Chó Dingo – Wikipedia tiếng Việt

Chó Dingo (Canis familiaris, Canis dingo, Canis familiaris dingo hay Canis lupus dingo), hoặc Warrigal là một loài chó hoang trong Họ Chó sinh sống ở châu Úc, chủ yếu được tìm thấy ở những vùng hẻo lánh của lục địa này. Hầu hết các nhà chức trách xem chó Dingo là một phân loài của sói (Canis lupus dingo); tuy nhiên, một số nhà chức trách khác xem chúng là một loài riêng biệt (Canis dingo). Tình trạng phân loại của chúng vẫn còn đang được tranh cãi. Thực dân Anh đầu tiên đến thành lập một khu định cư ở Port Jackson vào năm 1788 và ghi lại những con chó Dingo sống ở đó với những thổ dân bản địa. Mặc dù loài chó Dingo tồn tại trong môi trường tự nhiên, chúng có thể được nuôi dưỡng bởi con người nhưng không được chọn lọc như các loài động vật đã được thuần hóa khác.

Chúng là một loài chó cỡ trung bình, sở hữu thân hình săn chắc và khỏe mạnh, thuận lợi cho khả năng di chuyển với tốc độ cao, tăng sự nhanh nhẹn và sức chịu đựng. Ba màu lông chính của chó Dingo là: gừng nhạt (hoặc nâu), đen và nâu, hoặc trắng kem. Hộp sọ có hình nêm và có tỷ lệ lớn so với cơ thể. Người ta coi chó Dingo là một kiểu sinh thái hoặc một sinh vật đã thích nghi với môi trường độc đáo của Úc. Ngày nay, chúng được đánh giá là loài dễ bị tổn thương trong sách đỏ IUCN[6] do số lượng giảm vì thường xuyên bị lai tạo với những con chó nhà.

Cái tên “dingo” xuất phát từ ngôn ngữ Dharug được sử dụng bởi người thổ dân Úc của khu vực Sydney. Thực dân Anh đầu tiên đến Úc vào năm 1788 đã thành lập một khu định cư tại Port Jackson và ghi nhận “những con dingoes” sống với những người Úc bản địa. Cái tên được Watkin Tench ghi lại lần đầu tiên vào năm 1789 trong câu chuyện của ông về cuộc thám hiểm tới Vịnh Botany:

Con vật trong nhà duy nhất mà chúng có là con chó, mà trong ngôn ngữ của chúng được gọi là Dingo, và một thỏa thuận tốt tương tự như con cáo của nước Anh. Những con vật này đều nhút nhát với chúng ta, và gắn liền với người bản địa. Một trong số chúng hiện đang thuộc quyền sở hữu của Thống đốc, và có thể hòa giải tốt với chủ nhân mới của mình.

Các biến thể gồm có ” tin-go ” cho một con chó cái, ” din-go ” cho một con chó, và ” wo-ri-gal ” cho một con chó lớn. Các dingo đã được đặt tên khác nhau trong những ngôn từ địa phương Úc, gồm có ” boolomo “, ” dwer-da “, ” joogoong “, ” kal “, ” kurpany “, ” maliki “, ” mirigung “, ” noggum “, ” papa – inura “, và ” wantibirri “. Một số tác giả yêu cầu rằng có một sự độc lạ giữa dingoes ở trại và dingoes hoang dã như họ có tên gọi khác nhau giữa những bộ tộc địa phương. Người dân vùng Yarralin, chủ quyền lãnh thổ Bắc Úc thường gọi những dingoes sống với họ là walaku, và những thành viên sống trong hoang dã là ngurakin. Họ cũng sử dụng tên walaku để chỉ cả dingo và chó. Những người định cư thuộc địa của New South Wales đã viết chỉ sử dụng tên dingo cho chó sống trong trại. Người ta yêu cầu rằng ở New South Wales, những trại chó chỉ trở nên hoang dã sau sự sụp đổ của xã hội thổ dân .
Tổ tiên khởi đầu của nó được cho là đã đến với một trong những làn sóng định cư của con người hàng ngàn năm trước đây, khi con chó vẫn còn tương đối ít được thuần hóa và thân thiện hơn với cha mẹ của chúng là sói xám châu Á. Kể từ đó, chúng sống đa phần bên ngoài khu vực sinh sống của con người và những con chó khác, cùng với nhu yếu của sinh thái học Úc, đã làm cho chúng tăng trưởng những tính năng và bản năng phân biệt chúng với tổng thể những loài chó khác .

Dingo đã duy trì đặc điểm cổ đại, cùng với thân nhân gần nhất của chúng từ khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương, vào một đơn vị phân loại được đặt tên theo chúng, Canis lupus dingo, tách chúng ra từ những loài chó được phân loại Canis lupus familiaris. Môi trường sống tự nhiên của chó dingo có thể dao động từ sa mạc, đồng cỏ và ven rừng. Chúng không thể sống quá xa ra khỏi nước và họ thường định cư ở trong các hang thỏ hoang, và các khúc gỗ.

Cách phân loại của dingo vẫn còn nhiều lẫn lộn và tranh cãi .
” Chân dung của một con chó lớn từ New Holland ” của George Stubbs, 1772 ” Chó của New South Wales ” minh họa trong chuyến đi của Thống đốc Phillip đến Vịnh Botany năm 1788
Danh pháp phân phối tên được sử dụng cho một loài, khi nó được công nhận phân loại là một thực thể riêng không liên quan gì đến nhau .Chó tương quan đến người bản xứ lần tiên phong được ghi nhận bởi Jan Carstenszoon ở khu vực bán đảo Cape York vào năm 1623. Vào năm 1699, thuyền trưởng William Dampier đến thăm vùng biển Tây Úc và ghi lại rằng ” … những người đàn ông của tôi nhìn thấy hai hoặc ba con thú như những con sói háu đói, khung hình gầy gò đến bọc xương, chẳng là gì ngoài da và xương … ” .Năm 1768, James Cook đã chỉ huy một chuyến thám hiểm khoa học về tò mò từ Anh đến New Holland, là tên gọi của Úc vào thời gian đó. Năm 1770, con tàu HMS Endeavour của ông đến Vịnh Botany, giờ đây là một phần của Sydney. Nhiệm vụ tích lũy vật mẫu và ghi chú để lấy lại Anh. Khi quay trở lại Anh, Joseph Banks ủy nhiệm George Stubbs sản xuất những bức tranh dựa trên những quan sát của ông, một trong số đó là ” Chân dung của một con chó lớn từ New Holland ” được hoàn thành xong vào năm 1772. Năm 1788, Hạm đội tiên phong đến Vịnh Botany dưới sự chỉ huy của thống đốc thuộc địa tiên phong của Úc, Arthur Phillip, người đã miêu tả ngắn gọn và minh họa trong tạp chí của ông về ” Chó của New South Wales “. Năm 1793, ” Chó New South Wales ” được phân loại bởi Friedrich Meyer là Canis dingo, dựa trên hình minh họa. Johann Friedrich Blumenbach tập hợp lại với nhau một bộ sưu tập từ chuyến đi Cook và năm 1799 ông đã phân loại ” chó New Holland ” là Canis familiaris dingo. Năm 1947, một yêu cầu đã được triển khai để biến hóa phân loại này sau khi nó được phát hiện rằng ” con chó New Holland ” Canis antarticus Kerr, 1792 đã được chỉ định một năm trước đó trong một tác phẩm ít được biết đến. Cả Kerr và Meyer đều dựa trên sự phân loại của chúng trên hình minh họa của ” Chó của New South Wales “, và do đó không có mẫu tham chiếu nào được dựa trên .Năm 1957, Ủy ban Quốc tế về Danh mục Động vật học ( ICZN ) đã được nhu yếu vô hiệu tên Canis antarticus với nguyên do là Caningo dingo là tên gọi thông dụng đã được sử dụng trong hơn 150 năm. ICZN đã phán quyết rằng Canis antarticus Kerr, 1792 bị đàn áp và Canis dingo Meyer, 1793 là tên được sử dụng cho game show chữ số trong quan điểm ​ ​ 451. Tên này sau đó được nhập vào Danh sách chính thức của ICZN và những chỉ mục tên trong Động vật học. Tên được nhập vào Danh sách chính thức của ICZN là tên có sẵn, là ” tên khoa học được vận dụng cho một loài động vật hoang dã “, mặc dầu đây không phải là quy tắc về việc có sử dụng hình tượng này ở những loài hay không hoặc ở Lever không xác lập, hoặc thậm chí còn giảm xuống nếu tên được coi là một từ đồng nghĩa tương quan của một loài khác trên cơ sở phân loại .Năm 2003, ICZN đã phán quyết trong quan điểm ​ ​ của mình năm 2027 rằng ” tên của một loài hoang dã … không phải là không hợp lệ bởi phẩm chất được đặt trước bởi tên dựa trên một kiểu hình vật nuôi. ” Ngoài ra, ICZN đã đặt tên lửa Canis lupus là tên được bảo tồn trong list chính thức theo quan điểm ​ ​ này. Lý do để làm điều này là ” Phần lớn những tổ tiên hoang dã và những dẫn xuất trong nước của chúng có chung tên, nhưng trong 17 trường hợp được xem xét …. những hình thức hoang dã và trong nước đã được đặt tên riêng và điều này đã tạo ra sự nhầm lẫn. rằng tên của con chó nhà ( Canis familiaris ) đã không được ưu tiên hơn tên của con sói ( Canis lupus ) tại một thời gian khi những nhà nghiên cứu mày mò mối quan hệ giữa hai loài này .

Tranh luận về phân loại[sửa|sửa mã nguồn]

Cách phân loại những sinh vật với nhau có đặc thù chung. Danh pháp không xác lập thứ hạng được gán cho bất kể tập hợp động vật hoang dã nào, chỉ có tên chính thức của nó. Do đó, những nhà động vật học được tự do đề xuất kiến nghị nhóm động vật hoang dã nào có đặc thù tựa như mà một loài hoàn toàn có thể thuộc về. Trong ấn bản thứ ba của những loài động vật hoang dã có vú được xuất bản năm 2005, nhà vật lý học động vật hoang dã W. Christopher Wozencraft được liệt kê dưới con sói Canis lupus những gì ông đề xuất kiến nghị là hai phân loài : ” familiaris Linneaus, 1758 [ chó nhà ] ” và ” dingo Meyer, 1793 [ chó nhà ] “, [ a ] với chú thích ” Bao gồm con chó nhà như một phân loài, với dingo trong thời điểm tạm thời riêng không liên quan gì đến nhau – những biến thể nhân tạo được tạo ra bởi thuần hóa và tinh lọc sinh sản. Mặc dù điều này hoàn toàn có thể lê dài khái niệm phân loài, nó vẫn giữ đúng phân chia từ đồng nghĩa tương quan. “Phân loại này của Wozencraft được tranh luận sôi sục bởi những nhà động vật học. Mathew Crowther, Stephen Jackson và Colin Groves không đồng ý chấp thuận với Wozencraft và cho rằng dựa trên ICZN Opinion 2027, ý niệm rằng một con vật trong nước không hề là một phân loài. Crowther, Juliet Clutton-Brock và những người khác lập luận rằng do tại dingo khác với sói bởi hành vi, hình thái, và dingo và chó không rơi về mặt di truyền trong bất kể nhánh sói sống sót nào, rằng dingo nên được coi là loài riêng không liên quan gì đến nhau Cano dingo. Jackson và Groves coi loài chó Canis quen thuộc như một từ đồng nghĩa tương quan phân loại cho loài sói Canis lupus với cả hai đều được xếp hạng ngang nhau ở Lever loài. Họ cũng không đồng ý chấp thuận với Crowther, dựa trên sự chồng chéo giữa chó và dingoes trong hình thái của họ, trong năng lực lai tạo thuận tiện với nhau, và họ bộc lộ tín hiệu thuần hóa bởi cả hai đều có size nhỏ hơn con cháu, con sói. Do Canis familiaris Linnaeus, 1758 có ưu tiên hơn Canis dingo Meyer, 1793, họ coi dingo là một từ đồng nghĩa tương quan phân loại cho chó Canis familiaris ( tức là chó và dingo là hai tên cho cùng một loài Canis familiaris ). Gheorghe Benga và những người khác ủng hộ trò chơi chữ Dingo như một phân loài của chó, do đó Canis familiaris dingo với chó nhà là phân loài Canis familiaris familiaris .Mặc dù dingo sống sót trong tự nhiên, nó link với con người nhưng không được tinh lọc giống như những loài động vật hoang dã thuần hóa khác. Vì vậy, thực trạng của nó như thể một con vật đã được thuần hóa là không rõ ràng. Cho dù những loài dingo là một loài hoang dã hoặc thuần hóa đã không được làm rõ từ diễn đạt bắt đầu của Meyer, được dịch từ ngôn từ Đức mơ hồ :

Nó không được biết nếu nó là loài chó duy nhất ở New South Wales, và nếu nó vẫn có thể được tìm thấy trong trạng thái hoang dã; tuy nhiên, cho đến nay nó dường như đã mất rất ít tình trạng hoang dã của nó; hơn nữa, không có giống khác biệt nào được phát hiện.

Trong năm năm trước, hàng loạt trình tự bộ gen chỉ ra rằng những con chó này không phải là hậu duệ của loài sói xám còn sống sót, tổ tiên của con chó này đã tuyệt chủng. Trong năm năm ngoái, Phân loại của động vật hoang dã có vú ở Úc coi Dingo là Canis familiaris. Trong năm 2017, một nhìn nhận những thông tin khoa học mới nhất đã đề xuất kiến nghị rằng chó Dingo và New Guinea là loại chó nhà Canis familiaris Linnaeus 1758. Vào cuối năm 2017, Danh mục hệ động vật hoang dã Úc của nhà nước Úc đã liệt kê Dingo dưới tên Canis familiaris-Linnaeus 1758 .
Hộp sọ và cấu trúc hàm răng của chó Dingo Xương sọ của chó Dingo được tr2inh bày bởi Frédéric Cuvier Bộ xương body toàn thânChó Dingo là một canid cỡ trung bình với một khung hình gầy, khỏe mạnh được phong cách thiết kế cho vận tốc, sự nhanh gọn và sức chịu đựng. Đầu là phần rộng nhất của khung hình, có hình nêm và lớn tương ứng với khung hình. Hộp sọ giống như của con chó vàng hơn là sói xám hoặc sói đồng cỏ. So với hộp sọ của con chó, những dingo chiếm hữu một mõm dài hơn, răng hàm khỏe hơn, răng nanh dài hơn, thính giác tốt hơn và hộp sọ phẳng hơn. Những thành viên được nuôi nhốt dài hơn và nặng hơn so với dingoes hoang dã khi chúng được ăn thực phẩm tốt hơn cũng như chăm nom thú y. Đàn dingo hoang dã trung bình nặng 15,8 kg ( 35 lb ) và con cháu là 14,1 kg ( 31 lb ), so với con đực nuôi nhốt là 18,9 kg ( 42 lb ) và cái là 16,2 kg ( 36 lb ). Chiều dài trung bình của một con chó dingo hoang dã đực là 125 cm ( 49 in ) và con cháu là 122 cm ( 48 in ), so với con đực nuôi nhốt 136 cm ( 54 in ) và cái 133 cm ( 52 ​ ​ in ). Dingo đực hoang dã trung bình có chiều cao vai là 59 cm ( 23 in ) và con cháu là 56 cm ( 22 in ), so với con đực nuôi nhốt 56 cm ( 22 in ) và con cháu 53 cm ( 21 in ). Dingoes hiếm khi mang chất béo dư thừa và những con hoang dã hiển thị xương sườn rất rõ trên da. Những thành viên sống từ phía bắc và tây-bắc nước Australia thường lớn hơn so với những thành viên tìm thấy ở miền trung và miền nam nước Australia .Ba màu lông chính của dingo được diễn đạt là gừng nhẹ ( hoặc màu nâu ), đen và nâu, hoặc màu trắng kem. Màu gừng xê dịch từ một loại rỉ sét sâu đến một loại kem nhạt và hoàn toàn có thể được tìm thấy trong 74 % ở loài chó này. Thường có những mảng nhỏ màu trắng ở đầu đuôi, bàn chân và ngực nhưng không có những mảng trắng lớn. Chó Dingo đen và nâu có một bộ lông màu đen với một mảng rám nắng ở mõm, ngực, bụng, chân và bàn chân và hoàn toàn có thể được tìm thấy trong 12 % của loài này. Màu trắng hoàn toàn có thể được tìm thấy trong 2 % ở những con chó Dingo và màu đen là 1 %. Màu sắc lông hỗn hợp hoàn toàn có thể được tìm thấy trong 12 % loài. Chỉ có 3 gen ảnh hưởng tác động đến màu lông chó Dingo so với 9 gen ở chó nhà. Màu gừng chiếm lợi thế và mang ba màu chính khác – đen, nâu và trắng .Đuôi của chúng rất phẳng, thon dài giữa chiều dài và không cong. Đôi tai dựng lên. Đôi mắt có hình dạng tam giác ( hoặc hạnh nhân ) và có màu nâu đậm với vành tối. Khi đi bộ, chân sau của dingo bước thẳng hàng với chân trước, và chúng không có vuốt ẩn. Dingo trong đời sống hoang dã thường chỉ sống từ 3-5 năm với số ít hoàn toàn có thể sống qua 7-8 năm. Một số đã được ghi lại sống đến 10 năm. Trong điiều kiện nuôi nhốt chúng hoàn toàn có thể sống từ 12 – 14 năm. Một Dingo đã được ghi nhận sống gần 20 tuổi. Dingo tựa như như chó New Guinea trong hình thái học ngoài chiều to lớn hơn của Dingo tại những vai

Phân bố và môi trường tự nhiên sống[sửa|sửa mã nguồn]

Phân bố của chó Dingo và những giống lai của chúng, đường màu đen chỉ những hàng rào ngăn ngừa sự xâm nhập của loài thú nàyNhững con chó giống sói là một nhóm động vật hoang dã ăn thịt lớn có tương quan ngặt nghèo về mặt di truyền vì nhiễm sắc thể số 78, do đó chúng có năng lực lai tạo để tạo ra giống lai phì nhiêu. Trong tự nhiên Úc có sống sót dingo, chó hoang, và giao cắt của hai trong đó sản xuất giống lai chó lai. Hầu hết những nghiên cứu và điều tra tìm kiếm sự phân bổ của dingoes tập trung chuyên sâu vào việc phân phối những giống lai chó lai .Dingo phân bổ trên khắp lục địa nước Úc trước khi người châu Âu di cư sang. Chúng không được tìm thấy trong hồ sơ hóa thạch của hòn đảo Tasmania, do đó chúng đến Úc sau khi Tasmania tách ra khỏi đất liền do mực nước biển dâng cao. Sự sinh ra và tăng trưởng của nông nghiệp làm giảm quần thể Dingo, và những hàng rào lớn được thiết lập vào đầu những năm 1900, được dùng để đối phó với Dingo, ngăn ngừa chúng xâm nhập khu vực chăn thả cừu. Những đợt khai hoang đất đai, rải chất độc, và đánh bẫy gây ra sự tuyệt diệt của những quần thể chính và giống lai của chúng từ hầu hết những khoanh vùng phạm vi trước kia của chó Dingo ở miền nam Queensland, New South Wales, Victoria và Nam Úc. Ngày nay, chúng không còn sống ở hầu hết những bang New South Wales, Victoria, miền đông nam của Nam Úc, và mũi phía tây nam của Tây Úc. Chúng thưa thớt ở nửa phía đông của Tây Úc và những khu vực liền kề giữa Lãnh thổ Bắc Úc và Nam Úc. Chúng được xem là vẫn còn thông dụng trên phần còn lại của lục địa .Dingo hoàn toàn có thể được coi là một hình thái hoặc một sinh vật đã thích nghi với môi trường tự nhiên độc lạ của Úc. Phân bố hiện tại của Dingo gồm có nhiều môi trường tự nhiên sống, gồm có những vùng ôn đới của miền đông nước Australia, vùng đồng bằng núi cao của vùng cao nguyên phía đông, sa mạc nóng bỏng khô cằn của Trung Úc, và những khu rừng nhiệt đới gió mùa và vùng đất ngập nước ở Bắc Úc. Sự chiếm đóng và thích ứng với những sinh cảnh này hoàn toàn có thể đã được tương hỗ bởi mối quan hệ của chúng với thổ dân Úc bản xứ .

Dingo có khuynh hướng sống về đêm ở những vùng ấm áp, nhưng ít hơn ở những khu vực lạnh hơn. Thời gian hoạt động chính của chúng là vào lúc hoàng hôn và bình minh. Thời gian hoạt động ngắn (thường ít hơn một giờ) với thời gian nghỉ ngơi ngắn. Dingo có hai loại chuyển động: một chuyển động tìm kiếm (dường như liên quan đến việc săn mồi) và một chuyển động khám phá (có lẽ là để liên lạc và giao tiếp với những con chó khác). Theo các nghiên cứu ở Queensland, những con chó hoang dã (giống lai dingo) di chuyển tự do vào ban đêm qua các khu vực đô thị và băng qua đường và dường như hòa hợp khá tốt.

Hành vi xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Hành vi xã hội của dingo linh động giống như sói đồng cỏ hoặc sói xám, có lẽ rằng là một trong những nguyên do khởi đầu người ta tin rằng dingo là hậu duệ của chó sói Ấn Độ. Trong khi con đực trẻ thường đơn độc và du cư trong tự nhiên, những thành viên trưởng thành sinh sản thường sẽ hình thành một đàn. Tuy nhiên, trong những khu vực của thiên nhiên và môi trường sống của dingo với một quần thể cách nhau thoáng rộng, những cặp sinh sản vẫn sống sót cùng nhau, ngoại trừ những thành viên khác. Phân phối Dingo theo 1 thành viên gồm 73 % ; hai con, 16 % ; ba con, 5 % ; bốn con, 3 % ; và đàn từ 5 đến bảy con, 3 %. Một đàn dingo thường gồm có một cặp giao phối, con cháu của chúng từ năm hiện tại và nhiều lúc con cháu từ năm trước .Trường hợp điều kiện kèm theo thuận tiện giữa những đàn dingo, đàn này không thay đổi với một chủ quyền lãnh thổ riêng không liên quan gì đến nhau và ít trùng lặp giữa những chủ quyền lãnh thổ láng giềng. Kích thước của những đàn thường Open tương ứng với kích cỡ của con mồi Open trong chủ quyền lãnh thổ của đàn. Các khu vực sa mạc có những nhóm nhỏ hơn với những hành vi chủ quyền lãnh thổ lỏng lẻo hơn và san sẻ những vùng nước. Thông thường kích cỡ đàn trung bình hàng tháng là giữa ba và mười hai thành viên .Tương tự như những canids khác, một đàn dingo hầu hết gồm có một cặp giao phối, con cháu năm nay của chúng, và đôi lúc một con của năm trước. Có mạng lưới hệ thống phân cấp thống trị giữa đực và cái, với con đực thường chiếm lợi thế hơn con cháu. Tuy nhiên, một vài ngoại lệ đã được ghi nhận trong những đàn bị nhốt. Trong khi đi đường dài, trong khi ăn mồi, hoặc khi tiếp cận nguồn nước lần tiên phong, con đực sinh sản sẽ được xem là người chỉ huy hay thành viên thứ bậc cao. Những con chó cấp dưới sẽ tiếp cận một con chó thống trị hơn trong một tư thế hơi cúi xuống, tai phẳng và đuôi hạ xuống, để bộc lộ sự thần phục. Việc xây dựng những đàn tự tạo trong những vụ tai nạn thương tâm nuôi nhốt đã thất bại .
Đàn chó Dingo conDingo sinh sản một lần mỗi năm, tùy thuộc vào chu kỳ luân hồi động dục của con cháu mà, theo hầu hết những nguồn, chỉ đến một lần mỗi năm. Dingo cái hoàn toàn có thể đến thời kì động dục hai lần mỗi năm, nhưng chỉ hoàn toàn có thể mang thai mỗi năm một lần, lần thứ hai có vẻ như chỉ có thai chứ không hề sinh ngay .Con đực luôn động dục trong suốt cả năm ở hầu hết những vùng, nhưng có sản xuất tinh trùng thấp hơn trong mùa hè trong hầu hết những trường hợp. Trong những điều tra và nghiên cứu về dingo từ cao nguyên phía đông và Trung Úc bị nhốt, không có chu kỳ luân hồi sinh sản đơn cử nào hoàn toàn có thể được quan sát thấy. Tất cả đều mạnh trong suốt cả năm. Việc sinh sản chỉ được phụ thuộc vào vào con cháu. Sự ngày càng tăng testosterone đã được quan sát thấy ở con đực trong mùa sinh sản, nhưng điều này là do độ động dục của con cháu và sự giao hợp. Trái ngược với những con chó rừng bị nhốt, những con đực được bắt từ Trung Úc đã cho thấy vật chứng về chu kỳ luân hồi sinh sản đực. Những con dingo cho thấy không chăm sóc đến con cháu động dục ( lần này là chó nhà khác ) bên ngoài của mùa giao phối ( tháng một-tháng bảy ) và không thuộc giống với chúng .Mùa giao phối thường xảy ra ở Úc giữa tháng Ba và tháng Năm ( theo những nguồn khác giữa tháng Tư và tháng Sáu ). Trong thời hạn này, dingo hoàn toàn có thể tích cực bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của chúng bằng cách sử dụng giọng hú, hành vi thống trị, gầm gừ và sủa .
Một con đực với đàn con của nóHầu hết con cháu trong hoang dã đều sinh sản ở tuổi hai năm. Trong những đàn, những con cháu cấp trên có khuynh hướng động dục trước cấp dưới và dữ thế chủ động ngăn ngừa những nỗ lực giao phối của những con cháu khác. Con đực trở nên trưởng thành về tình dục trong độ tuổi từ một đến ba năm. Thời gian sinh sản đúng chuẩn biến hóa tùy thuộc vào tuổi tác, hành vi xã hội, khoanh vùng phạm vi địa lý và điều kiện kèm theo theo mùa. Trong số những con chó bị nhốt, động dục trước đã được quan sát thấy trong 10-12 ngày qua. Tuy nhiên, người ta hoài nghi rằng động dục hoàn toàn có thể lê dài tới 60 ngày trong tự nhiên .Nói chung, những dingo duy nhất trong một đàn lai tạo thành công xuất sắc là cặp cấp cao, và những thành viên đàn khác giúp nuôi dưỡng những chú chó con. Cấp dưới đang tích cực ngăn ngừa việc sinh sản bởi cặp cấp tên và 1 số ít con cháu cấp dưới có thai giả. Những thành viên cấp thấp hoặc đơn độc hoàn toàn có thể sinh sản thành công xuất sắc nếu cấu trúc đàn tan rã .Thời kỳ mang thai lê dài 61 – 69 ngày và size của lứa đẻ hoàn toàn có thể xê dịch từ một đến 10 ( thường là năm con ), với số lượng con đực sinh ra có khuynh hướng cao hơn con cháu. Chó con của con cháu cấp dưới thường bị giết bởi con cháu cấp trên, làm cho dân số loài này tăng thấp ngay cả trong thời gian tốt. Hành vi này hoàn toàn có thể được tăng trưởng như một sự thích nghi với những điều kiện kèm theo thiên nhiên và môi trường dịch chuyển tại Úc. Chó con thường được sinh ra từ tháng 5 đến tháng 8 ( mùa đông ), nhưng ở những vùng nhiệt đới gió mùa, việc sinh sản hoàn toàn có thể xảy ra bất kỳ khi nào trong năm .Ở tuổi ba tuần, những chú chó con rời khỏi hang lần tiên phong và để rời đi trọn vẹn sau tám tuần. Ở Úc, những hang động đa phần là ngầm. Có những báo cáo giải trình về những hang động của chúng trong những hang thỏ bị bỏ phí, những thành đá, dưới những tảng đá ở những nhánh cạn khô, dưới spinifex lớn, trong những khúc gỗ rỗng, trong những hang thằn lằn và hang gấu túi. Những con non thường đi quanh quây trong nửa đường kính 3 km ( 2 dặm ), và được đi kèm với những con chó lớn tuổi hơn trong thời hạn chuyển dời dài hơn. Việc quy đổi sang ăn thịt mồi thường đi kèm với tổng thể những thành viên của đàn trong tuổi từ 9 đến 12 tuần. Ngoài những kinh nghiệm tay nghề của chính chúng, những chú chó con cũng học hỏi qua quan sát. Dingo thường trở nên độc lập ở tuổi ba đến sáu tháng hoặc chúng phân tán ở tuổi 10 tháng khi mùa giao phối tiếp theo mở màn .

Chế độ nhà hàng[sửa|sửa mã nguồn]

Dingo bắt cá trên hòn đảo FraserMột nghiên cứu và điều tra hai mươi năm về chính sách nhà hàng của dingo được triển khai trên khắp nước Úc bởi cơ quan chính phủ liên bang và tiểu bang. Chúng kiểm tra tổng số 13.000 nội dung dạ dày và những mẫu phân. Đối với những mẫu phân, hoàn toàn có thể xác lập được những dấu vết tương thích của cáo và mèo hoang và không gồm có những mẫu này trong nghiên cứu và điều tra, nhưng không hề phân biệt được giữa những đường bị bỏ lại bởi những dingo từ những giống lai hoặc chó hoang. Nghiên cứu cho thấy rằng những con mồi này có trên 177 loài được đại diện thay mặt bởi 72,3 % động vật hoang dã có vú ( 71 loài ), 18,8 % chim ( 53 loài ), 3,3 % thảm thực vật ( hạt ), 1,8 % loài bò sát ( 23 loài ) và 3,8 % côn trùng nhỏ, cá, cua và ếch ( 28 loài ). Tỷ lệ tương đối của con mồi giống nhau trên khắp nước Úc, ngoại trừ nhiều loài chim được chúng săn ở những vùng duyên hải phía bắc và đông nam, và nhiều thằn lằn hơn ở Trung Úc. Khoảng 80 % chính sách nhà hàng siêu thị gồm có 10 loài : chuột túi đỏ, wallaby đầm lầy, gia súc, chuột dusky, ngỗng bồ những, Trichosurus vulpecula, chuột lông dài, wallaby nhỏ, thỏ châu Âu và gấu túi thường thì. Trong số những con mồi của chó Dingo, 20 % hoàn toàn có thể được coi là lớn .Tuy nhiên, tỷ suất tương đối của size của con mồi biến hóa theo từng khu vực. Trong khu vực bờ biển nhiệt đới gió mùa của Lãnh thổ phía Bắc, chuột dusky và ngỗng bồ các chiếm 80 % chính sách nhà hàng. Ở Trung Úc, thỏ đã trở thành một sửa chữa thay thế cho động vật hoang dã có vú địa phương, và trong thời hạn hạn hán thì gia súc phân phối hầu hết những chính sách ẩm thực ăn uống. Ở khu vực cực bắc Barkly Tableland, không có thỏ và cũng không có bất kể loài địa phương nào chiếm lợi thế trong chính sách siêu thị nhà hàng, ngoại trừ chuột lông dài tạo thành bệnh dịch 9 năm 1 lần. Trong khu vực sông Fortescue, kangaroo đỏ chiếm lợi thế trong chính sách ẩm thực ăn uống vì có vài loài động vật hoang dã có vú nhỏ hơn trong khu vực này. Trên đồng bằng Nullarbor, thỏ và kanguru đỏ chiếm lợi thế trong chính sách siêu thị nhà hàng, và chúng thường ăn gấp đôi số lượng thỏ so với kangaroo đỏ. Ở vùng núi ôn đới của miền đông Úc, wallaby đầm lầy và wallaby cổ đỏ chiếm lợi thế trong chính sách nhà hàng trên những sườn núi thấp hơn và gấu túi trên những sườn núi cao hơn. Chúng thường được chó Dingo săn ở đây khi chạm trán trên mặt đất. Ở những vùng ven biển, những con dingo tuần tra những bờ biển để bắt cá, hải cẩu, chim cánh cụt và những loài chim khác .Dingo uống khoảng chừng một lít nước mỗi ngày vào mùa hè và nửa lít vào mùa đông. Ở những vùng khô cằn vào mùa đông, những con dingo hoàn toàn có thể sống từ chất lỏng trong khung hình con mồi của chúng, miễn là số con mồi luôn đủ. Ở miền Trung khô cằn, những chú chó cai sữa rút hầu hết lượng nước ra khỏi thức ăn. Ở đó, sự hồi sinh của nước bởi những con cháu so với những con non được quan sát thấy. Trong thời hạn cho con bú, con cháu nuôi nhốt không cần uống nước nhiều hơn thông thường, vì chúng tiêu thụ nước tiểu và phân của những con non và do đó tái chế nước và giữ cho thật sạch. Dingo được theo dõi trong sa mạc Strzelecki liên tục viếng thăm những điểm nước cứ 3-5 ngày, với hai con chó Dingo sống sót 22 ngày mà không có nước trong cả mùa đông và mùa hè .

Tập tính săn mồi[sửa|sửa mã nguồn]

Dingo, dingo lai và chó hoang thường tiến công từ phía sau khi chúng săn đuổi con mồi. Chúng giết con mồi bằng cách cắn vào cổ họng, làm tổn thương khí quản và những mạch máu lớn ở cổ. Kích thước của những đàn đi săn được xác lập bởi loại con mồi được nhắm tiềm năng, với những đàn lớn được hình thành để săn những con mồi lớn. Con mồi lớn hoàn toàn có thể gồm có chuột túi cỡ lớn, trâu và ngựa hoang. Dingo sẽ nhìn nhận và nhắm tiềm năng con mồi dựa trên năng lực của con mồi hoàn toàn có thể gây nguy hại cho chúng. Chuột túi lớn là con mồi thường bị chó Dingo giết nhất. Chiến thuật chính là quan sát kĩ con chuột túi, tiến công giật mình, rồi giết nó. Dingo thường săn lùng những con chuột túi lớn bằng cách dẫn những con dingo đuổi theo con mồi về phía con đường của những đối tác chiến lược cùng nhóm, những con có kiến thức và kỹ năng cắt góc trong những cuộc săn đuổi. Con kangaroo trở nên kiệt sức và sau đó bị giết. Chiến thuật tương tự như này được sử dụng bởi sói, chó săn châu Phi và linh cẩu. Một giải pháp khác được san sẻ với những con chó săn châu Phi là một cuộc truy lùng tiếp sức cho đến khi con mồi hết sạch. Một đàn Dingo có năng lực hạ gục kangaroo lớn gấp ba lần so với 1 thành viên triển khai điều này chính do việc giết mồi được thực thi bởi những kẻ săn đuổi, vốn cũng đã kiệt sức. Có hai quy mô của quy trình tiến độ ở đầu cuối của cuộc tiến công. Một con chuột túi trưởng thành hoặc vị thành niên bị chó Dingo cắn ở những gân của hai chân sau để làm chậm nó trước khi tiến công vào cổ họng. Những con kangaroo cái hoặc chưa trưởng thành bị cắn trên cổ hoặc sống lưng bởi những con Dingo rượt bên cạnh chúng. Ở một khu vực Trung Úc, những con dingo săn lùng kangaroo bằng cách đuổi chúng vào một hàng rào dây nơi chúng trở nên trong thời điểm tạm thời cố định và thắt chặt. Những con chuột túi màu đỏ đực lớn nhất có khuynh hướng lờ đi những con dingo, ngay cả khi những con dingo đều săn được những con đực và con cháu. Một con kangaroo xám lớn đã chiến đấu thành công xuất sắc trong một cuộc tiến công của dingo bằng một trận chiến đơn lẻ lê dài hơn một giờ đồng hồ đeo tay. Wallabies được săn lùng theo cách tương tự như như chuột túi, sự độc lạ là dingo sẽ săn bằng mùi hương hơn là quan sát và cuộc săn lùng hoàn toàn có thể lê dài trong vài giờ .Đàn Dingo hoàn toàn có thể tiến công gia súc và trâu nhưng không khi nào nhắm những con khỏe mạnh, trưởng thành. Chúng tập trung chuyên sâu vào những con mồi ốm yếu hoặc bị thương. Các giải pháp gồm có quấy rối một con mồi cái, làm cả đàn của con mồi tá hỏa để tách những thành viên trưởng thành ra, hoặc quan sát đàn mồi và tìm kiếm bất kể hành vi không bình thường nào của con mồi hoàn toàn có thể khai thác. Một điều tra và nghiên cứu năm 1992 ở vùng sông Fortescue đã quan sát thấy rằng gia súc sẽ bảo vệ bê của chúng bằng cách đi vòng quanh những con bê hoặc hung hăng tiến công lại chó Dingo. Trong một nghiên cứu và điều tra của 26 giải pháp tiếp cận, 24 trường hợp cho thấy đàn dingo có nhiều hơn 1 thành viên bị chết trong cuộc săn và chỉ có 4 trường hợp chúng săn được bê. Dingo thường xem xét lại thịt con mồi. Chúng không chạm vào thân thịt gia súc tươi cho đến khi phần nhiều là da và xương, và ngay cả khi những thứ này dồi dào, chúng vẫn thích săn lùng kangaroo hơn. Trong số 68 lần chó Dingo săn đuổi cừu, 26 con cừu bị thương nặng nhưng chỉ có tám con bị giết. Những con dingo hoàn toàn có thể tiến công cừu nếu đàn cừu không được bảo vệ. Tuy nhiên, chó Dingo nói chung không có động cơ để giết cừu, và trong nhiều trường hợp chỉ long dong vào đàn cừu nhưng lại giật mình rời khỏi khu vực đó để đuổi theo một con cừu khác. Đối với những thành viên đã giết chết và ăn thịt cừu, vẫn còn một số lượng lớn kangaroo trong chính sách siêu thị nhà hàng của chúng, chỉ ra một lần nữa một con mồi ưa thích của chó Dingo là kangaroo .Những thành viên đơn độc hoàn toàn có thể tiến công thỏ, nhưng thành công xuất sắc hơn bằng cách nhắm tiềm năng những con mèo con sống gần chuồng thỏ. Dingo cũng săn bắt những con chim non, ngoài những con chim đang thay lông và do đó không hề bay. Trong vùng đất ngập nước ven biển của miền bắc nước Australia, dingo nhờ vào vào ngỗng bồ những cho một phần nhiều chính sách ẩm thực ăn uống của chúng và một con dingo đơn độc đôi lúc sẽ vờ vịt không chăm sóc trong khi một con đại bàng bụng trắng giết một con mồi quá lớn để chúng gắp đi, và dingo sau đó đuổi đại bàng đi để cướp mồi. Chúng cũng sẽ nhặt những con mồi rơi xuống từ tổ của đại bàng. Dingo đơn độc hoàn toàn có thể săn lùng những con gặm nhấm và châu chấu trên cỏ bằng cách sử dụng khứu giác và thính giác của chúng, sau đó vỗ vào con mồi bằng ngón cái của chúng .
Dingo và giống lai của chúng cùng sống sót với loài mèo túi địa phương. Chúng cũng đồng Open trong cùng chủ quyền lãnh thổ với những con cáo đỏ châu Âu và mèo hoang, nhưng ít được biết về mối quan hệ giữa ba loài này. Dingo và những giống lai của chúng sẽ đuổi lũ cáo từ những nguồn nước và nhiều lúc săn mèo hoang. Dingo hoàn toàn có thể bị giết bởi trâu và gia súc tự vệ bằng cách húc và đá chúng, từ rắn rết cắn, và những con non hoàn toàn có thể bị săn bắt bởi đại bàng đuôi nhọn .

Tấn công con người[sửa|sửa mã nguồn]

Chó Dingo nổi tiếng dữ tợn dù hiếm khi chúng tiến công ngườiMặc dù Dingo đủ to lớn để gây nguy khốn, chúng thường tránh xung đột với con người. Ngoài trường hợp nổi tiếng trong đó một đứa trẻ bị chúng tiến công từ một khu cắm trại trong vụ cái chết của Azaria Chamberlain, đã có nhiều cuộc tiến công dingo được xác nhận, thường tương quan đến những hành khách cho chúng ăn ở những khu du lịch hoang dã, đặc biệt quan trọng trên Đảo Fraser, một TT đặc biệt quan trọng của du lịch tương quan đến dingo. Hầu hết những cuộc tiến công dingo đều không nghiêm trọng trong tự nhiên, nhưng 1 số ít hoàn toàn có thể gây ra hậu quả lớn, và 1 số ít ít hoàn toàn có thể gây tử trận. Nhiều khu vui chơi giải trí công viên vương quốc Úc có tín hiệu khuyên khách không nên cho động vật hoang dã hoang dã ăn, một phần vì không lành mạnh cho động vật hoang dã, và một phần vì nó hoàn toàn có thể khuyến khích những hành vi không mong ước, ví dụ điển hình như giật hoặc cắn bởi dingoes, kanguru, kỳ đà và một số ít loài chim .
Dingo đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái của Úc, chúng là những kẻ săn mồi đỉnh và động vật hoang dã ăn thịt trên cạn lớn nhất của lục địa. Do chúng tiến công gia súc, dingo và chó thuần hoang dã được coi là loài gây hại của ngành nuôi cừu và những giải pháp trấn áp tác dụng thông thường gây hiệu quả ngược lại những nỗ lực bảo tồn chó dingo. Ngành chăn nuôi gia súc hoàn toàn có thể được hưởng lợi từ việc chó dingo ăn thịt thỏ, chuột túi, và chuột .
Đôi khi Dingo được giữ làm vật nuôi, mặc dầu khuynh hướng của chúng là động vật hoang dã hoang dã và rất khó để trấn áp hành vi .Vào năm 2017, một nghiên cứu và điều tra đã mày mò xem liệu những giống chó và chó nguyên thủy hoàn toàn có thể bộc lộ những đặc thù mong ước ít hơn so với những giống mới có nguồn gốc gần đây trải qua một cuộc khảo sát của chủ sở hữu của chúng. Nghiên cứu cho thấy rằng cả hai giống chó văn minh và cổ đại đều dễ giảng dạy hơn so với dingo, cho thấy hành vi ít nhìn chằm chằm hơn, và ít có năng lực lăn hơn so với dingo. Hành vi ” nhìn chằm chằm vào hư không ” được cho là phản ứng với âm thanh tần số cao mà con người và 1 số ít con chó nhà không hề nghe thấy. Các giống chó văn minh cho thấy ít sợ người lạ, ít có năng lực trốn thoát và đi tiểu hơn so với dingo. Hành vi của Dingo nằm ngoài khoanh vùng phạm vi của những hành vi chó nổi bật, cho thấy rằng dingo cư xử giống như những con chó hoang dã thật sự và độc lạ về mặt hành vi với những con chó thuần hóa văn minh. Nghiên cứu Kết luận rằng những hành vi này hoàn toàn có thể là không mong ước so với con người sống với dingo và do đó những hành vi này phản ánh áp lực đè nén tinh lọc tự nhiên hơn là lựa chọn của con người. Một số nhà văn không đồng ý chấp thuận rằng dingo nên được coi là một giống chó chính do họ tin rằng dingo thật sự hoàn toàn có thể được thuần hóa nhưng không thực sự thuần hóa .Ở nhiều bang tại Úc, Dingo vẫn bị coi là nguy hại và không được phép nuôi trong nhà. Một vài bang khác thì được cho phép, nhưng với những pháp luật rất ngặt nghèo. nhà nước liên bang Úc xếp Dingo vào loại thú hoang dã và cấm xuất khẩu, ngoại trừ xuất cho những khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên hoặc vườn bách thú. Vì vậy rất hiếm gặp Dingo ở ngoài khoanh vùng phạm vi châu Úc .

Chó Dingo trong mối quan hệ với con người

Dingoes hoàn toàn có thể rất thuần hóa khi chúng tiếp xúc tiếp tục với con người. Hơn nữa, một số ít dingo sống với con người ( do trong thực tiễn, cũng như nguyên do tình cảm ). Nhiều người Úc bản xứ và những người định cư châu Âu tiên phong sống bên cạnh chúng. Người Úc địa phương sẽ lấy những con chó con từ hang và nuôi chúng cho đến khi trưởng thành về tình dục và những con chó sẽ rời đi. Alfred Brehm báo cáo giải trình những trường hợp mà dingo đã trọn vẹn thuần hóa và, trong một số ít trường hợp, cách cư xử giống như những con chó nhà khác ( một số ít được sử dụng cho chăn nuôi gia súc lớn ). Ông cũng cảnh cáo về những thời gian chúng giật mình tỏ ra hung ác và trọn vẹn không hề trấn áp được, nhưng ông cho rằng những cảnh cáo này ” không nên quan tâm nhiều hơn những gì chúng xứng danh “, vì hành vi này nhờ vào vào lối sống từ khi còn nhỏ. Ông tin rằng những con chó này hoàn toàn có thể trở thành vật nuôi rất tốt .Theo nhà nghiên cứu hành vi người Áo và tác giả Eberhard Trumler, dingo rất mưu trí và trung thành với chủ với chủ. Trong thời hạn động dục, dingo khó quản trị hơn so với những con chó nhà khác. Chúng thích hợp như chó chăn cừu. Ngày nay, 1 số ít con chó cái được sử dụng làm chó chăn cừu .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh