Đi tìm chuỗi gen đặc trưng của chó Phú Quốc

Khi vòng xoáy khủng hoảng về tính thuần chủng vẫn chưa dừng lại, chó Phú Quốc ngày càng xa rời hình mẫu chuẩn. Tệ hơn, tính thuần chủng ngày càng bị lai tạp, như cách người ta lai giống tạo ra những chủng loại cây trái hiện nay.

Kỳ 1: Chó xoáy như… xoài ghép

Tháng 4-2016, khi số lượng con giống đã nhiều tới mức một căn nhà phố không hề chứa nổi, anh Ngọc Phúc – một người nuôi chó – đưa đàn chó Phú Quốc và H’mông cụt đuôi của mình ra ” hòn đảo ” ở miệt Bình Chánh ( TP Hồ Chí Minh ) giáp Long An .

Rái Cá, Yết Kiêu và cuộc thử nghiệm nơi đảo hoang

” Đảo ” thiệt ra chỉ là một khu vườn to lớn, đầy cây cối và có khoảng chừng đất nằm giữa một ao rộng, thông nước với dòng sông chảy ngang. Từ đó mà nảy ra câu khẩu hiệu ChauLien Kennel – chó ta nơi hòn đảo hoang đầy hào hứng của trại anh .Vài lứa chó Phú Quốc mới đã sinh ra và lớn lên trên ” hòn đảo “, nhanh gọn hơn, có vẻ mặt tinh ranh và vui mắt hơn những lứa từng lớn lên trong chuồng ở nhà phố trước kia .Trong đó, anh cưng nhất là Rái Cá và Yết Kiêu, hai chú chó Phú Quốc nay đã 15 tháng tuổi, có những nét tiêu biểu vượt trội so với những con còn lại trong bầy .Từ nhỏ tới nay, Yết Kiêu không khi nào chịu qua cầu như toàn bộ những con chó khác, mà luôn nhảy tòm xuống ao, bơi qua bơi lại giữa những bờ. Hễ trời nóng, nó nhảy xuống ao ngâm mình một ngày vài chục lần là thông thường .Rái Cá cũng thích bơi, nhưng cứ nhảy xuống ao là lặn bắt cá sặt để ăn .” Cuộc sống hồn nhiên của chúng khi có chỗ để chạy chơi và săn chim, chuột … cũng là niềm hạnh phúc của tôi, vì trại khởi đầu có được lứa chó Phú Quốc mới, vừa thân thiện hoàn toàn có thể đi show chó đẹp, lại vừa mang nét hoang dã của nòi chó này khi xưa ở hòn đảo Phú Quốc ” – anh Phúc khoe .Thời gian đầu ở ” hòn đảo ” diễn ra khá ổn, nhưng tới lúc thời tiết biến hóa và có gió lùa nhiều, lần lượt đàn chó Phú Quốc bị ” quất sụm ” .Có những con ban ngày vẫn khỏe mạnh, nhưng chỉ sau một đêm gió lùa là bị liệt hai chân. Anh kêu xe ôm dài dài, mỗi lần chở vài con đi cầu cứu với thú y. Bác sĩ thú y tìm không ra nguyên chân, chỉ nói chó bị ” suy kiệt ” .Rốt cuộc, cả đàn chó Phú Quốc trên 39 con của anh, trong đó có không ít chó đoạt giải dogshow, đã rụng dần, nay chỉ còn 7 con. Trong khi đàn chó H’mông cụt đuôi vẫn nhởn nhơ, khỏe mạnh .

Thoái hóa, biến đổi hình dạng

Từ năm 2009 tới 2017, đã có 3.682 thành viên chó Phú Quốc từ thế hệ F0 tới F3 được VKA cấp giấy ghi nhận. Tuy vậy, VKA chỉ đơn thuần công nhận con giống F0, F1, F2 được mang ra show, trong khi vẫn chưa thống nhất về hình mẫu chuẩn của chó Phú Quốc .Sau đó, VKA cấp giấy gia phả tăng trưởng bầy từ những chó ấy mà không có bất kể trấn áp nào, dẫn tới việc làm … giấy giả, khai khống, cho phối giống trùng huyết, cận huyết … trên thị trường .Hậu quả hiển nhiên là những chó Phú Quốc ra show càng về sau càng thoái hóa, với những đổi khác về hình dạng và tính cách .

Chó Phú Quốc và… xoài cát Hòa Lộc

Trong khoảng chừng tám năm qua, chó Phú Quốc đã có nhiều biến dạng đáng ngại so với những nét tiêu chuẩn cổ, mẫu mực về chó Phú Quốc từng được bá tước Henri de Bylandt ghi nhận trong cuốn sách Les races de chiens ( xuất bản năm 1897 ) và được Bản tiêu chuẩn chó Phú Quốc của Thương Hội những người nuôi chó giống Nước Ta ( VKA ), có hiệu lực hiện hành từ ngày 20-9-2009, xác nhận lại .

Đôi mắt chó Phú Quốc bây giờ chia tròng đen trắng rõ ràng, không còn là kiểu mắt lửa, mắt cọp có viền đen. Đầu chó bắt đầu thuôn dài, mất gò má. Có sự mất cân đối giữa đầu và thân. 

Lưng chó Phú Quốc đi những show chó đẹp thời nay đã … dài ra, mất tỉ lệ 1 : 1 ( tức tỉ lệ chiều cao tới vai : chiều dài khung hình là 1 : 1 ) đặc trưng của chó Phú Quốc .Trước kia, điển hình nổi bật trong những loại dải lông mọc ngược trên sống lưng của chó Phú Quốc là kiểu xoáy kiếm, dựng lên thành bờm rõ ràng. Xoáy kiếm trên sống lưng sẽ dựng lên như lưỡi kiếm, chạy dài từ vai xuống tận mông, đuôi mỗi khi chó Phú Quốc gặp địch, hoặc khi nó bực tức .Đó chính là điểm độc lạ lớn nhất, chưa hề thấy hoặc chưa từng được công bố ở hai giống chó xoáy Thái, chó xoáy Nam Phi .Tiếc là giờ đây, hầu hết chó Phú Quốc chỉ có loại xoáy một bệt dài như … chó xoáy Thái .Theo anh Nguyễn Minh Khang – trưởng ban tăng trưởng chó địa phương thuộc VKA, những con chó Phú Quốc đoạt giải vài năm qua thường quá to lớn, lông quá sát, đuôi dài, chân dài kiểu … ” người mẫu “, tức là đã biến dạng rất nhiều, và không có chút thần thái nào của nòi Phú Quốc hoang dã, tinh ranh .” Điều đó bắt nguồn từ Bản tiêu chuẩn VKA hiện không đưa ra bất kỳ hình mẫu chó Phú Quốc nào, dẫn tới hình dạng chó Phú Quốc đang rất không như nhau ” – anh Khang khẳng định chắc chắn .Cũng thế cho nên mà những giám khảo quốc tế, hiện đã tăng đến hơn cả 70 % số giám khảo tại những dogshow của VKA, thường chấm chó Phú Quốc theo con mắt họ quen nhìn … chó xoáy Vương Quốc của nụ cười. Từ đó dẫn tới một thực sự đau lòng : hiện có khoảng chừng 80 % chó Phú Quốc đoạt giải vô địch ( champion ) nhưng không hề giống hình mẫu chuẩn của chó Phú Quốc .Anh Khang so sánh thực trạng lai tạp của chó Phú Quốc lâu nay với đặc trưng nhân giống xoài cát Hòa Lộc, loại xoài được tạo ra đa phần bằng cách ghép giống xoài bưởi hoặc xoài hôi, trên thân cây xoài tạp, rồi Kết luận một cách cay đắng :” Cho dù có tạo ra vài chục ngàn con được coi là chó Phú Quốc với thế hệ Fn, tất cả chúng ta cũng không hề cung ứng được nhu yếu của Liên đoàn những hiệp hội nuôi chó giống quốc tế ( FCI ) về chó Phú Quốc với đặc thù một quần thể thống nhất về kiểu hình và tính cách ! ” .

Con đường sáng đang chờ phía trước

Trước đây, có một vị giáo sư gốc Việt ở Bỉ đã ý kiến đề nghị với VKA về việc thuyết phục FCI công nhận lại giống chó Phú Quốc, vốn đã được ghi nhận từ sổ phả hệ của Thương Hội SRSH của Bỉ, năm 1894 .Tuy vậy, tiềm năng ấy ngày càng trở nên … sầm uất, vì việc công nhận lại một giống chó vốn là điều chưa có tiền lệ trong nội bộ FCI .Hiện nay, VKA đã đưa ra tiềm năng chuẩn xác là ĐK chó Phú Quốc như một giống chó mới, vẫn ở list FCI trong nhóm 5, phân nhóm 8 ( những giống chó săn nguyên thủy có dải lông mọc ngược trên sống lưng ) .Được biết, việc ĐK giống chó Đài Loan đã mất khoảng chừng 30 năm để được FCI công nhận chính thức vào năm năm ngoái. Trước đó, phải sau 60 năm ĐK thì giống chó Jindo ở Nước Hàn mới được FCI công nhận vào năm 2005 .” Đăng ký chó Phú Quốc là giống chó mới đúng là con đường sáng, nhưng chỉ một mình VKA thì không làm nổi, mà cần có sự hợp tác của những nhà nhân giống, có sự hỗ trợ vốn của vài tập đoàn lớn kinh tế tài chính và cả những nhà khoa học nữa .Bằng không, nếu cứ … mông lung mạnh ai nấy nói, mạnh ai nấy làm như giờ đây thì hoàn toàn có thể khi con chó Phú Quốc được FCI công nhận, lúc đó toàn bộ người đang chơi lúc bấy giờ đều không còn xuất hiện trên đời này ” – anh Ngọc Phúc nói .Còn bao lâu nữa, cửa mới mở cho chó Phú Quốc lai tạp lúc bấy giờ bước vào và sánh vai cùng những giống chó được cả quốc tế chính thức thừa nhận ?

Cụ Xoài năm xưa

Chó Phú Quốc tên Xoài ( chó đực, tên Pháp là Mango ) và Chuối ( chó cái, tên Pháp là Banane ), từng đoạt phần thưởng tại cuộc thi chó đẹp tiên phong ở thành phố Lille ( Pháp ) vào năm 1894, sau đó đoạt mề đay ( medal ) A và B của cuộc triển lãm chó đẹp hoàn vũ, diễn ra tại Antwerpen, nước Bỉ từ ngày 14 tới 16-7-1894 ( hình của bá tước Henri de Bylandt ) .* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Kỳ cuối: Xôn xao với gen e…

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh