Từ khi xuất hiện,
hơn 200.000 năm trước,
người hiện đại đã xây dựng
nhà cửa và cộng đồng khắp hành tinh.
Nhưng họ không làm điều đó một mình.
Bất cứ nơi nào trên thế giới
có con người,
rất có khả năng bạn sẽ tìm thấy
một loài khác gần đó:
Chó nhà – Canis lupus familiaris.
Dù là chăn gia súc,
săn mồi, kéo xe hay nằm ườn,
sự đa dạng của chó nhà
luôn khiến ta ngạc nhiên.
Nhưng điều bất ngờ trong câu chuyện
về bạn thân nhất của con người
là tất cả chúng
đều tiến hóa từ một loài
thường được xem là
một trong các kẻ thù lâu đời nhất của ta:
Canis lupus, hay sói xám.
Khoảng 100.000 năm trước, vào thời đồ đá,
khi tổ tiên ta bắt đầu định cư ở Á-Âu,
sói là một trong những đối thủ chính
ở đầu chuỗi thức ăn.
Có thể tạo ra lực cắn
lên đến 136 ki-lô-gam trong một cú táp,
và đánh hơi được con mồi
cách hơn 1.6 ki-lô-mét,
không nhiều loài có thể cạnh tranh
với đối thủ đáng gờm này.
Giống với người,
săn bắn-hái lượm,
chúng sống và đi săn
theo các nhóm xã hội phức tạp,
gồm một vài gia đình,
sử dụng kỹ năng bầy đàn
để hạ gục những con mồi lớn.
Dùng chiến thuật nhóm,
sói xám là những thợ săn
kiên nhẫn và đáng gờm.
Ngoài tốc độ hơn hẳn,
sói xám còn đeo đuổi dai dẳng
khiến con mồi kiệt sức.
Nhưng khi đối đầu
với những kẻ xâm lăng mạnh ngang ngửa,
sói buộc phải chọn lựa.
Với hầu hết các đàn,
loài hai chân có số lượng tăng nhanh này
là mối đe dọa nghiêm trọng tới lãnh thổ.
Nhưng với một số khác,
nhất là những con không sống theo bầy đàn,
trại của con người
đem đến những cơ hội mới.
Những con sói ít hung hãn,
có thể tiếp cận
các khu trại của con người,
ăn thức ăn thừa.
Do kẻ ăn mót ngoan ngoãn sống lâu hơn
những anh em hiếu chiến,
các đặc điểm di truyền của chúng
được truyền lại,
dần dà, sói thuần hóa được nhân giống
ở gần những khu dân cư.
Theo thời gian,
con người thấy được nhiều lợi ích
của những con sói ngoan ngoãn này.
Chúng giúp theo dấu và săn mồi,
còn có thể giúp canh gác bảo vệ trại,
và cảnh báo khi có kẻ địch tiếp cận.
Cấu trúc xã hội tương tự
khiến chúng dễ dàng hòa nhập
vào gia đình con người
và học cách hiểu mệnh lệnh của họ.
Cuối cùng, từ những kẻ xa lạ,
chúng đã bước vào nhà chúng ta,
trở thành động vật
được thuần hóa đầu tiên của loài người.
Chó cổ hay chó lai sói này,
xuất hiện khoảng 33,000 năm trước.
và không khác mấy
với anh em hoang dã của chúng.
Chúng chủ yếu được phân biệt
qua kích thước nhỏ hơn,
mõm ngắn hơn, răng nhỏ hơn.
Khi văn hóa và nghề nghiệp của con người
phát triển đa dạng và chuyên biệt hơn,
chó cũng phát triển theo.
Giống chó ngắn, mập
dùng để chăn, lùa gia súc;
giống chó thon dài
để xua lửng và cáo ra khỏi hang;
chó thân mỏng và dáng đẹp
sử dụng cho các cuộc đua,
và chó to lớn, cơ bắp để canh gác.
Với sự xuất hiện
của câu lạc bộ chó giống,
và các buổi trình diễn chó
thời Victoria ở Anh,
những loài chó này
đã được chọn làm tiêu chuẩn để nhân giống,
nhiều loài chó mới
được tạo ra chỉ thuần do ngoại hình đẹp.
Đáng buồn thay, dù mọi giống chó
đều là sản phẩm của chọn lọc nhân tạo,
thể trạng của chúng
lại không giống nhau.
Nhiều tính trạng đẹp
đi kèm với các vấn đề sức khỏe,
như khó thở
hoặc dễ bị chấn thương cột sống,
Thực nghiệm lâu dài nhất của loài người
về tiến hóa có kiểm soát
cũng có những tác dụng phụ khác.
Qua nhiều thế hệ chọn lọc, thuần hóa,
tính trạng trẻ lâu, phục tùng
được ưa thích,
làm con người hài lòng.
Hiện tượng chọn lọc tính trạng
liên quan đến tuổi trẻ gọi là ấu nhi,
có thể bắt gặp ở nhiều vật nuôi.
Hàng ngàn năm đồng tiến hóa,
thậm chí, có thể tạo ra
mối liên kết chó-người về mặt hoá học.
Không chỉ hiểu được
cảm xúc và ngôn ngữ cơ thể của chúng ta,
khi chó và người tương tác,
hai bên đều giải phóng oxytocin;
hormon gắn liền với
cảm giác yêu thương và bảo vệ.
Thật khó có thể tưởng tượng
những chú chó Pomeranian,
Chihuahua và Poodle
lại là hậu duệ của loài sói hung dữ.
Nhưng sự đa dạng
của các giống chó ngày nay,
là thành quả của mối quan hệ
xuất hiện trước cả thành thị,
nền nông nghiệp,
và cả người anh em Neanderthal
đã tuyệt chủng của chúng ta.
Và thật ấm lòng khi biết rằng
chỉ cần có đủ thời gian,
ngay cả kẻ thù nguy hiểm nhất
cũng có thể trở thành
người bạn dũng mãnh nhất.
Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh
