Phóng toMột chú chó Phú Quốc trèo qua cổng rào cao 2m tại trại Thanh Nga trên đảo Phú Quốc – Ảnh: Quốc HưngHọa tuyệt chủng
Bài được đăng trên tờ Le Chenil, số ra ngày 30-7-1891, có đoạn : “ Những dân cư trên đảo ( Phú Quốc ) chứng minh và khẳng định với tôi rằng chúng đang có nguy cơ biến mất và phần đông chỉ còn lại vài con, do người An Nam đã mang những con chó thuộc những giống thường thì ra đảo và cho lai với những con chó ở đảo … “ .
Tháng 7-2007 tại TP.HCM, hồi chuông cảnh báo về họa tuyệt chủng của chó Phú Quốc lại được gióng lên từ cuộc hội thảo chuyên đề về giống chó này: chỉ còn khoảng 1% chó Phú Quốc thuần chủng, số còn lại đã bị lai tạp các giống khác!
Mới đây vào đầu năm 2011, một chuyên viên người Mỹ đến từ Viện Huấn luyện chó K9 nổi tiếng của Mỹ đã ra đảo Phú Quốc tìm mua bốn con chó Phú Quốc mang về huấn luyện và đào tạo nhiệm vụ cho một dự án Bất Động Sản khai thác sắt kẽm kim loại quý ở Nước Ta. Anh này mất gần một tháng “ quần ” khắp đảo, cả ở thị xã Rạch Giá của Kiên Giang rồi tuyệt vọng Tóm lại : “ Không có chó Phú Quốc nào thuần chủng ! ” .
Phóng toChó Phú Quốc cắn rách cả lưới B40. Ảnh: Hữu Thiện Năm 2007, có một chàng trai 26 tuổi đã bỏ công khảo cứu sâu hơn về những tiêu chuẩn dân gian so với chó săn Phú Quốc. Chàng trai đó là Lê Văn Quốc Hưng, hiện là ủy viên ban chấp hành Thương Hội Những người nuôi chó giống Nước Ta ( VKA ) .
“ Tôi kỳ vọng hoàn toàn có thể vận dụng những tiêu chuẩn dân gian để gìn giữ những đặc tính của chó Phú Quốc cổ trong quy trình lai tạo, bảo tồn ” – anh Hưng nói về khu công trình của mình như một gửi gắm. Những khảo cứu của anh cho ra chân dung loài chó Phú Quốc khá rõ ràng .
Chó Phú Quốc qua con mắt dân gian
Tại Phú Quốc xưa kia, do cách biệt địa lý, từng có những dòng chó lông xoáy sống ở những khu vực khác nhau trên đảo mang những nét di truyền không thay đổi độc lạ. Chó khu vực Cửa Cạn, Ba Trại, Đồng Bà có khối lượng 12-16 kg, nhỏ con nhưng nhanh gọn, thiên về lùng sục, rượt đuổi và săn mồi nhỏ. Chó khu vực Bắc Đảo ( Rạch Vẹm, Gành Dầu ) thường có màu đen, lớn con, khối lượng 16-20 kg, có con đạt 25-30 kg, thiên về săn thú lớn, đấu tay đôi với heo rừng và nai .
Phóng toChó Phú Quốc không chỉ giỏi leo trèo mà còn nhảy rất cao, một “kỳ tích” mà chó Thái lông xoáy và nhiều giống chó khác khó thể làm nổi. Ảnh: Quốc HưngNhiều thợ săn như bác Sáu Khương thích chó Bắc Đảo vì họ thường săn bắt thú lớn trong rừng nguyên sinh ở Gành Dầu, Cửa Cạn .
Nhỏ nhất là chó khu vực Suối Tranh – Suối Đá, chỉ “ nhỉnh hơn chó phốc chút xíu, lông sát gần như trụi, đuôi khô nổi lên từng khấc như đốt trúc ”. Bác thợ săn Chín Cua Đinh kể : “ Có con chó nhỏ bé, gặp thân cây đổ leo qua còn hổng nổi, vậy mà nó săn rất hay, lần nào cũng trúng ” .
Mỗi đàn chó đi săn thường có 3-6 con, với một con làm đầu đàn. Chó trong đàn săn không nhất thiết phải lớn con. Chó nhỏ vóc nhưng đánh hơi tốt vẫn được vô đàn săn. Thợ săn thường đặt tên chó là con Cắn, con Rượt, con Đuổi … để lúc gặp con mồi là thuận miệng hô : “ Cắn nó ”, “ Đuổi nó ”, “ Rượt nó ” …
Kiểu săn chính của chó Phú Quốc là lùng sục phối hợp rượt đuổi quãng ngắn, thích hợp với cách săn mồi trong rừng nguyên sinh, rừng chồi với cây cối và gai, bụi chi chít. Màu lông chó săn phải tiệp với màu rừng nên những con trắng đốm thường không được chọn vì màu lông quá sáng, dễ bị con mồi phát hiện .
Thợ săn Phú Quốc không ưu tiên chọn những chó có móng đeo vì dễ làm chó bị vướng dây choại, búi cỏ khô … trong rừng .
Phần lớn chó Phú Quốc là con hơi đất (có rãnh nhân trung cạn, hay chúi mũi xuống đất hít, khịt, rất nhạy mùi con mồi để lại dưới đất), trong khi chó đầu đàn bắt buộc phải là con hơi gió (rãnh nhân trung sâu, trong mũi có một khoang rộng, rất giỏi theo mùi hơi vương trong gió dù con mồi có băng qua sông, suối). Trong đàn săn phải phối hợp cả chó hơi đất lẫn hơi gió để đảm bảo khả năng săn đuổi hiệu quả trên nhiều địa hình. Các tiêu chuẩn dân gian của bộ hơi còn tập trung vào mũi của chó: mũi khít thì rít hơi mạnh, mũi ướt thì thính mũi.
Chó đầu đàn phải đạt những tiêu chuẩn của bộ cắn : bộ ria mép và râu cằm hướng về phía trước, mắt sâu, mõm to và bằng ( quả cảm, dạn cắn ). Những con chó loại này dám đấu tay đôi, đeo và cắn vào cổ thú lớn như nai hay heo rừng .
Thợ săn Phú Quốc còn đúc rút những tiêu chuẩn của bộ chạy như chó mình lá ( ngực sâu, mông cao hơn đầu, chạy lâu không mệt ), chó vừa chạy vừa kêu hắc hắc ( chạy bền, hơi giỏi ). Họ cũng thích chó sườn khít, cẳng chân thẳng và nhỏ ( chạy tốt, nhẹ chân ), khoeo chân sau thẳng ( búng, bật tốt ), bàn chân chụm hình sò huyết ( dạng chân mèo, chạy nhẹ nhàng, ngăn nắp ) và tránh chọn chó có bàn chân tượng ( dạng chân thỏ hay bị đạp gai, què chân ) .
Một thợ săn Phú Quốc, ông Minh Đìa, tin rằng chó săn có xoáy sống lưng đối xứng lê dài từ bả vai đến cuối hông là chó thiện chiến, săn lần nào cũng trúng. Xoáy bên hông, tại phần eo, là chó săn được mồi lớn. Chó có xoáy “ ví tiền ”, xoáy “ bị gạo ” ( bên hông sườn ) là “ chó may độ ”, săn lần nào bắt được mồi lần đó .
Chó “ may độ ” cũng phải có đuôi vót cần câu, gục gục theo nhịp đi. Họ cũng chọn chó bỏ đuôi đúng bên ( đực trái, cái phải ), nếu không bỏ đúng bên thì coi như … “ bỏ luôn con chó ”. Chó lông dày thì “ nặng nước ” và “ nhát nước ”, lông sát thì “ nhẹ nước ”, “ dạn nước ”. Chó trán bằng sống dai, chó trán vồ hay chết yểu .
Các thợ săn kỳ cựu cũng phủ nhận 1 số ít truyền thuyết thần thoại như lưỡi đốm đen rắn cắn không chết, vì từng có nhiều đàn săn bị tổn thất do chó săn bị rắn cắn trong khi đi săn hoặc bảo vệ chủ …
Nguy cơ từ chó Phú – Thái
Gần mười năm qua đã Open những chó Phú Quốc lai chó becgiê Đức, chó Phú Quốc lai pitbull, lai chihuahua, lai với chó Thái lông xoáy ( được gọi là chó Phú – Thái … Mới đây, vài người có dự tính cho chó Phú Quốc lai với chó rhodesia lông xoáy ở Nam Phi, hay lai với chó akita inu – quốc khuyển của nước Nhật !
Ông Bùi Quốc Việt, ủy viên ban chấp hành VKA – đảm nhiệm giống chó Phú Quốc, ước tính có hơn 800 chó Phú – Thái trên cả nước, nhiều hơn cả số chó Phú Quốc hoàn toàn có thể đạt chuẩn xác nhận của VKA.
Ông Lê Tuấn, chủ trại TrangLe Neapolitan Mastiff nổi tiếng ở Bắc Mỹ – người đã nhân giống ra nhiều chó đẹp, đoạt nhiều chức vô địch, nói dứt khoát : “ Cần phải loại chó Phú – Thái ra khỏi chương trình bảo tồn và tăng trưởng chó Phú Quốc. Mục tiêu quan trọng của tất cả chúng ta là sàng lọc nhằm mục đích bảo tồn và tăng trưởng chó Phú Quốc với tư cách dòng chó săn nguyên thủy có dải lông mọc ngược trên sống lưng để Liên đoàn Các hiệp hội nuôi chó giống quốc tế ( FCI ) công nhận lại một giống chó, chứ không phải lai tạo một giống chó mới để ĐK với FCI ! ” .
* Tin bài liên quan:
Sau 117 năm, chó Phú Quốc lại sang Paris dự thiChó Phú Quốc du đấu xứ người Kỳ 1 : Xoáy Phú Quốc trở lại sàn đấu xảo Kỳ 2: Lời thừa nhận của “Khun Sterling” Kỳ 3: Những trang sách cổ và giải vô địch thế giới
________________
Cơ hội đang mở ra cho chó Phú Quốc sau một thế kỷ được ghi nhận, vậy kế sách nào sẽ là đúng đắn nhất để hậu duệ “ cụ Xoài ” tăng trưởng thành một tên thương hiệu có tầm cỡ xứng danh ?
Kỳ tới : Kịch bản nào cho hậu duệ của “ cụ Xoài ” ?
Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh
