Động vật có xương sống – Wikipedia tiếng Việt

Động vật có xương sống (danh pháp khoa học: Vertebrata) là một phân ngành của động vật có dây sống, đặc biệt là những loài với xương sống hoặc cột sống. Khoảng 57.739 loài động vật có xương sống đã được miêu tả. Động vật có xương sống đã bắt đầu tiến hóa vào khoảng 530 triệu năm trước trong thời kỳ của sự bùng nổ kỷ Cambri, một giai đoạn trong kỷ Cambri (động vật có xương sống đầu tiên được biết đến là Myllokunmingia). Các xương của cột sống được gọi là xương sống. Vertebrata là phân ngành lớn nhất của động vật có dây sống và bao gồm phần lớn các loài động vật mà nói chung là rất quen thuộc đối với con người (ngoài côn trùng). Cá (bao gồm cả cá mút đá, nhưng thông thường không bao gồm cá mút đá myxin, mặc dù điều này hiện nay đang gây tranh cãi), động vật lưỡng cư, bò sát, chim và động vật có vú (bao gồm cả người) đều là động vật có xương sống. Các đặc trưng bổ sung của phân ngành này là hệ cơ, phần lớn bao gồm các khối thịt tạo thành cặp, cũng như hệ thần kinh trung ương một phần nằm bên trong cột sống. Các đặc trưng xác định khác một động vật thuộc loại có xương sống là xương sống hay tủy sống và bộ khung xương bên trong.

Bộ khung xương bên trong để xác lập động vật hoang dã có xương sống gồm có những chất sụn hay xương, hoặc nhiều lúc là cả hai. Bộ khung xương ngoài trong dạng lớp áo giáp xương đã là chất xương tiên phong mà động vật hoang dã có xương sống đã tiến hóa. Có năng lực tính năng cơ bản của nó là kho dự trữ phốtphat, được tiết ra dưới dạng phosphat calci và tàng trữ xung quanh khung hình, đồng thời cũng góp thêm phần bảo vệ khung hình luôn. Bộ khung xương tạo ra sự tương hỗ cho những cơ quan khác trong quy trình tăng trưởng. Vì nguyên do này mà động vật hoang dã có xương sống hoàn toàn có thể đạt được size lớn hơn động vật hoang dã không xương sống, và trên thực tiễn về trung bình thì chúng cũng lớn hơn. Bộ xương của phần nhiều động vật hoang dã có xương sống, ngoại trừ phần nhiều những dạng nguyên thủy, gồm có một hộp sọ, cột sống và hai cặp chi. Ở một số ít dạng động vật hoang dã có xương sống thì một hoặc cả hai cặp chi này hoàn toàn có thể không có, ví dụ điển hình ở rắn hay cá voi. Đối với chúng, những cặp chi này đã biến mất trong quy trình tiến hóa .Hộp sọ được coi là tạo thuận tiện cho sự tăng trưởng của năng lực nhận thức do nó bảo vệ cho những cơ quan quan trọng như não bộ, mắt và tai. Sự bảo vệ này cũng được cho là có ảnh hưởng tác động tích cực tới sự tăng trưởng của tính phản xạ cao so với môi trường tự nhiên thường tìm thấy ở động vật hoang dã có xương sống .

Cả cột sống và các chi về tổng thể đều hỗ trợ cho cơ thể của động vật có xương sống. Sự hỗ trợ này tạo điều kiện thuận lợi cho chuyển động. Chuyển động của chúng thường là do các cơ gắn liền với xương hay sụn. Hình dạng cơ thể của động vật có xương sống được tạo ra bởi các cơ. Lớp da che phủ phần nội tạng của cơ thể động vật có xương sống. Da đôi khi còn có tác dụng như là cấu trúc để duy trì các lớp bảo vệ, chẳng hạn vảy sừng hay lông mao. Lông vũ cũng được gắn liền với da.

Phần thân của động vật hoang dã có xương sống là một khoang rỗng chứa những nội tạng. Tim và những cơ quan hô hấp được bảo vệ bên trong thân. Tim thường nằm phía dưới mang hay giữa những lá phổi .Hệ thần kinh TW của động vật hoang dã có xương sống gồm có não bộ và tủy sống. Cả hai đều có đặc trưng là rỗng. Ở động vật hoang dã có xương sống bậc thấp thì não bộ đa phần trấn áp công dụng của những thụ quan. Ở động vật hoang dã có xương sống bậc cao thì tỷ suất giữa não bộ và size khung hình là lớn hơn. Não bộ lớn hơn như vậy làm cho năng lực trao đổi thông tin giữa những bộ phận của não bộ là cao hơn. Các dây thần kinh từ tủy sống, nằm phía dưới não bộ, lan rộng ra ra đến lớp da, những nội tạng và những cơ. Một số dây thần kinh nối trực tiếp với não bộ, liên kết não với tai và phổi .Động vật có xương sống hoàn toàn có thể tìm thấy ngược trở lại tới Myllokunmingia trong thời kỳ của sự bùng nổ kỷ Cambri ( 530 triệu năm trước ). Cá không quai hàm và có mai ( lớp Ostracodermi của kỷ Silur ( 444 – 409 triệu năm trước ) và những loài động vật hoang dã răng nón ( lớp Conodonta ) – một nhóm động vật hoang dã có xương sống tương tự như như lươn với đặc trưng là nhiều cặp răng bằng xương .

Biểu đồ con suốt truyền thống lịch sử về tiến hóa của động vật hoang dã có xương sống ở cấp lớp .Phân loại truyền thống cuội nguồn chia động vật hoang dã có xương sống thành 7 lớp, dựa trên những diễn giải truyền thống cuội nguồn của những đặc thù giải phẫu và sinh lý học tổng thể và toàn diện. Phân loại này là một trong những phân loại thường gặp nhất trong những sách giáo khoa, những miêu tả vắn tắt và những sách thông dụng kiến thức và kỹ năng khoa học [ 1 ] .

• Phân ngành Vertebrata
  • Lớp Agnatha (cá không hàm)
  • Lớp Chondrichthyes (cá sụn)
  • Lớp Osteichthyes (cá xương)
  • Lớp Amphibia (động vật lưỡng cư)
  • Lớp Reptilia (động vật bò sát)
  • Lớp Aves (chim)
  • Lớp Mammalia (thú)

Trong khi phân loại truyền thống cuội nguồn này về mặt sắp xếp trật tự tạo ra những nhóm cận ngành, nghĩa là những nhóm đó không chứa toàn bộ những hậu duệ từ một tổ tiên chung của lớp. Chẳng hạn, trong số những hậu duệ của bò sát tiên phong có cả chim và thú, nhưng chúng lại tách ra thành những lớp khác, và như thế làm cho lớp bò sát trở thành cận ngành .Một số những nhà khoa học sử dụng phân loại cho động vật hoang dã có xương sống theo kiểu phát sinh chủng loài, tổ chức triển khai những nhóm động vật hoang dã trong phạm vi động vật có xương sống theo lịch sử dân tộc phát sinh và tiến hóa của chúng, nhiều lúc bỏ lỡ những diễn giải thường thì về giải phẫu và sinh lý học của chúng. Phân loại dưới đây lấy theo Janvier ( 1981, 1997 ), Shu và những người khác ( 2003 ), và Benton ( 2004 ) [ 2 ] .

• Phân ngành Vertebrata
  • Liên lớp Agnatha hay Cephalaspidomorphi (cá mút đá và các loại cá không hàm khác, một số tổ tiên đối với các động vật có xương sống khác)
  • Phân thứ ngành Gnathostomata (động vật có quai hàm)
    • • Lớp Placodermi † (các dạng cá da phiến thuộc đại Cổ sinh)
      • Lớp Chondrichthyes (cá sụn)
      • Lớp Acanthodii † (cá mập gai đại Cổ sinh)
    • Siêu lớp Osteichthyes (cá xương)
      • Lớp Actinopterygii (cá vây tia)
      • Lớp Sarcopterygii (cá vây thùy)
    • Siêu lớp Tetrapoda (động vật tứ chi)
      • Lớp Amphibia (động vật lưỡng cư, một số là tổ tiên đối với Amniota (động vật có màng ối)).
      • Lớp Synapsida † (“bò sát” tương tự như động vật có vú, đã tuyệt chủng, một số là tổ tiên đối với động vật có vú, đôi khi được phân loại trong lớp Reptilia)
      • Lớp Mammalia (động vật có vú)
      • Lớp Reptilia (bò sát, một số là tổ tiên đối với chim)
      • Lớp Aves (chim)

Phần lớn những lớp liệt kê ở đây là những đơn vị chức năng phân loại không ” hoàn hảo ” : Từ Agnatha đã sinh ra động vật hoang dã có quai hàm ; từ cá xương sinh ra động vật hoang dã đất liền ( Tetrapoda ) ; từ ” động vật hoang dã lưỡng cư ” truyền thống lịch sử đã sinh ra bò sát ( theo truyền thống lịch sử gộp cả ” bò sát ” giống như thú ), và tới lượt mình, từ động vật hoang dã bò sát đã sinh ra chim và thú .

Quan hệ phát sinh chủng loài[sửa|sửa mã nguồn]

Trong phân loại học phát sinh chủng loài, những quan hệ giữa những động vật hoang dã thường thì không chia thành những cấp bậc, mà được minh họa như thể ” cây phát sinh chủng loài ” xếp lồng, được gọi là biểu đồ nhánh tiến hóa. Các nhóm phát sinh chủng loài được định nghĩa dựa trên những mối quan hệ của chúng với nhau chứ không phải là theo những đặc thù tự nhiên, ví dụ điển hình như sự sống sót của một cột sống. Kiểu cây phát sinh xếp lồng này thường được phối hợp với phân loại học truyền thống cuội nguồn ( như ở trên ), trong trong thực tiễn gọi là phân loại học tiến hóa .

Biểu đồ nhánh tiến hóa dưới đây dựa theo Philippe Janvier và ctv, sử dụng trong Tree of Life Web Project[3]

Quá trình di chuyển từ nước lên cạn:

Cá trọn vẹn sống ở nước -> Cá vây chân cổ -> Lưỡng thê cổ -> Bò sát cổ -> Chim cổ -> Thú cổ -> Người tối cổ -> Người lúc bấy giờ. xxxxnhỏ | 375×375 px | Tiến hoá của động vật hoang dã có xương sống ] ]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh