Bảo tồn các loài rùa nguy cấp góp phần bảo vệ đa dạng sinh học tại Việt Nam

Bảo tồn các loài rùa nguy cấp góp phần bảo vệ đa dạng sinh học tại Việt Nam

08/10/2019

Ngày 12/9/2019, Thủ tướng nhà nước đã phê duyệt “ Chương trình vương quốc về bảo tồn các loài rùa nguy cấp của Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 ” ( Chương trình ). Chương trình được phê duyệt nhằm mục đích tiến hành triển khai Luật Đa dạng sinh học năm 2008 và Nghị định số 160 / 2013 / NĐ-CP ngày 12/11/2013 của nhà nước về tiêu chuẩn xác lập loài và chính sách quản trị loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ ( Nghị định số 160 / 2013 / NĐ-CP ) .

      Hiện trạng về các loài rùa ở Việt Nam

Việt Nam được nhìn nhận là một trong những vương quốc có đa dạng sinh học cao trên quốc tế. Tuy nhiên, trong quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, đa dạng sinh học ở Việt Nam đã và đang bị suy giảm nhanh ở cả ba Lever hệ sinh thái, loài và nguồn gen. Trong nhiều năm qua, nhà nước Việt Nam đã sớm tham gia ký kết và triển khai các cam kết quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học nói chung, đặc biệt quan trọng chú trọng đến công tác làm việc bảo tồn các loài động vật hoang dã, thực vật nguy cấp, quý, hiếm. Quốc hội cũng đã phát hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật nhằm mục đích cụ thể hóa các cam kết quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học. Mặc dù đã đạt được những thành tựu điển hình nổi bật, đa dạng sinh học ở Việt Nam vẫn đang phải đương đầu với các mối rình rập đe dọa về mất, chia cắt thiên nhiên và môi trường sống, săn bắn, bẫy, bắt và kinh doanh trái pháp lý các loài động vật hoang dã hoang dã, ô nhiễm môi trường tự nhiên, xâm lấn của các loài ngoại lai xâm hại và đổi khác khí hậu. Các mối rình rập đe dọa này ảnh hưởng tác động nghiêm trọng tới sự sống sót của các loài động vật hoang dã, thực vật nguy cấp, quý, hiếm, trong đó có các loài rùa tại Việt Nam .
Ở Việt Nam, khu hệ rùa đã ghi nhận được 32 loài và phân loài, chiếm gần 10 % tổng số loài rùa trên quốc tế, gồm có 5 loài rùa biển, 27 loài và phân loài rùa cạn và rùa nước ngọt. Trong số 32 loài và phân loài rùa của Việt Nam, thì có 30 loài và phân loài đang phải đương đầu với rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng ngoài tự nhiên. Cụ thể là : 7 loài nằm trong thực trạng rất nguy cấp ( CR ), 13 loài và phân loài nguy cấp ( EN ) và 10 loài sắp nguy cấp ( VU ). Liên minh bảo tồn rùa quốc tế đã đưa 3 loài rùa Việt Nam là Giải sin-hoe hay rùa Hoàn Kiếm ( Rafetus swinhoei ), Rùa hộp ba vạch ( Cuora trifasciata ) và rùa Trung Bộ ( Mauremys annamensis ) vào Danh sách 25 loài rùa cạn và rùa nước ngọt nguy cấp nhất trong tổng số 331 loài rùa của quốc tế từ năm 2011. Trong số các loài này, 10 loài rùa gồm 5 loài rùa biển và 5 loài rùa cạn và rùa nước ngọt đã có tên trong Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ phát hành kèm theo Nghị định 160 / 2013 / NĐ-CP .
Từ những năm 1980 – 1990 của thế kỷ trước, các loài rùa bị kinh doanh trái phép với số lượng lớn và chịu ảnh hưởng tác động của cuộc khủng hoảng cục bộ rùa châu Á nhưng công tác làm việc nghiên cứu và điều tra, bảo tồn và thực thi pháp lý so với các loài rùa cạn và rùa nước ngọt tại Việt Nam vẫn chưa thực sự được chăm sóc, chú trọng góp vốn đầu tư. Chính thế cho nên, lúc bấy giờ các loài rùa của Việt Nam vẫn đang bị rình rập đe dọa nghiêm trọng do nạn săn bắt, kinh doanh trái phép ; mất, suy giảm và chia cắt thiên nhiên và môi trường sống ; ô nhiễm môi trường tự nhiên ; nhân nuôi thương mại thiếu trấn áp …

     Thực hiện Luật Đa dạng sinh học và Nghị định số 160/2013/NĐ, Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình bảo tồn các loài rùa nguy cấp của Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Chương trình này là định hướng hoạt động bảo tồn nhằm ngăn chặn sự suy giảm, tăng cường phục hồi và phát triển bền vững các quần thể rùa ngoài tự nhiên, đặc biệt là các loài rùa nguy cấp của Việt Nam.

Giải Sin-hoe Rafetus swinhoei ( rùa Hoàn Kiếm ) là loài quý và hiếm nhất quốc tế, hiện chỉ còn một con hoang dã ở hồ Đồng Mô ( Sơn Tây, TP. Hà Nội )

     Bảo vệ và phát triển bền vững các quần thể rùa nguy cấp

Chương trình bảo tồn các loài rùa nguy cấp của Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 ” được thiết kế xây dựng trên quan điểm bảo tồn các loài rùa nguy cấp góp thêm phần bảo tồn đa dạng sinh học của Việt Nam ; Bảo tồn các loài rùa nguy cấp là nghĩa vụ và trách nhiệm của toàn xã hội, của các cơ quan quản trị, mọi tổ chức triển khai, doanh nghiệp và cá thể ; Đẩy mạnh xã hội hóa và tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo tồn các loài rùa nguy cấp .
Theo đó, các tiềm năng đơn cử so với công tác làm việc bảo tồn các loài rùa nguy cấp gồm : Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật được hoàn thành xong tạo cơ sở pháp lý cho công tác làm việc bảo tồn các loài rùa nguy cấp ; Tăng cường các hoạt động giải trí tìm hiểu, nhìn nhận, nghiên cứu và điều tra về các loài rùa nguy cấp, đặc biệt quan trọng so với các loài rùa nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ ; Xây dựng quy mô, thiết lập, quản trị hiệu suất cao các khu vực bảo vệ ; công tác làm việc cứu hộ cứu nạn ; nhân nuôi bảo tồn các loài rùa nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ được triển khai hiệu suất cao ; Tăng cường hiệu suất cao công tác làm việc quản trị và thực thi pháp lý về bảo tồn các loài rùa nguy cấp ; Nâng cao nhận thức và sự tham gia của hội đồng trong hoạt động giải trí bảo tồn các loài rùa nguy cấp. Để đạt được tiềm năng trên, trách nhiệm phải tiến hành trong thời hạn tới là :
Rà soát, hoàn thành xong các pháp luật pháp lý, hướng dẫn kỹ thuật về bảo tồn các loài rùa nguy cấp : Rà soát và triển khai xong các văn bản quy phạm pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học nhằm mục đích tạo cơ sở pháp lý cho công tác làm việc bảo tồn các loài rùa nguy cấp, đặc biệt quan trọng là các loài rùa thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ ; Hoàn thiện các văn bản pháp lý về quản trị các trang trại nuôi động vật hoang dã hoang dã vì mục tiêu thương mại ở Việt Nam và triển khai các giải pháp nhằm mục đích tăng cường công tác làm việc quản trị, trấn áp các trang trại này ; Xây dựng các lao lý nhằm mục đích quản trị, trấn áp hiệu suất cao thực trạng khai thác, đánh bắt cá, kinh doanh, luân chuyển, xuất khẩu, nhập khẩu, tiêu thụ trái phép và mua và bán trực tuyến trên các mạng xã hội các loài rùa được bảo vệ ; Xây dựng các hướng dẫn kỹ thuật về công tác làm việc cứu hộ cứu nạn, chăm nom, quản trị trong điều kiện kèm theo nuôi nhốt, nhân nuôi và tái thả về tự nhiên so với các loài rùa nguy cấp tại Việt Nam .
Tăng cường các hoạt động giải trí tìm hiểu, nhìn nhận, nghiên cứu và điều tra về các loài rùa nguy cấp : Điều tra, nhìn nhận thực trạng các loài rùa nguy cấp tại Việt Nam ; Cập nhật phân loại học và yêu cầu thực trạng bảo tồn của các loài rùa cạn và rùa nước ngọt tại Việt Nam so với Sách Đỏ Việt Nam và Danh lục Đỏ IUCN ; Xây dựng và hoàn thành xong quy mô phân bổ các loài rùa nguy cấp của Việt Nam ; điều tra và nghiên cứu xác lập khu vực phân bổ của các loài rùa nguy cấp ; Tiến hành nghiên cứu và điều tra đặc thù sinh học, sinh thái học nhằm mục đích tương hỗ cho công tác làm việc bảo tồn các loài rùa nguy cấp ; Áp dụng, thử nghiệm các giải pháp điều tra và nghiên cứu văn minh tương hỗ công tác làm việc nghiên cứu và điều tra và bảo tồn các loài rùa nguy cấp tại Việt Nam .
Xây dựng quy mô, thiết lập, quản trị hiệu suất cao các khu vực bảo vệ ; duy trì, phục sinh quần thể ; tương hỗ công tác làm việc cứu hộ cứu nạn ; nhân nuôi bảo tồn các loài rùa nguy cấp : Thu thập, tổng hợp thông tin về các loài rùa nguy cấp ; thiết kế xây dựng, update cơ sở tài liệu về các loài rùa của Việt Nam ; Khảo sát, nhìn nhận và xác lập các sinh cảnh ưu tiên, các bãi đẻ tự nhiên cần được bảo vệ cho các loài rùa nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ ; Thành lập 3 khu bảo tồn loài và sinh cảnh mới cho các loài rùa cạn và rùa nước ngọt nguy cấp ( Dự kiến tiến hành so với : các quần thể loài rùa Trung bộ ( Mauremys annamensis ) tại khu vực huyện Bình Sơn, tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi ; rùa Hoàn Kiếm ( Rafetus swinhoei ) tại thị xã Sơn Tây, TP. Thành Phố Hà Nội và nhóm các loài rùa hộp thuộc giống Cuora tại khu vực huyện Đông Hòa và Tây Hòa, tỉnh Phú Yên ) ;
Bên cạnh đó, thiết kế xây dựng, triển khai các dự án Bất Động Sản phục sinh quần thể so với 1 số ít loài rùa cạn và rùa nước ngọt thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ ( Dự kiến lựa chọn tiến hành tại các tỉnh, thành phố trực thuộcTtrung ương : TP.HN, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Thừa Thiên – Huế, Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Phú Yên và Khánh Hòa ) ; Bảo vệ, hồi sinh sinh cảnh, bãi đẻ cho các loài rùa biển, tập trung chuyên sâu tại các khu vực : Bái Tử Long và Đảo Cô Tô – Thanh Lân ( Quảng Ninh ), Hải Lăng ( Quảng Trị ), Núi Chúa ( Ninh Thuận ), Cam Lâm ( Khánh Hòa ), Hòn Khô – Hải Giang ( Tỉnh Bình Định ), Hòn Cau ( Bình Thuận ), Côn Đảo ( Bà Rịa – Vũng Tàu ) và Thố Chu ( Kiên Giang ) và phục sinh bãi đẻ, nơi sinh cư của rùa biển bị suy thoái và khủng hoảng tại các khu vực : Bạch Long Vỹ ( Hải Phòng Đất Cảng ), Phú Quý ( Bình Thuận ), Phú Quốc ( Kiên Giang ) và quần đảo Trường Sa ( Khánh Hòa ) ; Thành lập và quản lý và vận hành 02 trạm cứu hộ cứu nạn rùa biển tại các tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và Khánh Hòa ; Phát triển, tích hợp và lồng ghép kế hoạch quản trị và giám sát quần thể rùa nguy cấp tại các khu vực ưu tiên với sự tham gia của các tổ chức triển khai phi chính phủ, cơ quan trình độ và nhà khoa học .

      Tăng cường hiệu quả công tác quản lý và thực thi pháp luật về bảo tồn các loài rùa nguy cấp: Tăng cường phối hợp giữa các lực lượng Công an, Kiểm lâm, Kiểm Ngư, Quản lý thị trường, Hải quan, Biên phòng, Cảnh sát biển… đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, kiểm soát hoạt động buôn bán, vận chuyển, xuất khẩu, nhập khẩu, giết mổ, tiêu thụ trái phép các loài rùa nguy cấp; Tập huấn cho các cán bộ quản lý, bảo tồn, thực thi pháp luật về các chính sách, quy định pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học và các loài rùa nguy cấp; nâng cao năng lực về nhận dạng, áp dụng các văn bản pháp luật và biện pháp xử lý các cá thể rùa tịch thu được từ các vụ buôn bán, vận chuyển trái phép; công tác cứu hộ, chăm sóc, nuôi dưỡng và tái thả về tự nhiên đối với các loài rùa nguy cấp tại Việt Nam; Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn kỹ năng điều tra thực địa về rùa cạn, rùa nước ngọt và các loài rùa biển cho các nhà nghiên cứu và bảo tồn; Tập huấn cho cán bộ quản lý khu bảo tồn biển thực hiện các biện pháp bảo vệ nơi sinh sống, bãi đẻ, nơi ấp trứng của rùa biển; Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra các trang trại nuôi sinh sản, nuôi sinh trưởng các loài rùa vì mục đích thương mại và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến nguồn gốc, xuất xứ của động vật và các quy định về gây nuôi động vật hoang dã. 

Tuyên truyền, thông dụng pháp lý, truyền thông online nâng cao nhận thức về bảo tồn, ngăn ngừa các hoạt động giải trí săn bắt, kinh doanh trái phép các loài rùa nguy cấp : Thực hiện các hoạt động giải trí tuyên truyền, thông dụng pháp lý và nâng cao nhận thức cho các nhóm đối tượng người dùng ( nhà quản trị, chủ cơ sở gây nuôi, hội đồng ) về tầm quan trọng của các loài rùa và nghĩa vụ và trách nhiệm bảo tồn các loài rùa nguy cấp trên các phương tiện thông tin đại chúng ; Hướng dẫn, thông dụng triển khai các giải pháp bảo tồn các loài rùa và khuyến khích hội đồng tham gia bảo tồn các loài rùa Việt Nam ; Thiết lập mạng lưới và kiến thiết xây dựng chính sách trao đổi thông tin về bảo tồn các loài rùa, khuyến khích hội đồng không sử dụng các loại sản phẩm từ rùa trong y học truyền thống, thực phẩm hoặc làm vật cảnh ; Lồng ghép các hoạt động giải trí giáo dục bảo tồn và nâng cao nhận thức về bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ các loài rùa nguy cấp trong các nội dung học tập tại trường học ; tăng trưởng và tích hợp mạng lưới hệ thống các bài giảng nâng cao về nghiên cứu và điều tra, bảo tồn các loài rùa vào chương trình huấn luyện và đào tạo ở bậc ĐH, cao đẳng có giảng dạy chuyên ngành tương quan đến bảo tồn đa dạng sinh học .

Nguyễn Hằng

( Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 9/2019 )

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh