Bệnh Toxoplasma gondii – Ký sinh trùng mèo

Nguyên nhân gây bệnh

Toxoplasma gondii là một sinh vật đơn bào sống ký sinh nội bào bắt buộc, lây nhiễm tất cả các động vật máu nóng kể cả con người. Mèo và thú họ mèo là vật chủ chính bài tiết oocyst nang kén. Tất cả các ký chủ không thuộc họ mèo là vật chủ trung gian định vị ở nang mô (tissue cyst). Có ba giai đoạn lây nhiễm trong bệnh do Toxoplasma gondii bao gồm: thoi trùng (sporozoite), tachyzoites và bradyzoites. Trong đó, giai đoạn sporozoite ở trong phân mèo và môi trường có hai hình thức bào tử (sporulated oocyst) và không bào tử (unsporulated oocyst). Giai đoạn ở trong mô cơ thể chúng ở dạng tachyzoites và bradyzoites.

Dịch tễ học

T. gondii gây bệnh trên mọi lứa tuổi chó mèo. Tuy nhiên, mèo bị suy giảm hệ thống miễn dịch có nguy cơ cao và biểu hiện bệnh rõ ràng nhất. Mèo con bị lây truyền từ mẹ cũng ở tình trạng bệnh nguy hiểm nhất.

Ba hình thức lây truyền chính là nhiễm trùng bẩm sinh, ăn phải thịt sống bị nhiễm bệnh, và ăn thực phẩm hoặc do uống nước bị nhiễm nang kén. Hình thức phụ khác bao gồm truyền qua sữa, truyền dịch cơ thể, và cấy ghép mô hoặc bộ phận cơ thể. 

Toxoplasmosis và seroreactivity T. gondii nhiễm ở thú già nhiều hơn thú non. Chó, mèo ăn thịt sống có rủi ro tiềm ẩn bị bệnh nhiều hơn ăn thức ăn công nghiệp. Chó và mèo hoang, hay sống trong tự nhiên có tỷ suất nhiễm cao hơn chó mèo nhà. Dịch bệnh do Toxoplasma cũng tương quan đến những nguồn phân phối nước uống và nguồn nước ngọt tự nhiên .

T. gondii có thể tồn tại và sinh bào tử trong nước biển và tồn tại ít nhất 6 tháng tại ở nhiệt độ 4°C đến 24°C, là nguyên nhân gây ra bệnh tật và tử vong ở động vật có vú ở biển. Động vật thân mềm hoặc động vật biển có thể hoạt động như các ký chủ trung gian.

Vòng đời trong biểu mô ruột : được hoàn tất trong vòng 3 đến 10 ngày sau khi mèo ăn nang mô tỷ suất lên đến 97 % số mèo. Có hai quá trình sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính trong biểu mô đường ruột. Sinh sản vô tính xảy ra khi mèo ăn chuột chứa mầm bệnh những bradyzoite sẽ sinh sản vô tính hình thành những tachyzoite xác định trong những mô của khung hình. Sinh sản hữu tính xảy ra khi những giao tử đực ( microgamont ) tích hợp với những giao tử cái ( macrogamont ) hình thành hợp tử ( zygote ) theo phân thải ra môi trường tự nhiên .
Vòng đời ngoài ruột : giống nhau ở những ký chủ, gồm có cả động vật hoang dã gặm nhấm, chó, mèo, và con người, không chịu ràng buộc tissue cysts ( nang trong mô ) hoặc oocysts ( nang kén ) được ăn vào .

Sinh bệnh học

Mức độ nghiêm trọng của bệnh nhờ vào vào vị trí xâm nhập và sự tổn thương mô. Mặc dù nhiễm trùng cấp tính hoàn toàn có thể gây tử trận, tuy nhiên hầu hết vật chủ hoàn toàn có thể tự hồi sinh .
Một số con chó, mèo bị nhiễm toxoplasma tăng trưởng những tín hiệu lâm sàng trong khi một số ít khác lại không, hoàn toàn có thể do 1 số ít yếu tố như tuổi, giới tính, loài ký chủ, số lượng của T. gondii, và tiến trình của ký sinh trùng. Não, gan, phổi, cơ xương, mắt là tiềm năng phổ cập khi T. gondii nhân rộng và sống sót khi bệnh chuyển sang mãn tính .
Stress cũng hoàn toàn có thể làm trầm trọng thêm thực trạng nhiễm trùng T. gondii. Khi vật chủ bị suy giảm miễn dịch sẽ nhạy cảm hơn với bệnh khác vì T. gondii tăng sinh hoàn toàn có thể dẫn đến những tác nhân gây bệnh thời cơ .
Giai đoạn sống sót trong biểu mô ruột, IgA làm tăng chất tiết đường ruột để T. gondii không thể nhân rộng. Interferon ( IFN ) – γ và những yếu tố miễn dịch dịch thể rất quan trọng trong cung ứng đề kháng với triệu chứng viêm não do Toxoplasma gây ra .
Toxoplasmosis ở chó thường gắn liền với những nhiễm trùng răng miệng. Nhiễm trùng Toxoplasma nghiêm trọng hơn ở những mèo đồng nhiễm với FIV, lúc này những tế bào CD4 +, CD8 +, tế bào lympho, interleukin ( IL ) – 2, IL-6, IFN – γ, và IL – 12 giảm xuống đáng kể hoàn toàn có thể là do T.gondii ức chế những tế bào TH, những cytokine. Về mặt lâm sàng, mèo nhiễm đồng thời FIV và T. gondii rất khó khăn vất vả để điều trị hiệu suất cao .

Triệu chứng lâm sàng

Mèo con theo mẹ bị tác động ảnh hưởng nặng nề nhất do sự nhân lên ở body toàn thân của tachyzoite. Mèo con có biểu lộ viêm màng đệm võng mạc mắt, hôn mê, trầm cảm, hạ thân nhiệt và chết bất ngờ đột ngột hoàn toàn có thể xảy ra. Mèo con bị viêm não hoàn toàn có thể ngủ nhiều hay kêu rên liên tục, liệt nhẹ, mất điều hòa. Bụng to lên do gan lớn hoặc tích dịch xoang bụng .
Mèo trưởng thành chán ăn, hôn mê, khó thở do viêm phổi là đặc thù chung của bệnh đã được ghi nhận. Sốt liên tục hoặc không liên tục, sụt cân, vàng da co viêm gan hay viêm ống mật, viêm cơ tim, nôn mửa, tiêu chảy, tràn dịch màng bụng, tăng cảm xúc trên cơ, chân đi khập khiễng, viêm bàng quan, viêm da. Bệnh hoàn toàn có thể thết rất nhanh trên một số ít mèo có biểu lộ hô hấp và thần kinh nặng .
Trên chó con hầu hết ở chó nhỏ hơn 1 tuổi : sốt, viêm amiđan, khó thở, tiêu chảy và nôn mửa, vàng da thường do hoại tử gan lan rộng, viêm cơ tim viêm da do ức chế miễn dịch .

Trên chó trưởng thành dấu hiệu thần kinh bao gồm: tổn thương trong não, tiểu não, hoặc tủy sống, co giật, động kinh, mất điều hòa, và liệt hoặc tê liệt; dáng đi bất thường, teo cơ, hoặc cứng khớp, viêm võng mạc, viêm màng bồ đào trước, tăng sản biểu mô lông mi, và viêm dây thần kinh thần kinh thị giác.

Nếu nhiễm trùng xảy ra trong 10 tuần tiên phong của thai kỳ àsẩy thai hoàn toàn có thể xảy ra hoặc di dạng thai nhi, trẻ sơ sinh hoàn toàn có thể có yếu tố về não, bệnh về mắt, động kinh, hoặc rối loạn về máu .

Chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh

Thiếu máu không hồi sinh, sự giảm bạch cầu trung tính với hiện tượng kỳ lạ bạch cầu nghiêng trái và giảm lympho bào lê dài trong vòng 5-12 ngày. Bạch cầu tăng lên trong giai đọan phục sinh .
Các chỉ tiêu sinh hóa : protein máu, albumin máu giảm trong bệnh cấp tính. Globulin máu tăng trong bệnh mãn tính. ALT, AST và Creatine kinase tăng trong hoại tử gan và hoại tử cơ. Bilirubin huyết thanh tăng trong hoại tử gan cấp tính. Amylase huyết thanh, lipase huyết thanh, calcium huyết thanh khi có viêm tụy. Có sự hiện hữu của bilirubin niệu và protein niệu .
Tế bào học, tachyzoites hoàn toàn có thể được phát hiện ở những mô khác nhau và dịch chất khung hình trong trường hợp cấp tính. Lympho bào thường chiếm lợi thế, và một phức tạp những tế bào gây phản ứng viêm được tìm thấy .
Chụp X-quang lồng ngực mèo ở thể cấp tính, có sự lan tỏa từ mô kẽ đến những phế nang tạo thành những đốm trên thùy phổi, tràn dịch màng phổi nhẹ hoàn toàn có thể Open. Kiểm tra phân, chỉ 1 % mèo được xem là tiếp tục bài thải Oocysts qua phân mặc dầu kiểm tra kháng thể trong huyết thanh dương tính .
Các test huyết thanh trên mèo nhiễm T.gondii gồm có : Test thuốc nhuộm Sabin-Feldman để phát hiện IgG và IgM. Ngoài ra, kĩ thuật kháng thể hùynh quang gián tiếp ( FA ), Test ngưng kết hạt latex ( LAT ) và phuơng pháp ELISA để phát hiện IgG .

Bệnh tích

Ở mèo hoại tử đa phần ở gan, những hạch bạch huyết màng treo ruột, tuyến tụy, và phổi. Các tổn thương thần kinh TW tương tự như như tìm thấy ở chó. U hạt hoàn toàn có thể có ở ruột và những hạch bạch huyết màng treo ruột, u nang trên mô ở mèo bị nhiễm tự nhiên luôn luôn được xác lập là Toxoplasma mà không phải Neospora. Viêm ống dẫn mật, ông dẫn mật tăng sản, biểu mô đầu ống mật bị bong tróc và tiết dịch .
Ở chó hoại tử chiếm lợi thế, đặc biệt quan trọng trong não, phổi, gan, hạch màng treo ruột và những nốt bạch huyết. Nhiều vết loét đường kính lên đến 10 mm trong dạ dày và ruột non. Thần kinh TW có vùng bị đổi màu và hoại tử lên đến 12 mm và teo tiểu não đã được quan sát. Viêm cơ tương quan đến những bắp cơ ở chân, những xoang phế nang được lấp đầy fibrin và đôi lúc với tế bào lympho, bạch cầu trung tính, bạch cầu ái toan .

Điều trị

Thuốc điều trị không trọn vẹn hiệu suất cao trong việc tàn phá ký sinh trùng mà nó chỉ ngăn ngừa sự nhân lên của T. gondii .
Clindamycin là thuốc được lựa chọn để điều trị bệnh toxoplasmosis lâm sàng ở chó và mèo. Clindamycin được hấp thu đường ruột tốt nên liều lượng của thuốc khi uống và tiêm tương tự như nhau. Triệu chứng lâm sàng thường giảm bớt sau 24 đến 48 giờ điều trị. Cải thiện tính thèm ăn, giảm sốt .
Ngoài ra, sự phối hợp của pyrimethamine và sulfonamides, hoàn toàn có thể đươc dùng điều trị toxoplasmosis. Doxycycline và minocycline đã được chứng tỏ là có hiệu suất cao in vitro và in vivo trong nhiễm trùng thực nghiệm ở chuột nhiễm toxoplasma .

Các biện pháp phòng bệnh

• Tốt nhất nên cho mèo ăn thức ăn khô hoặc thực phẩm đóng hộp.
• Vật nuôi trong nhà không bên tiếp xúc với gián, giun đất, và các loài gặm nhấm, ĐV hoang dã.
• Nếu bổ sung thêm thịt nên được nấu chín kỹ, ngay cả khi đã đông lạnh trước đó.
• Mèo cần được ngăn chặn tiếp xúc với nơi chế biến sản phẩm động vật.
• Vaccine chứa brandyzoite sống nhược độc giúp làm giảm lượng oocysts bài thải bởi mèo tái phơi nhiễm. Nhưng loại vaccine này hiện chưa được thương mại hóa.

Các quan sát sức khỏe cộng đồng

Trên toàn quốc tế gần 500 triệu người có kháng thể với T.gondii. Kiểm tra ở Mỹ có giao động 25-50 % người có kháng thể với T.gondii, tỷ suất người ở nhóm tuổi từ 12-49 là 9 % năm 1999 – 2004. Tại Mỹ ước tính tối thiểu 50 % bệnh nhiễm trùng có tương quan đến việc sử dụng thịt. Trong một khu vực ở miền nam Chile, 57 % phụ nữ mang thai bị nhiễm là do ăn phải thịt, còn lại là do nhiễm oocysts .
Mèo nhà nhiễm bệnh ở thể mãn tính và mèo hoang là nguồn gây nhiễm chính T.gondii ở đô thị và nông thôn. Chó ăn phân mèo sẽ là vectơ luân chuyển nang kén chính do chúng sẽ thải ra nang kén trong phân sau 2 ngày .

Sự truyền qua nhau thai ở thai nhi xảy ra thông qua lây lan tachyzoite khi phụ nữ mang thai trong thời kì đầu. Viêm màng mạch – võng mạc mắt là triệu chứng thường gặp nhất gây ra bởi nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma ở trẻ em. Những trục trặc trong trong truyền máu, cấy ghép cơ quan cũng là một nguồn lây nhiễm.

Ăn thịt chưa nấu chín, hoặc thực phẩm nhiễm bẩn chưa nấu chín do dao thớt, là nguyên do thông dụng gây nhiễm Toxoplasma ở người. Tỷ lệ kháng thể trong huyết thanh với T. gondii là 5,2 % ở trẻ nhỏ sống trong môi trường tự nhiên nông thôn và 1,1 % sống ở vùng đô thị. Tuy nhiên, việc uống sữa dê cũng hoàn toàn có thể là nguyên do gây nhiễm bệnh .
Sự sống sót của oocysts trong môi trường tự nhiên cũng là một yếu tố quyết định hành động trong việc phát tán và duy trì của bệnh trong vạn vật thiên nhiên. Oocysts hoàn toàn có thể sống sót đến 18 tháng trong điều kiện kèm theo môi trường tự nhiên không thuận tiện và đề kháng với hầu hết những chất sát trùng. Thậm chí nang kén hoàn toàn có thể sống sót tối thiểu là 11 tuần ở nhiệt độ lạnh .
Ngoài ra, TT trấn áp và phòng ngừa dịch bệnh ( CDC ) có đề xuất sau đây để ngăn ngừa nhiễm toxoplasmosis :

• Rửa tay bằng xà phòng và nước sau khi tiếp xúc với đất, cát, thịt sống hoặc rau chưa rửa.
• Nấu ăn thịt hoàn toàn cho nhiệt độ tâm thịt tối thiểu 160˚F (70˚C). Không ăn thịt cho đến khi nó được nấu chín.
• Cho thịt vào trong ngăn đông vài ngày trước khi nấu để làm giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng Toxoplasma.
• Rửa tất cả thớt và dao sạch bằng nước xà phòng nóng sau mỗi lần sử dụng. Rửa và gọt vỏ tất cả các loại trái cây và rau trước khi ăn.
• Đeo găng tay khi làm vườn hoặc xử lý cát từ thùng chứa cát. Rửa tay kỹ sau đó. Giữ cho cát sạch sẽ khi không sử dụng, đổ cát đúng nơi qui định tránh ô nhiễm môi trường.
• Tránh uống nước chưa đun sôi hoặc chưa được xử lý, đặc biệt là khi đi du lịch ở các nước kém phát triển.

Source: thucanh.vn
Category: Mèo Cảnh