Chọn và nuôi chim biết nói – Dogily Petshop – Mua Bán Chó Mèo Cảnh & Phụ Kiện Thú Cưng

• Nhồng, còn gọi là con Yểng, còn có tên là Liều Ca, hay Tần Cát Liễu.
• Két, còn gọi là con Vẹt, hay chim Anh Vũ.
• Sáo còn gọi là Hàn Cao, hay Bát Bát Điếu. Nó còn có tên là Cù Dục.
• Cưỡng, còn gọi là Cà Cưỡng, hay chim Bạch Luyện Thước.

Bốn giống chim trên nước mình đều có nhiều, lại dễ nuôi do ẩm thực ăn uống dễ dãi nên lâu nay được nhiều người chọn nuôi .

Với người ngoại quốc, chim được chọn nuôi nhiều nhất là Két, do Két có màu lông đẹp, vóc dáng đẹp lại khôn ngoan. Kế đó là chim Nhồng. Nhồng ở nước ngoài cũng được đánh giá là loài chim quí, do khả năng bắt chước tiếng người của nó quá xuất sắc không có giống chim nào sánh kịp.

Cách tập luyện chim nói của người ngoại bang thường có bài bán, tỉ mỉ và cẩn trọng, do đó chim không nói những câu bậy bạ, khó nghe. Chúng tôi xin đề cập những yếu tố này ở những trang sau .
Giống chim biết nói tuy ít, nhưng thiết nghĩ số lượng đó cũng đủ làm thỏa mãn nhu cầu mọi người, vì thường mỗi nhà dù có thích lắm cũng chỏ chọn nuôi một vài con trong nhà. Ai cũng biết công tập luyện cho một con chim tuy không nặng nhọc, nhưng lại quá tốn hao nhiều thì giờ. Trừ trường hợp nuôi để kinh doanh thương mại, người ta mới nuôi số nhiều, vì như vậy mới có lợi .

Phải nuôi chim con

Nuôi chim biết “ nói ” ta phải nuôi chim con chưa giập bọng cứt, nghĩa là ta phải bắt chúng về nuôi khi chim chưa đủ lông đủ cánh, còn nằm trong tổ há mỏ đòi ăn .
Chim đã ra khỏi ổ, tức là chim chuyền, thì dù có khéo tập luyện, lớn lên chúng chỉ biết siêng nói gió, chứ không hề có năng lực bắt chước nhái được giọng người. Tất nhiên với chim bổi, là chim đà trưởng thành ở ngoài rừng, dù đó là giống mau mồm mau miệng như Nhồng, dù nuôi lâu năm thì chúng cũng câm … như hến !
Chim con còn nằm trong ổ bắt về ( hay mua ở chợ chim ) là chim còn khờ dại, chúng cơ hồ chỉ biết nằm yên hoặc xoay quanh một chỗ, miệng khi nào cũng há choạc ra với làn da non vàng khè để đòi chủ nuôi đút mồi cho ăn. Nhưng kinh nghiệm tay nghề cho thấy những chim con càng non ngày tuổi, tuy khó nuôi, nhưng khi lớn thì mau khôn nghĩa là chúng mau biết nói và nói siêng hơn, lại dễ tập luyện hơn. Tóm lại, chim mới ba tuần tuổi trở lại nuôi mới cho hiệu quả tốt .

Cách chọn lựa:

Với chim con còn quá khờ dại mươi lăm ngày tuổi thì phải lựa chọn theo những tiêu chuẩn nào đây ?
Tất nhiên, với chim quá non ngày nầy ta chỉ có năng lực chọn nuôi những con có sức vóc khỏe mạnh, có những bộ phận trên mình như mỏ, mắt, nói chung là phần đầu, đôi cánh, chân, ngón, móng đều lành lặn, không bị thương tật gì là được .
Xin quí vị đừng hời hợt trong việc lựa chọn này vì con chim chưa biết nói thì nó vẫn là con chim rừng tầm thường, chưa quí, nhưng khi chim đã nói sõi được giọng người thì nó là con chim vô giá, ít ra cũng có giá trị cao. Nếu thử hỏi, lúc đó trên mình chim có vài ba tật bệnh bẩm sinh thì có phải giá trị của nó bị giảm sút hay không ? Và lúc đó, quí vị sẽ tưởng tượng ra nỗi tuyệt vọng của mình lên đến mức độ nào ? Vì vậy, khắc nghiệt trong việc lựa chọn chim nuôi là việc cần làm, ai dễ dãi với chính mình trong việc này, coi như đã chuốc lấy trước sự thất bại …
Chim còn nhỏ, tuy mắt chưa mở, hoặc mới mở, mà chỉ cần nghe tiếng động khẽ bên ổ đã biết siêng năng há choạc mỏ ra đòi ăn là chim có sức khỏe thể chất tốt. Trái lại, những chim con nào mà khi nào mỏ cũng chúi xuống ổ, cơ hồ như khi nào cũng ngủ gà ngủ gật là chim sức khỏe thể chất yếu, nuôi khó sống được. Chim phàm ăn là chim nuôi mau lớn. Chim biếng ăn là chim suy, mầm mống của tật bệnh đã tiềm ẩn trong nó …
Xin được quan tâm quí vị, chim con mới nớ được một buổi, lâu lắm là một ngày, chúng đã tự động hóa biết há mó ra đòi chim mẹ đút mồi. Và trong hai tuần đầu, mỗi ngày nó há mỏ trên trăm lần để đòi mẹ đút mồi, dù bụng đang no cũng vậy. Ngày tuổi chim con càng lớn thì động tác đòi ăn sẽ giảm bớt lại, trừ trường hợp chim cha mẹ không đủ mồi để đút cho con. Chim lớn ngày tuổi, được ăn no là ngủ vùi bên nhau …
Với chim quá non ngày tuổi, ta không thể nào chọn được trống mái, mặc dầu tổng thể giống chim biết nói vừa kể ở trên, khi lớn, ta cũng khó lòng phân biệt được giới tính của chúng .
Có điều suôn sẻ là tổng thể giống chim biết nói, trống hay mái cũng đều có năng lực nhại được tiếng người ! Nhiều người nuôi chim cảnh lâu năm còn nghiệm thấy rằng, chim mái thường siêng nói hơn chim trống !
Thế nhưng, kinh nghiệm tay nghề cho chúng tôi thấy, chim mái thường có tuổi thọ ngắn hơn chim trống. Thí dụ : nhồng trống tuổi thọ của nó là tám năm, nhưng nhồng mái chỉ sống được ba năm là nhiều. Giải thích điều này, nhiều nghệ nhân giàu kinh nghiệm tay nghề cho rằng : có lẽ rằng do chim mái tức trứng mà chết ( ? )
Sự chết của những con chim này thường không tỏ ra tín hiệu gì báo trước cả. Đang mạnh khỏe, đang nói huvên thiên, chúng bỗng lăn cù ra chết .
Trong những trường hợp này, thường thì do quá thương tiếc cho chim quí, nên chủ nuôi chỉ đem chim đi chôn, chứ không ai nờ lòng nào ( hoặc không biết cách ) đem xác chim ra phẫu thuật để tìm ra nguyên do cái chết nó ra làm sao : có phải đó là chim mái, và chết là do tức trứng mà chết hay không ?
Từ “ tức trứng ” mà chủng tôi nói ở đây là do buồng trứng của chim mái tăng trưởng thông thường, nhưng do nó không được sống chung với chim trống, sự sinh sản bị bê tắc do đó mới bị chết .
Có những chim mái tới kỳ rụng trứng, vẫn đẻ … đại trong lồng nuôi một trứng, có con hôm sau hoặc vài ngày sau đẻ thêm một trứng nữa. Nhung chim mái nầy có tuổi thọ cao hơn những con mái khác .
Với chim Cưỡng thì nhiều người thích nuôi loại Cưỡng bông, tức là chim có nhiều khoảng chừng lông trắng, nhất là phần bụng, ở trên mình. Loại Cưỡng bông dễ phân biệt trống mái : chim trống thì phần lông trắng trên mình nhiều, nhất là ở phần đầu và bụng ; còn Cưỡng mái trên mình phủ nhiều lông xám tro, những đốm trắng vừa ít vừa mờ nhạt, u tối .

Cách chăm sóc ban đầu:

Điều mà ai cũng biết là chim con rất khó nuôi, nhất là những chim còn quá non ngày tuổi. Với những chim sơ sinh này, nếu không có kinh nghiệm tay nghề nuôi dưỡng, ta dễ gặp thất bại, là chim chết do bị lạnh và do đói khát …
Trong đời sống tự nhiên, chim con được chim cha mẹ úm kỹ trong suốt tuần đầu. Chim mẹ thì nằm ủ con suốt ngày trong tổ, trong khi đó thì chim trống tất tả tìm mồi để nuôi cả bầy con với chim mái. Ban đêm khí trời thường trở lạnh, nhất là nứa đêm về sáng, sức nóng tóa ra từ thản chim cha mẹ mới đù sức sưởì ấm cho chim con .
Chim con cũng tìm được nguồn nhiệt lượng từ bản thân cùa chúng. Vì vậy, trong tổ mà có nhiều chim con thì chúng đỡ bị lạnh hơn .
Sau tuần đầu, chim con đã khởi đầu khôn lớn, có năng lực chịu lạnh giỏi hơn. Mặt khác, thân nhiệt của chúng cũng cao hơn trước, nên hoàn toàn có thể tự truyền hơi ấm cho nhau, từ con nọ sang con kia trong ban ngày. Đêm lại, vẫn có chim cha mẹ vào ủ ấm cho đến khi tan đàn ra khỏi tổ .
Sau tuần đầu, do sức tiêu thụ thức ăn của chim con yên cầu nhiều hơn, nên chim mẹ phải rời tổ để cùng chung sức tìm mồi nuôi con với chim cha. Suốt ngày, hai vợ chồng chim cứ đi đi về về hàng trăm bận mới đủ mồi nuôi con. Và bầy chim con trong tổ, ăn no cứ việc ngủ, chỉ khi nào thấy động ở cửa tổ mới há choạc mỏ ra đòi ăn …
Mặc dầu được nuôi nấng kỹ như vậy, nhưng số lượng chim sơ sinh bị chết yểu trong vạn vật thiên nhiên vẫn không phải là số lượng nhỏ. Một phần do mùa sinh sản của chim thường là mùa mưa. Mùa mưa thì khí trời lạnh lẽo, ưỡt át, những ngày mưa và bão chim con thường bị đói vì chim cha mẹ không hề tìm đủ thức ăn để nuôi con .
Chim con bắt về nuôi bộ tại nhà, tất yếu ta phải có chiêu thức nuôi dưỡng đặc biệt quan trọng mới thành công xuất sắc được .

Làm tổ nhân tạo:

Chim non vốn còn khờ dại, cả ngày chỉ xoay quanh một chỗ, cho nên vì thế ta phải làm cho nó một cái tổ, giống như chiếc tổ mà cha mẹ chúng đã làm để “ cô lập ” chim một nơi. Tổ hoàn toàn có thể là một cái hộp thiếc, hộp những tông trong đó có lót rơm rạ, cỏ khô, hoặc xơ dừa xe nhỏ hoặc giấy vụn ví dụ điển hình. Điều đạt nhu yếu là làm thế nào tổ phải đủ êm, ấm, và điều cần là khi nào cũng phải khô ráo, thật sạch .
Chim con do tiêu thụ thức ăn quá nhiều, nên phóng uế cũng nhiều, thế cho nên, hằng ngày hoặc hàng buổi ta nên thay lớp rơm rạ lót bên trong. Chim mà được sống nơi khô ráo, ấm cúng thì không bị bệnh và lớn rất nhanh .
Tổ chim tự tạo phải được đặt vào nơi thoáng khí, thoáng mát, không có gió lùa. Nếu chim còn quá non, ta nên tìm cách che chắn chung quanh tổ để cho chúng được sống ấm cúng. Đó là ban ngày. Ban đêm, dứt khoát ta phải chong đèn, tốt hơn là bóng đèn điện để sưởi ám cho chim .
Nên kiểm soát và điều chỉnh độ cao thấp của bóng đèn, sao cho chim đủ ấm là được. Hễ thấy chim ngủ yên là biết nhiệt độ trong tổ vừa đủ ấm. Ngược lại, thấy chim con cứ xoay trở cả đêm thì một là nó bị lạnh hay bị nóng quá. Khí hậu trong thiên nhiên và môi trường sống mà thái quá như thế này đều có hại cho sức khỏe thể chất của chim non .
Trong khi ngoài trời mưa bão, hoặc khí hậu trở lạnh không bình thường, dù là ban ngày, ta cũng nên dùng đèn sưởi ấm cho chim non. Với bóng điện thì tiện nghi, nhưng với việc chong đèn dầu thì nên tìm chỗ đặt đèn cho thật vững vàng để tránh tai ương hoàn toàn có thể xảy ra .
Công việc sưới âm cho chim tuy có khó khăn vất vả so với chủ nuôi, vì việc chăm nom này chẳng khác nào chăm nom cho con mọn, nhưng có điều mừng là chỉ khó nhọc trong vài tuần mà thôi. Khi chim đã hơn tháng tuổi thì trừ những lúc khí hậu hạ thấp bất thần, ta không cần sưới ấm cho chim nữa !

Đút mồi cho chim non:

Chim con tiêu thụ một lượng thức ăn trong một ngày rất lớn, chúng tiêu hóa cũng nhanh, ăn đến đâu là gần như phóng uế đến đó. Chính vì có đàn con háu ăn như vậy nên chim cha mẹ cả ngày cứ phải lùng sục trong bụi trong bờ để tìm con sâu, con giun, con dế về nuôi con. Chim con vừa háu ăn lại vừa ăn tạp, cha mẹ có đút mồi gì chúng cũng “ nạp ” hết vào bụng, không khước từ món gì .
Chính vì khổ sở trong việc tìm mồi nuôi con như vậy, nên sau mùa sinh sản, chim cha mẹ bị xuống sức thảm hại. Mùa chim thay lông kế sau mùa sinh sản là do nguyên do này .
Chim con nuôi tất yếu là chủ nuôi không cho ăn tạp. Với Nhồng, Sáo, Cưỡng gì cũng vậy, thức ăn của chim con hoàn toàn có thể là cơm nóng và cào cào. Cơm nóng hoàn toàn có thể đút từng hột, từng cục nhỏ cho đến khi chim no bụng. Cào cào nên lựa loại non, ngắt bò chân cẳng rồi nhúng nước trước khi cho chim ăn. Sau mỗi lần ăn, ta nhớ cho chim uống nước, bằng cách dùng compte goutte hút nước bơm nhẹ vào miệng chim. Nhiều trường hợp, chủ nuôi quên cho chim non uống nước, khiến chim bị chết khát một cách oan uổng .
Xin được chú ý quan tâm quí vị, là giống chim chịu khát rất dở. Chim non bị khát một buổi sức khỏe thể chất bị suy trầm trọng, thân thể nó nhược hẳn đi, không đủ sức há mỏ đòi ăn, và như vậy là khó tránh được cái chết .
Chim non hễ đói, mặc dầu trong bầu diều vần còn lưng lửng thức ăn, nó gặp người lại gần vẫn há choạc mỏ ra đòi ăn như bị … bỏ đói cả ngày rồi vậy. Thế nhưng khi bụng đã no thì dù có cạy mỏ nó cũng không chịu hả. Khi no bụng, chim non gục đầu xuống và lim dim ngủ. Giấc ngủ đến với nó rất nhanh .
Chim trong thời kỳ còn nhỏ ta nên chịu khó siêng đút mồi cho nó. Mỗi lần đút mồi nên cho chim ăn thật no. Có thể cho chim ăn từng bữa. Chim nửa tháng tuổi, mỗi bữa cách nhau độ nửa giờ. Từ hai mươi ngày tuổi đến một tháng tuổi, thời hạn giữa hai bữa khoảng chừng một đến hai giờ .
Ta hoàn toàn có thể cho chim ăn từ lúc sáng sớm cho đến tám giờ tối. Và, sau đó là cho chim ngủ .
Loài chim cũng như những loài thú nhỏ, giấc ngủ đến với chúng rất nhanh và êm ái. Nếu được ngủ no giấc trong sự ấm cúng, chim rất mau lớn và mạnh khỏe. Vì vậy, tối nào ta cũng cho chim con ngủ sớm, và ngủ đúng giờ .
Chúng tôi xin được phép nhắc lại là quí vị nên nhớ cho chim con uống nước vừa đủ, nhất là trong mùa oi bức. Nhiều người nuôi chim lâu năm nhưng lại thiếu kinh nghiệm tay nghề này, do đó nhiều trường hợp chim chết vì khát nước mà không hiểu tại sao. Tốt hơn hết, ta nên tập thói quen mỗi lần đút cào cào cho chim non ta nên nhúng vào nước và sau mỗi bữa ăn, ta nên bơm ít nước cho chim non .
Khi chim đã biết ăn thì tùy vào giờ rỗi rảnh trong ngày của mình ít hay nhiều, mà cho chim ăn có bữa, hoặc là đặt thức ăn thường trực trong lồng để chim đói khi nào thì ăn lúc ấy … Nếu cho chim ăn quá no, chim con hoàn toàn có thể chết vì bội thực .

Sự tuyển chọn:

Do chim biết “ nói ” là chim quí lại do mình khổ công tập luyện có khi vài ba năm mới thành thuộc, nó lại sống bên mình nên lâu ngày quen hơi bén tiếng, vì thế ai ai cũng muốn đó là con chim thực sự có “ tài sắc ” vẹn toàn .

Nhưng tài cùa con chim là gì?

Đó là sự mưu trí của nó, bộc lộ qua sự bắt chước tài tình những câu mà chu nuôi dạy dỗ nó nói. Chim có tài là chim nói được nhiều câu dài ngắn khác nhau, lại nói với giọng rất rõ ý như giọng người vậy .

Còn sắc của con chim là gì?

Đó là thân thể cân đổi, khỏe mạnh không chút thương tật. Mặt khác, nó còn có bộ lông mượt mà ngời ánh sắc khiến ai nhìn cũng ưa .
Muốn có con chim đẹp như vậy, tất yếu ta phải lựa chọn kỹ càng. Việc lựa chọn này không phải là một lần mà hoàn toàn có thể nhiều lần, nhưng dù sao thì cũng phải chấm hết khi chim khởi đầu biết nói gió, tức là trước khi nó được năm tháng tuổi. Nhiều người phải nuôi vài ba con chim con, để rồi sau đó chọn lần ra mà nuôi tiếp. Những chim tật bệnh tất phải thải ra, không nên tiếc .
Vì răng, chỉ cần con chim bị cụt một chiếc móng không thôi, mặc dầu những bộ phận khác vẫn tốt đẹp, con chim đó cũng bị giảm giá rất nhiều .
Chính vì lẽ đó nên khi chọn chim nuôi, người nào cũng tỏ ra khó chiều chuộng trong việc lựa chọn, để tránh sự lầm lẫn đáng tiếc .
Ngay với những chim kén ăn, hoặc càng lớn càng nẩy sinh những nết hư tật xấu, ta cũng nên vô hiệu trước thời kỳ tập luyện cho chúng. Vì rằng, cái vốn bỏ ra nuôi con chim dù cao cũng không sánh bằng công khó của ta dành tập luyện cho nó suốt một vài năm. Hơn nữa, khi nuôi con chim không được vừa lòng như vậy, ta cũng bớt phần nhiệt huyết trong việc tập luyện, khi biết trước rằng cái công khó mình bỏ ra sẽ chỉ là … công Dã Tràng !
Tóm lại, do muốn nuôi những chim con còn non ngày tuổi để sau này khôn hơn, nên việc nuôi dưỡng chúng trong thời hạn đầu thật khó khăn vất vả, nhất là so với những ai chưa nhiều kinh nghiệm tay nghề. Lạnh quá hay nóng quá trong việc úm chim cũng đều có hại cho sức khỏe thể chất của chim con. Mà đói ăn thiếu uống chim cũng suy yếu, thuận tiện chết yểu .
Những chim qua được tiến trình ấu thơ vẫn chưa hẳn là chim tốt. Người chủ cần phải thận trọng trong việc lựa chọn để tìm ra những chim vừa lòng với mình mới liên tục nuôi để tập luyện sau này .

Hãy tạo mối quan hệ giữa chim và chủ nuôi

Trong việc nuôi chim biết nói, điều quan trọng là ta phai tạo cho bằng được mối quan hệ tình cảm giữa mình và chim, sao cho ngày càng khắn khít càng tốt .
Chim khi gần người mà sợ hãi, tránh mặt, cố tìm kẽ lồng mà chui rúc thoát thân, thì trở ngại rất nhiều trong việc tập luyện sau này .
Nói cách khác, chim nuôi cần phải dạn dĩ, xem chủ nuôi như bạn thân thương, nghĩa là chỉ khi nào nó đặt sự đáng tin cậy tuyệt đối vào người chủ thì việc tập nói cho chim mới thành công xuất sắc như ý mong ước của mình .
Muốn vậy, chủ nuôi, dù là một hay vài người, luôn luôn phải cố tạo mối thân thiện với chim nuôi theo “ bài bán ” sau đây :

• Mỗi khi gần gũi, tiếp xúc đều tỏ sự thân thiện tuyệt đối, nghĩa là không tạo nên một cử chỉ, hành động nào khiến cho chim nuôi phải sợ hãi, dù nhỏ.
• Trong thời kỳ còn đút mồi, mồi lần đến gần chim là nhớ cho ăn, cho uống no nê. Được sự chăm sóc này, chim sẽ dễ dàng đặt nặng sự tin cậy tuyệt đối vào người, và quên đi bản tính nhút nhát rừng rú của nó vốn đà khắc ghi vào tim óc.
• Năng vuốt ve và nựng nịu chim trong lòng bàn tay của mình, dù chim đã khôn lớn, được năm bảy tháng tuổi trở lên… Công việc này nên thực hiện liên tục nhiều lần trong ngày càng tốt, và chớ để gián đoạn trong một thời gian dài. Kinh nghiệm cho thấy, con chim trong một thời gian dài chừng vài tuần nhật không được chủ chăm sóc vuốt ve, nó trơ nên nhát, và khó tập lại cho thuần thục như trước được.
• Con chim dạn nhưng lỡ bay ra khỏi lồng nên lừa thế để bắt lại một cách êm thắm. Sự rượt đuổi, vồ chụp thô bạo sẽ làm chim hoàng vía và từ đó không còn dạn dĩ với chủ nuôi nữa…

Đó là chuyện người so với chim. Còn chim so với người thì trọn vẹn dựa vào điều kiện kèm theo đối xử của chủ nuôi đã dành cho nó .
Do được nuôi dưỡng và chăm nom cẩn trọng từ lúc còn non dại nên chim con dễ bị … đánh lừa, tưởng chủ nuôi ìà cha mẹ ruột của nó .
Lúc nhỏ nó được chủ nuôi nâng niu trìu mến giữa lòng bàn tay diệu hiền và ấm cúng, khi nào người chủ cũng tỏ dạ yêu quý và bảo vệ nó khỏi bị té ngã, khỏi sự hãm hại của những thú nuôi trong nhà như chó, mèo tiến công … Và nhất là, không khi nào chủ nuôi tỏ ra một cử chỉ hay hành vi trẻ trung và tràn trề sức khỏe nào khiến chú chim con phải hết hồn sợ hãi .
Sống gần người chủ, chim được sống ấm cúng và no nê. Mỗi lần chủ đến gần là chim được đút mồi, khiến nó có thói quen hể thấy bóng hình chủ lại gần là há mỏ đòi ăn .
Có những con chim con không những đã biết ăn rành, thậm chí còn đã ba bốn tháng tuổi, thế mà thói quen há mỏ đòi ăn khi gặp chủ nuôi đến gần, nó không hề bỏ được. Gặp những con chim “ lớn tồng ngồng mà còn “ nhõng nhẽo ” đòi ăn như vậy người ta khen đó là … chim khôn nên lại càng thương mến nó hơn !
Từ đó mối thân thiện giữa chim và người tự nhiên hình thành, và ngày qua ngày, càng lúc tình cảm đó càng được gắn bó sâu đậm hơn .
Tình cảm của chim nuôi so với chủ nuôi biểu tỏ qua sự an toàn và đáng tin cậy tuyệt đối : nó không còn biết sợ hãi mỗi khi tiếp xúc và thân thiện với chủ nuôi. Dù sau này chim đã thực sự khôn lớn nhưng sự đáng tin cậy đó vẫn còn, cái thực chất “ rừng ” hung bạo nhất, không còn mảy may so với chủ nuôi của nó nữa .
Khi niềm tin yêu đã đạt ở điểm cao nhất thì :

• Thấy chủ nuôi đến gần chim không những không né tránh mà còn tìm cách đến gần để nhận sự vuốt ve. Nên nhớ là loài chim chóc rất giàu tình cảm, chúng thích được bạn bè đồng loại đến ‘trò truyện”, mơn trớn rỉa lông tỉa cánh cho nhau.., cho nên mọi cử chỉ vuốt ve trìu mến của người chủ đều tạo cho chim cảm giác thoải mái cần thiết, đến nỗi thiếu thốn là nó nhung nhớ…
• Nó đặt sự tin cậy tuyệt đối vào lòng dạ của người chủ mà nó tin là hiền từ. Nó sẵn sàng mặc cho người chủ nhấc nỏ nó trên lòng bàn tay, và cứ đứng yên như vậy không nghĩ đến sự thoát thân. Đã thế, chim nuôi còn tò sự âu yếm bằng cách dùng mò gặm nhẹ hay mô vào các ngón tay, vào mu bàn tay của người chủ.
• Khi được thả ra sân, ra vườn trong chốc lát để khỏi tù túng, chim cũng quanh quẩn trong nhà, quanh vườn. Và khi chủ bắt lại, nó cũng không hề né tránh…

Tất nhiên, người nuôi chim con nào cũng muốn nuôi được con chim thuần thuộc như vậy cả. Con chim thuân thuộc được coi là con chim khôn. Chim này dễ dạy, nên ai cũng muốn duy trì mãi mối quan hệ tình cảm giữa chim và mình .
Điều này, như trên chúng tôi đà trình diễn, sự dữ thế chủ động là do ở chủ nuôi, càng hạn chế sự sợ hãi ở chim so với mình càng ở mức thấp nhất càng tốt thì chim sẽ không còn nhát người nữa .
Điều này cũng có nghĩa là nên tránh cho chim khỏi bị người ngoài chọc phá, nhất là trẻ con nghịch ngợm. Chim mà biết ọ ẹ năm ba tiếng, một vài câu là đủ sức mê hoặc hấp dẫn trẻ con quanh vùng tụ tập đến … chiêm ngưỡng và thưởng thức. Trước tiên là chúng tập cho chim nói bậy, những câu tục tĩu, những câu chửi thề, và sau đó là thẳng tay chọc phá những gì mà chúng vớ được trong tay, như cành cây, hòn sỏi …
Chim mà bị chọc phá thô bạo như vậy thì dù dạn người đến đâu cũng trở nên nhút nhát, gặp ai lại gần là chỉ lo nhảy lồng loạn xạ, không tâm lý đâu mà học hỏi được nữa. Vì vậy việc tập luyện cho chim học nói không phải là việc giản đơn, và ngay cái việc tìm vị trí thích hợp đặt lồng hay chuồng nuôi loại chim này cũng là việc chỉ người có kinh nghiệm tay nghề mới gặt hái thành công xuất sắc suôn sẻ được .

Chọn lồng nuôi và tìm nơi đặt lồng thích hợp

Cũng như cách nuôi những giống chim khác, chim biết nói cũng được nuôi bằng lồng, bằng chuồng, dù là bằng tre, mây hoặc lưới kẽm mắt nhó, và size của lồng lớn bé, cao thấp, rộng hẹp là còn tùy vào mỗi giống chim nuôi .
Người nuôi chim biết nói nào cũng cần phải nắm vững điều đó. Ngoài ra, ta cũng cần biết chọn nơi thích hợp để đặt lồng chim, trong suốt thời hạn tập luyện nói, và sau thời hạn đã tập luyện xong. Dĩ nhiên, chim biết nói cần phải được nuôi vào một nơi cố định và thắt chặt, chứ không được vận động và di chuyển nhiều nơi, như mang đi tập dượt ở những tụ điểm chơi chim như chim nuôi vào mục tiêu hót hay đá được .
Nói cách khác, mỗi giống chim, tùy theo mục tiêu nuôi mà có cách tập dượt riêng .

Cho chim vào nề nếp:

Con chim con dưới 25 ngày tuổi thì sống ở trong chiếc tổ của nó, dù là tổ tự tạo do chủ nuôi làm ra. Sau thời hạn đó, chim đã có gần đủ lông đủ cánh nên không chịu nằm yên trong tổ nữa. Nó thích đứng trên thành tổ mặc dầu khi nào miệng cũng há choạc ra đòi ăn, vì bản thân nó còn dại khờ chưa biết mò lấy thức ăn, đừng nói chi là tự tìm thức ăn để nuôi sống mình .
Trong đời sống hoang dã, lứa chim non tuổi này cũng thích lò dò đứng ra rìa tổ, và chấp chới tập bay. Khoảng tuần lễ sau đó này, bộ lông chim tăng trưởng rất nhanh, và chúng cũng khôn ngoan rất nhanh. Vì vậy, một tháng tuổi là bầy chim con đá theo cha mẹ tập bay …
Những cú tung mình tiên phong, do chưa kinh nghiệm tay nghề nên nhiều con té lên té xuống, nhưng chỉ cần một vài giờ sau là chúng đã bay thành thạo, khó lòng rượt bắt được .
Với chim con nuôi ở nhà, được tháng tuổi đủ lông đủ cánh, nó cũng không chịu sống ở trong tổ nữa. Ban đêm, dù ta có đặt chim vào tổ để úm cho ấm, nhưng chim cũng tự nhảy ra ngoài .
Đây là lúc người nuôi phải tập cho chim đi vào nề nếp : phải nhốt chúng vào lồng, bắt chúng sống không thay đổi trong thiên nhiên và môi trường mới này, chứ không thả một cách luông tuồng như chim sống ngoài hoang dã .
Các loại Sáo, Cưỡng … nếu nuôi thả tự do trong nhà chung với những loại gia cầm khác, tuy chúng sống lẩn quẩn mài trong vườn nhà, nhưng mười con sẽ không biết nói cả mười. Con nào mưu trí lắm nhiều lúc mới biết nói gió năm ba điệu nào đó mà thôi. Điều này thật dễ hiểu là chim không có thời cơ được tập luyện. Chim tuy dạn người, nhưng dạn theo cách nuôi thả, chứ không dạn theo cách nuôi lồng : tuy là dạn, nhưng khi cần bắt chúng cũng không phải là việc dễ !
Kinh nghiệm cho thấy có nhiều con chim cho vào nề nếp từ nhỏ, được chủ nuôi tập luyện cho biết nói được vài ba câu, sau đó thả ra sống tự do trong nhà. Con chim đó ở đầu cuối cũng chỉ lập đi lập lại được những câu đã học, và tệ hại hơn là biếng nói so với lúc còn nuôi ơ trong lồng, mặc dầu chủ nó thường tìm dịp thân thiện để dạy thêm câu mới …
Điều đó cho ta thấy, muốn tập luyện cho chim biết nói, cách tốt nhất là nuôi nhốt chúng trong lồng, hay chuồng, trong suốt thời hạn từ nhỏ dại cho đến khi tập luyện xong. Tuy nhiên, với những chim đã nói giỏi thì đâu ai dám thả nữa. Người ta không ngại nó bỏ mình mà đi, nhưng sợ rủi ro đáng tiếc đến với nó từ chó, mèo và những loại gia cầm khác tiến công. Trong mấy tháng đầu, chim còn thơ dại, hoạt động và sinh hoạt hằng ngày của nó chỉ có việc ăn, ngủ và nhảy nhót trong lồng. Nếu nó có mở miệng để kêu một vài giọng rừng thì đó chỉ là chuyện thông thường không đáng nói. Thời gian đầu này, ta hoàn toàn có thể nhốt tạm chim vào một loại lồng nào cũng được, chật hẹp cũng không sao. Thậm chí đem treo lông chim vào nơi này, nơi khác cũng không gây một ảnh hưởng tác động xấu nào. Chỉ có điều là hàng ngày người nuôi phải tìm dịp để tiếp xúc với chim để chim dạn dĩ thêm .
Những tháng ngày tuổi đời còn thơ dại này, do chưa đủ khôn để biết sợ là gì, đừng nói chi là biết phân biệt bạn và thù, nên chủ nuôi phải tranh thủ thân thiện tiếp tục với chim như tự mình đút mồi cho nó, vuốt ve nó, úm nó trong lòng bàn tay để chim quen hơi với chủ nuôi sau này không còn nhút nhát nữa .
Nhưng, từ tháng tuổi thứ năm trở đi thì ta nên nhốt chim vào chiếc lồng ( hay chuồng ) thực sự dành riêng cho nó .

Nuôi riêng môi con một lồng:

Giống chim biết nói mà nuôi tập thể, không cách nào dạy cho nó nói tiếng người được cả. Dù đó lả con Nhồng, vốn nổi tiếng là mau mồm mau miệng và dễ tập luyện hơn những giống chim khác !

Chỉ cần nhốt chung mội lồng hai con thôi, cũng đã khó tập luyện rồi.

Chúng tôi đà từng thí nghiệm nuôi chung hai Nhồng con chung một lồng, tác dụng thấy chúng chậm biết nói gió đến mấy tháng so với chim nuôi riêng không liên quan gì đến nhau. Đã thế, chúng cũng không mau mồm mau miệng, ở đầu cuối cố tập luyện chúng cũng không tân tiến được gì …
Nuôi chim biết nói, dù là Nhồng, Két, hay Cưỡng … cũng phải nuôi riêng mỗi con một lông, và lông này phải đạt cách xa lồng kia. Tốt hơn hết là đừng cho chúng thấy mặt nhau mới dễ tập luyện .
Người mình vốn có thói quen, nhà nào nuôi chim biết nói thì chỉ nuôi một con mà thôi, vì năng lực tập luyện và nhu yếu của họ cũng chỉ có vậy. Điều này không ngờ lại dẫn đến tác dụng tốt đẹp, là chim mau biết nói ! Ngộ nghĩnh là có nhiều trường hợp chủ nuôi không cần tập luyện ( hay chưa có thì giờ để tập ) mà con chim đã nói được nhiều câu, do bắt chước giọng trẻ con và những câu rao hàng của người bán rong ngoài đường phố. Điều này thường xảy ra cho những chim nuôi gần trường học, bến xe, bến đò và chợ búa …
Tuy nhiên, chim mà nói theo cách đó thì chủ nuôi thường không được hài lòng, vì nó toàn nói những câu … không sao nghe lọt lỗ tai được !
Trong trường hợp tập luyện một cách đại trà phổ thông, nghĩa là tập trung chuyên sâu nhiều chim chung một phòng kín để dạy bằng bàng Cassette, thì nên dạy trong phòng tối, không có tiếng động khác bên ngoài lọt vào, dù đó là tiếng chuông điện thoại thông minh, thì chim cũng được nuôi riêng không liên quan gì đến nhau mỗi con một lồng !
Chúng phải được sống trong một quốc tế riêng thì mới tập trung chuyên sâu tư tương một cách nhanh gọn và hừu hiệu để tiếp thu những giọng lạ mà người nuôi cố ý tập luyện cho chúng .
Ngoài ra, trong thời hạn tập luyện, hoàn toàn có thể là sáu tháng đến một vài năm, tốt nhất là lồng hay chuồng chim nên đặt một nơi cố định và thắt chặt. Nếu bắt buộc phải xê dịch thì nên coi đó là chuyện bắc đắc dĩ phải làm .
Lồng chim được đặt vào một chỗ cô định cũng là cách tập cho chim đi vào nề nếp, khiến tâm lý của nó không bị lãng giải vì thiên nhiên và môi trường sống khác lạ bên ngoài chi phối .
Với chim nuôi hót và đá, việc chuyển dời lồng qua lại từ nhà đến nhiều nơi khác, như những tụ điểm chơi chim ví dụ điển hình, là tập cho chim quen với nhiều thiên nhiên và môi trường sống khác lạ để khi đi thi chúng khỏi phải kinh ngạc. Nhưng với chim biết “ nói ” thì chúng đâu cần tập dượt với chim ngoài, nên việc vận động và di chuyển chỗ ở chi làm cho chúng sợ hãi thôi .
Trong suốt thời hạn tập nói, hoạt động và sinh hoạt của chim ngoài việc ăn, ngủ ra, là cứ lập đi lập lại những câu nói mà chu nuôi đã dạy cho. Những câu mới học được, chim thường tỏ ra thích chí, cứ nói luôn mồm. Giữa những câu nói vừa học, chúng cũng liên tục “ nói gió ” theo giọng rừng của chúng. Với những chim được tập luyện nhiều năm, nghĩa là đã nói được nhiều câu, thì lối “ nói gió ” nàv được giảm dần đi .
Việc dạy chim nói tất yếu càng có chiêu thức thì càng đem lại tác dụng tốt. Chúng tôi sẽ trở lại yếu tố này kỳ hơn trong những trang sau …

Chọn lồng thích hợp với chim nuôi:

Bản tính của chim là thích sống giữa khoảng chừng trời cao đất rộng, thích được sãi cánh giữa khung trời bát ngát bát ngát. Nay bị nuôi nhốt trong chiếc lồng ( hay chuồng ) chật hẹp tất yếu là không thích hợp với nó. Vì vậy, với loại chim bổi, do quen sống thoáng đãng ở ngoài trời, giờ đây bị nhốt vào lồng chật hẹp nó thường trổ lồng mà bay loạn xạ, khiến nhiều con phải vỡ đầu sứt trán .
Với chim con nuôi lên, vốn chưa có dịp bay nhảy ngoài chốn vạn vật thiên nhiên cao rộng ngày nào, nên chúng dễ thích nghi với môi trường tự nhiên sống tù túng chật hẹp. Vả lại, sống lâu ngày rồi chúng cũng quen đi …
Tuy vậy, để giừ gìn sức khỏe thể chất cho chim, và cũng để dễ tập luyện sau này, nghệ nhân nuôi chim đã chế ra những kiêu lồng thích hợp cho từng giống chim nuôi. Chẳng hạn :

• Lồng chim Chích Chòe Than là từ 48 đến 52 nan là vừa, vì giống chim này vốn nhỏ con và ngắn đòn.
• Lồng chim Sơn Ca chủ yếu là tạo chiều cao, vì giống chim này có thói quen tung mình lên cao khi cất tiếng hót, và có hót như vậy giọng mới tuyệt hay.
• Lồng nuôi Họa Mi thì 56 nan là vừa.

Riêng với chim nuôi để “ nói ” thì nuôi lồng hay nuôi chuồng đều tỏ ra thích hợp với chúng cả .
Lồng thì thường có size chật hẹp, nhưng do chim biết nói ít bay nhảy như nhiều giống chim khác nên ta hoàn toàn có thể dùng lồng nuôi Khướu hay Chích Chòe Lửa, loại nan lả vừa. Tuy nhiên, nếu nuói hàng chuồng, dù là kích cỡ thoáng đãng, cũng không phải là chuyện bất hài hòa và hợp lý, khó coi, vì chim càng ở thoáng đãng, thì chúng càng có thời cơ để hoạt động, thân thể được khỏe ra .
Vì vậy, nuôi chim “ nói ”, nhiều người có ý thích đóng chuồng thật rộng, trên có mái lợp với phong thái uốn lượn như mái đình, mái chùa cho đẹp. Chung quanh được vây kín bằng lưới kẽm ô nhỏ. Nhờ vào chuồng chim rộng rải và cao ráo, nên ta hoàn toàn có thể trang trí bên trong như dùng cành khô tạo cây giả để chim chuyền qua lại cho vui mắt .
Với chim Két, do có mỏ bén lại bàn tính của nó thích leo trèo ở vách lồng, vách chuồng, nên người ta nuôi két bàng cách cho đứng trên một khúc cây đặt nằm ngang, và dùng thanh tre đèo uốn vòng cung trên khúc cây này để treo lên một nơi nào đó trước hiên nhà. Dĩ nhiên chân Két bị xiềng vào chỗ đứng của nó bằng một đoạn xích sắt nhỏ, giúp nó được phép xê dịch qua lại trong khoanh vùng phạm vi khúc cây dài vài ba tấc đó mà thôi …
Khi nuôi quen với loại lồng lộ thiên này, Két cũng bớt phá phách, có con chịu đứng yên hàng giờ trông tội nghiệp .
Két tuy có mỏ bén, cắn thật đau không thua gì cua kẹp, thế nhưng với chủ nuôi “ quen hơi bén tiếng ”, khi bắt, nó vẫn cắn nhè nhẹ như tỏ sự âu yếm thân tình mà thôi. Tất nhiên với ai cố ý chọc phá thì “ chọc Két Két cắn ” là chuyện không tránh khỏi !

Chọn nơi đặt lồng thích hợp:

Như phần trên chúng tôi đã trình diễn, lồng hay chuồng chim biết nói nên đặt vào một nơi cố định và thắt chặt để chim không bị lãng giải tư tưởng khi phải tiếp xúc với thiên nhiên và môi trường sống mới với cánh sắc khác lạ, nhờ đó mà dễ tập trung chuyên sâu vào việc học tập có hiệu quả hơn .
Người mình thường có thói quen đặt lồng hay chuồng ở trước sân nhà, trước hiên nhà để làm vật trang trí, vừa tiện cho việc tập luyện cho mình. Sân và hiên nhà vốn là nơi ta thường qua lại, cho nên vì thế dù có bận rộn với trăm công ngàn việc, thấy con chim trước mặt, lẽ nào ta lại không nhìn chút thì giờ để đứng lại dạy cho nó nói vài câu !
Hơn nữa, chim biết nói mà nuôi trước nhà thì tiện lắm … vui mắt khách đến. Người mình nuôi chim biết nói vốn có thói quen dạy chim nói câu chào khách. Khác vừa đến sân mà đã được nghe con chim khôn ngoan nói câu chào hỏi như vậy thì ai lại không vui ? Dù sao thì nơi đặt lồng hay chuồng chim biết nói cũng phải chọn những nơi đó điều kiện kèm theo như sau :

• Ấm áp: giống chim thích khí hậu ấm áp, vùng nào lạnh lẽo thì chim xù lông, lại sinh ra nhiều bệnh tật. Trong đời sống hoang dã, vào mùa lạnh giá chim thường rũ nhau đi trú đông vào vùng ấm áp hơn, sau đó lại trở về nơi ở cũ.
• Thông thoáng, mát mẻ: Môi trường sống càng thông thoáng, càng mát mẻ càng tạo cho chim nuôi được sống khỏe mạnh, hiếu động. Nếu môi trường sống mà tối tăm, chật hẹp, ngột ngạt thì chim nuôi không sung. Con chim không sung thì dễ bị suy, và như vậy thì trở ngại trong việc học nói.
• Tránh nơi có gió lùa: Gió lùa được coi là gió độc, bất lợi cho việc hô hấp của chim, vì vậy, mà có nhiều chim bị chết thình lình, vô duyên vô cớ. Không ai nuôi chim vào nơi có gió lùa. Ngay nơi có ngọn gió lùa độc hại thổi qua, tối lại chủ nuôi lại còn cẩn thận phũ kín áo lồng cho chim, để chim được ấm áp mà ngủ ngon giấc. Với chim Nhồng, người ta còn cẩn thận đóng một cái hộp gỗ như kiểu ổ đẻ của chim Yến Phụng để tập cho lồng tối chui vào đó mà ngủ cho… kín gió! Do chim Nhồng thường có những cái chết vô cớ, tuy nhiên, phần nhiều nó gặp trường hợp trúng gió độc nên mới chết thình lình.
• Tránh nắng táp, mưa tạt: Giống chim rất thích tắm nắng, tắm nưóc. Nhưng điều đó không có nghĩa là nó có khả năng chịu đựng được với canh bị nắng táp, mưa tạt, nói chung là mưa bão hoành hành… Dù thích tắm nắng, tám nước, nhưng cũng chỉ cần có mức độ nào đó mà thôi. Lồng chim mà bị nắng chiếu vào quá lâu sẽ làm cho chim bị hốc nắng, suy sức. Chim gặp nước cũng chi tắm một vài phút là nhiều. Nơi sống mà ướt át quá chì gây nhiều bệnh tật cho chim mà thôi. Do đó, ta phải che chắn kịp thời khi lồng hay chuồng gặp cảnh nắng mưa bất thường. Lồng chim dặt vào hướng Đông hay Đông Nam là tốt nhất.
• Tránh nơi ô nhiễm, độc hại: Chim nuôi nhốt dù là giống chim gì ta cũng thường thấy chúng gặp hai chứng bệnh quan trọng sau đây: đó là bệnh đường tiêu hóa và đường hô hấp.

Ta nên nuôi chim vào những nơi có không khí trong lành, khí hậu ôn hòa, tránh ô nhiễm, dù là bụi bờ. Với những nơi không khí ô nhiễm, dù là khói nhà bếp pha vào lồng cũng rất có hại cho sức khỏe thể chất của chim. Sống trong bầu không khí ô nhiễm, chim còn ngưng hẳn sự sinh sản, ngưng hót, chứ đừng nói là học nói ! Không khí mà ô nhiễm do hóa chất gây ra lại càng nguy. Các cách nuôi chim biết nói của người mình ở trước sân, trước hiên nhà, xem ra hợp vệ sinh nhất .

• Tránh nuôi nơi có tiếng ồn: Giống chim thích sống ở nơi yên tĩnh. Kỹ thuật nuôi chim biết nói đòi hỏi càng nuôi ở chỗ thật sự yên tĩnh lại càng hay. Ở các nước phương Tây, phòng luyện chim biết nói phải cách ly với những tiếng động của đời sống bên ngoài, kể cả tiếng chuông điện thoại cũng không được lọt vào. Nhờ đó mà chim mới tập trung tư tưởng vào việc ghi nhận những câu học được. Người dạy chim nói cứ kiên nhẫn lạp đi lập lại một câu để cho chim học suốt năm phút liền. Buổi học chỉ ngắn ngủn có vậy nhưng do không có tiếng động lạ bên ngoài chi phối nên chim bắt buộc nhớ bài học được dễ hơn và dai hơn. Sau đó, chim vẫn được sống trong bầu không khí yên tĩnh đó để chờ buổi học tiếp theo vào buổi kế tiếp…

Tóm lại, nếu không biết cách tạo cho chim sống vào nề nếp thiết yếu thì việc tập luyện cho chim biết nói sẽ gặp nhiều khó khăn vất vả. Yếu tố lồng nuôi và tìm nơi thích hợp để đặt lồng cũng thuộc vào nghành kỹ thuật tập luyện, không hề xem thường được .

Thức ăn của chim và cách chăm sóc

Trong đời sống hoang dã, chim là giống ăn tạp. Thức ăn mà chúng kiếm được trong rừng cũng chẳng khác gì thức ăn trong vườn cây trái quanh nhà : cũng sâu bọ, côn trùng nhỏ và trái cáy chín, cùng những loại rau cỏ .
Vào những mùa mưa và bão hoặc nắng hạn, đôi lúc sâu không có, những loại hột cũng không, chim cũng phải lót lòng bằng những loại rau rừng, và bữa đói bữa no là chuyện thông thường, chứ không phải khi nào nó cũng được nhà hàng no nê, bổ dưỡng như được nuôi trong lồng vậy .
Chim nuôi trong lồng, khi nào cũng được chủ nuôi chăm nom kỹ lưỡng, cóng thức ăn khi nào cũng đầy, cóng nước uống khi nào cũng trong sáng, chỗ ăn ở lại tươm tất thật sạch. Chú ý của người nuôi do quí con chim nên muốn cho chim sung. Vì khi chim đã sung thì nó mới nhanh gọn, mới đẹp dáng, mới biểu lộ được năng lực tiềm ẩn trong nó .
Giống chim biết nói cũng vậy, có được nuôi dưỡng đúng mức chúng mới sung sức và tăng trưởng tài nghề sớm hơn. Nuôi vào tháng thứ Năm trở đi, Nhồng, Sáo, Cưỡng đã trổ giọng ồ ề … Két cũng siêng mớ mồm kêu két … két … Trong khi đó, nếu tuổi đời non dại của nó phải “ ba chìm bảy nổi ” bữa đói bữa no ngoài rừng thì phái trên một năm chim mới mở mồm mở miệng ra được, nhưng có phải líu lo suốt ngày được đâu !
Quí vị cũng thấy đó, con chim rừng tuy hót hay nhưng hót đâu có nhiều : sáng một chập, rồi chiều nếu có siêng thì hót thêm chặp nữa ! Con Nhồng, con Cưỡng có cái miệng lanh chanh là thế, nhưng ngoài rừng họa hoạn lắm ta mới nghe được nó cất tiếng kêu. Thế mà khi nuôi nhốt trong lồng thì miệng nói lanh chanh cả ngày, hết huýt sáo, nói gió, bắt chước giọng những con vật chung quanh. Và khi tập cho nói giọng người thì, nếu nuôi vài ba con thì ồn ào chẳng khác nào chợ nhóm !
Tất cả là do được siêu thị nhà hàng no đủ. Vì vậy, thức ăn dành nuôi chim ta không nên xem thường, vẫn biết, chim có nhịn ăn một đôi ngày chim đâu có chết, thức ăn có thiếu bổ dưỡng một thời hạn ngắn chim cũng không hề gì ; nhưng, nên chăng ta lơ là chuyện đó ?
Như trên đã nói, chim nuôi lồng mà để đói ăn thiếu uống là chuyện nên tránh, vì chim đó dễ bị suy. Chim suy thì như quí vị đã biết, nuôi sung trở lại không phải là chuyện giản đơn, vì đây là thời cơ tốt để mọi thứ tật bệnh tiến công, trong đó có bệnh thay lông không bình thường, ít ra cũng làm cho chim mất sức đến vài ba tháng …
Mặc dầu giống chim hoàn toàn có thể cho ăn tạp vẫn sống, nhưng để tiện cho mình mà cũng lợi cho sức khỏe thể chất của chim, chủ nuôi thường chế biến một loại thức ăn cho từng loại chim nuôi. Đó là thức ăn khô, hoàn toàn có thể chế biến một lần là ăn được nhiều ngày, miễn là dữ gìn và bảo vệ tốt, tránh để hôi mốc, hư hỏng .

Thức ăn:

Thật ra, hầu hết chim biết nói đều dễ nuôi, ta ăn thức gì cho chúng ăn thức ăn nấy vẫn sống mạnh .

• Giống chim Két (Vẹt) thì thức ăn chính là lúa, hột kê (trộn chung mỗi thứ một nửa), bắp trái (để sống). Túng cùng, cho nó ăn cơm cũng dược.
• Sáo, Cưỡng thích khẩu nhất là cơm và chuối chín (chuối sứ). Thường thì tới bữa ăn chính trong ngày, chủ chim xới ít cơm nóng vào chén cho chim ăn. Loại Sáo Cưỡng cũng thích ăn chút ít ớt tươi xắt nhỏ, trông chúng cũng mổ ớt ăn ngon miệng nhưng mỗi bữa chỉ ăn một trái ớt hiểm nhỏ xíu mà thôi. Chuối sứ chín thì mỗi con có thể ăn được nửa trái, nhưng ăn lai rai cả buổi mới hết. Tuy nhiên, chủ chim thỉnh thoảng đôi ba ngày mới cho chim ăn một bữa chuối cho đủ chất bổ, vì chim ăn nhiều chuối thì tiêu hóa nhiều nên mau làm bẩn lồng. Người ta cũng thường cho Sáo và Cưỡng ăn cào cào, nhưng không nhất thiết ngày nào cũng cho ăn, vì nuôi đạm bạc như vậy chúng cũng sung.
• Chim Nhồng thì thích ăn cơm trộn với nhiều ớt tươi bằm nhỏ. Lượng ớt mà con Nhồng tiêu thụ cả ngày có thể cả chén chứ không phải ít. Cứ trộn một phần cơm một phần ớt thì Nhồng ãn mới thích khẩu. Bữa ăn mà thiếu ớt (ớt chín) Nhồng ăn không ngon miệng.

Nuôi Nhồng người ta ngại nhất ở khoản tốn kém này, nhất là vào tháng trái mùa ớt, một ngàn đồng chỉ mua được nhúm nhỏ ! Nhồng cũng thích ăn chuối sứ chín như những giống Sáo, Cưỡng .
Tuy Nhồng có thân mình chỉ nhích hơn chim Cưỡng một chút ít, nhưng hàng ngày nó tiêu thụ một lượng thức ăn khá lớn : mỗi bữa ăn chừng nửa chén cơm trộn ớt chưa chắc đã no bụng .
Mặc dầu những giống chim biết nói đều siêu thị nhà hàng dễ dãi, chỉ cơm và chuối thôi cũng được, nhưng cơm thì ăn theo bữa ( thường thì cho chim ăn cơm nóng ) với chủ nên sợ chim đói, do đó những nghệ nhân nuôi chim liền nghĩ cách chế biến thức ăn khô cho chim ăn tiện nghi hơn .
Thức ăn khô đem lại nhiều điều lợi cho chim và cho cả người nuôi :

• Pha chế một lần mà có thể để dành cho chim ăn được nhiều ngày. Nếu biết bảo quản tốt thì thức ăn khô để lâu cả tháng vẫn không bị hư hỏng.
• Thức ăn khô vẫn đủ chất bổ dưỡng cần thiết cho sự sống của chim nuôi, và vẫn giúp chim ăn ngon miệng.
• Với thức ăn khô, mỗi ngày ta chỉ cần cho chim ăn một lần, nghĩa là đổ thật nhiều thức ăn vào cóng cho chim để chúng có cái ăn cả ngày, đói lúc nào ăn lúc nấy. Chủ nuôi nhờ đó mà đỡ phải vất cả lo cho chim từng bữa ăn như trước.
• Thức ăn khô giúp chuồng bớt dơ bẩn, hôi hám vì phân chim ít và khô, chứ không nhão nhẹt và nặng mùi như cách cho chim ăn cơm…

Về cách chế biến thế nào, chúng tôi sẽ trình diễn chi tiết cụ thể trong những bài đề cập cách nuôi từng giống chim ở phần cuối sách .
Tóm lại, thức ăn dành cho chim biết nói cần phải bổ dưỡng, thật sạch. Chim phải được nhà hàng siêu thị no đủ thì mới sung sức để tăng trưởng năng khiếu sở trường tốt được .
Việc chăm nom cho chim biết nói cũng giống như cách chăm nom giống chim hót và đá, vì nhu yếu của chúng cũng yên cầu như nhau .
Trong quy trình tiến độ chim còn non ngày tuổi thì ta phài giúp chim sống trong môi trường tự nhiên ấm cúng, nhất là đêm hôm thời tiết thường trở lạnh. Ngoài ra, ta còn phải siêng năng đút mồi nhiều lần trong ngày để chim con khi nào cũng được no đủ. Nếu chúng bị siêu thị nhà hàng thất thường, bữa đói bữa no thì không những chậm lớn, mà còn hoàn toàn có thể bị chết do quá suy dinh dưỡng .

Tắm nắng:

ánh nắng mặt trời buổi sáng phân phối sinh tổ D giúp khung xương của chim được trưởng thành và làm tăng phần sinh động của đời sống của chim lên khiến chim nuôi tránh được nhiều bệnh tật, trong đó có bệnh rận mạt sống ấn nấp trong bộ lông chim. Vì vậy, mỗi sáng ta nên treo lồng vào nơi có tia nắng rọi vào để chim được sưởi ấm và phơi phóng bộ lông vù của nó. Nếu chim nuôi chuồng thì cũng nên sắp xếp nơi đặt chuồng sao cho mỗi sáng đều tiếp đón được ánh nắng rọi vào, ít ra cũng mươi lăm phút đến nửa giờ mới tốt .
Chim con dù dưới một tháng tuổi, ta cũng nên cho nó sưởi nắng ban mai. Và thời hạn tắm nắng cùa chim non chỉ độ đôi ba phút là vừa. Nắng sáng tốt nhất là trước tám chín giờ. Nắng buổi chiều không tốt .

Tắm nước:

Cũng như những giống chim rừng khác, chim biết nói cũng thích được tắm nước, nhất là vào những ngày oi bức. Không gì thú vị so với chim bằng cách được ăn no tắm mát. Chúng ta hoàn toàn có thể sang chim qua lồng tắm. Sáo, Cưỡng do nuôi từ nhỏ nên lớn lên thả ra cho tắm thỏa thuê, sau đó bắt lại cũng thuận tiện .
Giống chim biết nói thường tắm lâu hơn những giống chim hót. Chúng thường tắm đi tắm lại vài ba chặp mới chịu rời khỏi thau nước mà đi. Sau khi tắm xong, lông được phơi phóng khô ráo, con chim trông tươi tỉnh hẳn lên .
Chim con khoảng chừng dưới tháng tuổi, do thân nhiệt còn thấp ta không nên cho tắm nước. Trừ trường hợp mình chim quá bẩn do phân chim dính khắn vào chân, vào cánh thì ta mới rửa ráy những chỗ bẩn cho sạch lại thôi. Công việc này nên làm thật nhanh và chọn lúc trời nắng ráo để tránh chim con khỏi bị lạnh .
Với chim lớn, nếu có điều kiện kèm theo, trong mùa oi bức mỗi ngày ta nên cho chim tắm một lần rất tốt. Khi đã tắm quen thì dễ gặp nước là chim sà vào tắm ngay .

Lột lưỡi:

Với Két, thì không ai lột lưỡi, nhưng với Nhồng, Sáo, Cưỡng thì nên lột lưỡi chim mới mau biết nói và nói giọng rõ ràng hơn .
Thời kỳ lột lưỡi cho chim là lúc chim mở màn biết nói gió, và chỉ cần lột lưỡi một đến hai lần, lần sau cách lần đầu khoảng chừng vài ba tháng .
Phần dưới và gần chót lưỡi của chim có một miếng sụn nhỏ màu trắng. Ta dùng móng tay khượi tróc phần đó ra khiến cái lưỡi chim hơi ngắn lại. Việc làm này nên nhẹ nhàng và cẩn trọng như vậy mới trách cho chim sự đau đớn .
Chim bị lột lưỡi như vậy hoàn toàn có thể bị chyar máu chút ít, nhưng điều này không hại, khỏi cần xức thuốc thang gì cả cũng lành. Nhưng có điều chim hoàn toàn có thể sẽ bỏ ăn một ngày do đầu lưỡi bị đau .
Có trường hợp một lưỡi khó khăn vất vả, những cụ xưa xoay ra dùng kéo bén hớt một phầu đầu lưỡi của chim, cũng đem lại tác dụng tốt. Trong sách Đại Nam Thống Nhất Chí cunhx nêu yếu tố này .
Đầu lưỡi của chim thường tẻ ra hai tia nhỏ giống như lưỡi rắn mối, kỳ đà. Hai tia này rất mỏng dính, chỉ cần dùng kéo bén cắn nhẹ là lìa ngay .
Chim bị cắt đầu lưỡi tuy ra máu, tuy có đau đớn bỏ ăn một vài buổi, nhưng điều đó cũng không hề gì. Có người thấy chim cụt lưỡi như vậy đâm lo, nhưng sau vài ba ngày, chim lại líu lo như trước .

Vệ sinh lồng:

Chim biết nói là giống chim lớn con, ăn nhiều nên bài tiết cũng nhiều, nên lồng hay chuồng nuôi thường bị dơ bẩn, hôi hám. Mặt khác, điều mà ai cũng nhặn thấy là chim nào khi ăn cũng có tính xấu là vẩy thức ăn văng ra ngoài tung tóe, làm bẩn cả vách lồng và đáy lồng, nếu thức ăn của chúng là cơm .
Con Nhồng mỗi bữa ăn chỉ nhồi nhét vào báu diều chí một phần ba chén cơm là nhiều, nhưng chu nuôi mỗi bữa phải trộn cho nó cả chén, vì mỗi lần cúi xuống ăn khi ngước lên là rẩy văng ra ngoài tung tóe .
Chim Két mà ngày nào ban cho trái bắp thì sau bữa ăn ta phải vệ sinh nơi ở của nó ngay. Hột bắp thì chim nhằn lấy ruột bên trong mà ăn, phần vỏ lụa thì thái ra ngoài. Ăn hết hột xong, Két lại có thói quen nhằn cùi bắp ra từng mảnh nhỏ vụn vãi khắp chỗ .
Còn Sáo, Cưỡng khi ăn có vẻ như “ nết na ” hơn, dù là ăn cơm nó cũng rảy văng ra ngoài chút đỉnh, nhưng sau đó thì nhặt lại mà ăn .
Chim biết nói mà cho ăn cơm, ăn chuối thì khâu vệ sinh lồng rất cực, gần như là mỗi ngày phải quét dọn, tẩy uế mới khỏi hôi hám. Nhưng, nếu chúng ăn thực phẩm khô thì việc vệ sinh lồng hay chuồng đỡ khó khăn vất vả hơn, vài ba ngày quét dọn một lần cũng được .

Tẩy uế dụng cụ trong lồng:

Thực phẩm nuôi chim dù ngon lành, bổ dưỡng, thật sạch mà cóng đựng thức ăn, nước uống lâu ngày không cọ rửa thì vần có hại cho bộ tiêu hóa của chim nuôi. Đó là điều người nuôi chim nào cũng biết và tôn vinh cánh giác tối đa cả .
Với chim ăn cơm thì ngay sau mỗi lần cho chim ăn, ta phải rửa sạch tổng thể những cóng trong lồng ( hay chuồng ), như cách ta rửa sạch chén bát sau bữa ăn cơm của mình vậy. Nhưng, với thức ăn khô thì việc làm rửa ráy này đỡ khó khăn vất vả hơn. Sự dơ bẩn, thường xảy ra ở cóng nước, nếu không cọ rửa hàng ngày thì nước uống sẽ bị chua, vẩn đục …
Do tính chim khi ăn thường rảy thức ăn văng tung tóe, nên mỗi lần sang lồng cho chim tắm, ta nên tranh thủ vệ sinh lồng hay chuồng. Nên dùng cọ sơn hay bàn chải mềm để cọ xát, cọ rửa rồi phơi nắng .
Phần bẩn nhất của lồng hay chuồng nuôi chim nói là máng lồng. Máng lồng là nơi tiềm ẩn phân chim, những thức ăn bị rơi vãi nên phải quét dọn hàng ngày. Nếu để lâu không tẩy rửa, thì sẽ gây xú uế không những cho vật nuôi mà còn cho cả người …
Việc chăm nom cho chim còn một việc quan trọng nữa là mỗi tối ta nên dùng vài hay tấm nilông bịt kín lồng chim lại để tránh gió lạnh, mưa tạt, khiến cho chim bị đau ốm hoặc tử trận .

Lời kết

Nuôi chim biết nói là thú tiêu khiển vô cũng mê hoặc mà từ thời xưa ông cha ta đã từng biết đến. Và, thời nay ngày càng có nhiều người ưa thích, chọn nuôi .
Tất cả giống chim biết nói được trình diễn trong sách này mà nhiều nước trên quốc tế coi là thứ chim quí hiếm, thì người Việt minh lại coi là “ cây nhà lá vườn ” vì rừng nước ta không hề thiếu những giống chim này .
Phải nói đó là một sự như mong muốn hiếm có mà vạn vật thiên nhiên đã khuyễn mãi thêm cho tất cả chúng ta. Vậy, thì tại sao tất cả chúng ta chờ gì lại không nuôi ?
– Nhồng ư ? Loại chim này có tài bắt chước nhái tiếng người một cách tài tình, đứng đầu tổng thể những loài chim biết nói trên quốc tế, thì rừng núi ở tỉnh Thành Phố Lạng Sơn, Hòa Bình, Yên Bái thiếu gì ? Và trong Nam thì từ Chơn Thành lên đến Bình Long, Phước Long rồi Lộc Ninh, Bù Đăng, Bù Đốp … tỉnh nào lại không phải là quê nhà của Nhồng ?
– Đến Sáo, Cưỡng ư ? những giống chim biết nói này, khắp ruộng đồng từ Bắc chí Nam của nước ta đầu đâu lại không có ? Đã thế, chúng lại sinh sống thành bầy đàn số lượng phần đông không thua gì chim sẻ .
– Đến chim Két cũng vậy. Có điều Két nước ta sắc tố không rực rỡ tỏa nắng như một số ít giống Két quốc tế, nhưng đây là giống Két có năng lực biết nói cũng là giống chim quí hiếm .
Do là “ cây nhà lá vườn ” nên giá chim không đắt, chắc như đinh ai ai cũng có năng lực mua được. Đó là cái giá phải mua so với người thành thị, còn người thôn quê thì đâu có khó khăn vất vả gì trong việc tìm bắt chim con từ trong tổ về nuôi !
Với Sáo và Cưỡng thì người mình thường có sở trường thích nghi nuôi thả, cho chim được sống tự do trong nhà, trong vườn như những giống gia cầm khác. Đây cũng là một nụ cười đặc biệt quan trọng, giúp con người được sống thân thiện với vạn vật thiên nhiên hơn .
Chim nuôi tha cũng phải nuôi từ chim con lớn thì nó mới khôn, mới dạn, mới không bỏ chủ mà đi. Chính thế cho nên nên việc nuôi dưỡng chim con thì trong dân gian, hầu hết mọi người ai ai cũng có không ít kinh nghiệm tay nghề .
Còn nuôi chim tập nói thì ai cũng biết, phải bước qua hai quy trình tiến độ : một là nuôi dưỡng chim con, hai là tập luyện chim nói cho đúng giải pháp, khi chim ở vào quá trình học nói .
Chim con bắt về nếu không có kinh nghiệm tay nghề dưỡng nuôi thì làm thế nào chim sống được ? Chủ nuôi phải biết cách đút mồi cho chim ăn từng bữa ra sao, rồi tối lại phải ủ chim được ấm cúng như thế nào … Công việc đó tưởng là giản đơn, nhưng thật ra thì chỉ người có kinh nghiệm tay nghề chứ không phải ai cũng hoàn toàn có thể làm được !
Chim con có nuôi sống được sởn sơ mạnh khoe, có mau ăn chóng lớn thì sau này mới kỳ vọng tập luyện để bắt chước nói được tiếng người .
Rồi đến quá trình tập luyện cho chim biết nói, nếu không vận dụng đúng chiêu thức thì ta sẽ có con chim cả ngày chỉ biết nói những câu mà chính chủ nuôi cũng không muốn để lọt vào tai …
Đáng lẽ khi con chim đang ở thời kỳ học nói thì ta nên cô lập chúng vào một nơi yên tĩnh để chuyên tâm tập luyện cho chim nói được những câu có tính nhã nhặn và văn hóa truyền thống, như lễ phép chào hỏi khách khứa đến chơi nhà ví dụ điển hình. Đằng này, họ cứ treo lồng chim vảo những nơi có đông người qua lại, nơi có nhiều trẻ con tinh nghịch vây quanh …
Tất nhiên chủ không chịu dạy thì chim phải học ở người ngoài ! Trước hết là chim bắt chước giọng rao hàng của những người bán hàng rong qua lại trước ngõ. Chim cũng học rất mau những câu nói tục tằn cũng những câu chửi thề của bọn trẻ vây quanh. Thế là con chim quí trở thành con chim … mất giá !

Bài học đó từ trước đến nay đã khiến nhiều người gặp phải. Công lao vất vả suốt gần năm trường coi như mất trắng. Họ chỉ còn cách chờ đợi đến năm sau, vào mùa sinh sản của chim, để chắt chiu nuôi một con chim khác và hy vọng kỳ này sẽ tập luyện đúng bài đúng bản.

Nếu biết kiên trì và chịu thương chịu khó một chút ít thì việc tập luyện để có con chim nói giỏi là chuyện thuận tiện, ngay đàn bà trẻ con cũng hoàn toàn có thể làm được .
Tự mình tập luyện cho con chim giỏi, chắc như đinh ai cũng lấy đó làm một điều mừng, dù nhiều đi nữa, có lẽ rằng cũng không thấm tháp gì khi con chim quí trong chuồng đã mở màn bi bô nói những câu nói tiên phong do mình cố ý tập luyện cho nó … Đó là một phần thưởng niềm tin mà bất kể người nào nuôi chim biết nói cũng mong ước được nhận .
Chúng tôi kỳ vọng rằng cuốn sách này sẽ mang lại cho quí vị vài điều có ích. Và kỳ vọng rằng trào lưu nuôi những giống chim biết nói sẽ ngày càng thông dụng thoáng rộng hơn trong giới nuôi chim tất cả chúng ta, vì đây là một thú tiêu khiển lành mạnh và vô cùng mê hoặc .

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh