Hoa Kỳ – Wikipedia tiếng Việt

Hoa Kỳ (tiếng Anh: United States; viết tắt: U.S. hay US), hay còn được gọi là Mỹ (tiếng Anh: America), tên đầy đủ là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ[17][19] (tiếng Anh: United States of America, viết tắt: U.S.A. hay USA)[20], là một quốc gia cộng hòa lập hiến liên bang thuộc châu Mỹ. Quốc gia này nằm tại Tây Bán cầu, lãnh thổ bao gồm 50 tiểu bang và 1 đặc khu liên bang (trong đó có 48 tiểu bang lục địa), thủ đô là Washington, D.C., thành phố lớn nhất là New York. Hoa Kỳ nằm giữa Bắc Mỹ, giáp biển Thái Bình Dương ở phía tây, Đại Tây Dương ở phía đông, Canada ở phía bắc và México ở phía nam. Tiểu bang Alaska nằm trong vùng tây bắc của lục địa Bắc Mỹ, giáp với Canada ở phía đông và Liên bang Nga ở phía tây qua eo biển Bering. Tiểu bang Hawaii nằm giữa Thái Bình Dương. Hoa Kỳ cũng có 14 vùng lãnh thổ hay còn được gọi là vùng quốc hải rải rác trong vùng biển Caribe và Thái Bình Dương cùng 326 Biệt khu thổ dân châu Mỹ.

Với diện tích 3,8 triệu dặm vuông (9,8 triệu km²) và dân số hơn 331 triệu người, Hoa Kỳ là quốc gia lớn thứ 3 hoặc 4 về tổng diện tích và đứng thứ 3 về quy mô dân số trên thế giới. Hoa Kỳ không có sắc tộc chính thống hay đại diện mà hoàn toàn là quốc gia của người nhập cư, đây là quốc gia đa dạng chủng tộc và văn hóa nhất trên thế giới, do kết quả của những cuộc di dân đến từ nhiều quốc gia khác nhau trên toàn cầu.[21]

Hoa Kỳ được xây dựng khởi đầu với 13 thuộc địa của Đế quốc Anh nằm dọc theo bờ biển Đại Tây Dương. Sau khi tự công bố trở thành những ” tiểu quốc độc lập “, hàng loạt 13 cựu thuộc địa này đã đưa ra tuyên ngôn độc lập vào ngày 4 tháng 7 năm 1776. Các tiểu bang làm mưa làm gió đã vượt mặt người Anh trong Chiến tranh Cách mạng Mỹ, đây là cuộc cuộc chiến tranh thuộc địa giành độc lập thành công xuất sắc tiên phong trong lịch sử dân tộc. [ 22 ] Hội nghị Liên bang quyết định hành động sử dụng bản Hiến pháp Hoa Kỳ hiện tại vào ngày 17 tháng 9 năm 1787. Việc trải qua bản hiến pháp một năm sau đó đã biến những cựu thuộc địa thành một phần của nước cộng hòa chung duy nhất. Đạo luật nhân quyền Hoa Kỳ gồm có mười tu chính án hiến pháp được chính thức trải qua năm 1791. Sau khi giành được độc lập, theo Học thuyết Vận mệnh hiển nhiên, Hoa Kỳ khởi đầu công cuộc lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ can đảm và mạnh mẽ trên khắp Bắc Mỹ trong thế kỷ XIX. [ 23 ] Sự kiện này gồm có việc hủy hoại những dân tộc bản địa địa phương ( Chiến tranh Da Đỏ ), đánh chiếm những vùng chủ quyền lãnh thổ mới, và từng bước xây dựng những tiểu bang mới. [ 23 ] Nội chiến Hoa Kỳ kết thúc với thắng lợi của lực lượng nhà nước Liên bang đã đặt dấu chấm hết cho chính sách nô lệ cũng như sự chia rẽ tư tưởng tại nơi đây. Đến cuối thế kỷ XIX, Hoa Kỳ đã lan rộng ra sự ảnh hưởng tác động lên hàng loạt Thái Bình Dương, [ 24 ] và rồi trở thành nền kinh tế tài chính lớn nhất quốc tế từ đó cho tới nay. [ 25 ] Chiến thắng trong Chiến tranh Tây Ban Nha – Hoa Kỳ cùng Chiến tranh quốc tế thứ nhất đã xác lập vị thế đại cường quốc toàn thế giới của Hoa Kỳ. Thắng lợi trong Chiến tranh quốc tế thứ hai và Chiến tranh Lạnh liên tục khẳng định chắc chắn và giữ vững vị thế siêu cường toàn thế giới của vương quốc này .Hoa Kỳ thời nay là một quốc gia công nghiệp tăng trưởng với kỹ nghệ tiên tiến và phát triển, có tầm tác động ảnh hưởng to lớn trên quốc tế. Hoa Kỳ là thành viên của hầu hết những tổ chức triển khai toàn thế giới lớn ( giữ vai trò sáng lập trong một vài tổ chức triển khai cũng như liên tục là vương quốc có mức góp phần kinh tế tài chính nhiều nhất ), trong số đó điển hình nổi bật như : Liên Hiệp Quốc ( là nơi đặt trụ sở chính của tổ chức triển khai này ), NATO và Khối Đồng minh không thuộc NATO ( vương quốc sáng lập kiêm chỉ huy ), APEC, IAEA, Liên minh Tình báo Toàn cầu ( nhóm Ngũ Nhãn ), những nhóm G-7, G-8, G-20, Câu lạc bộ Paris, OECD, WTO, … Năm 2020, nền kinh tế tài chính Hoa Kỳ có quy mô lớn nhất quốc tế theo GDP danh nghĩa [ 26 ], xếp thứ 2 ( sau Trung Quốc ) theo nhu cầu mua sắm tương tự [ 27 ], thu nhập trung bình đầu người theo cả danh nghĩa và nhu cầu mua sắm đều đồng đạt mức trung bình 63 nghìn USD / người [ 28 ] [ 29 ], lần lượt xếp hạng 5 và 7 toàn thế giới, chỉ số tăng trưởng con người ( HDI ) đạt mức rất cao, giữ hạng 17 toàn thế giới [ 30 ], hạng 28 quốc tế về chỉ số văn minh xã hội [ 31 ], đứng số 1 trên quốc tế về tổng giá trị tên thương hiệu vương quốc [ 32 ], trong đó, sản phẩm & hàng hóa Mỹ xếp hạng 10 quốc tế về chỉ số tên thương hiệu [ 33 ], hạng 2 quốc tế ( chỉ sau Nước Singapore ) trong Báo cáo cạnh tranh đối đầu toàn thế giới [ 34 ], hạng 17 quốc tế về chỉ số tự do kinh tế tài chính [ 35 ], đứng số 1 quốc tế về sức mạnh quân sự chiến lược tổng hợp [ 36 ] cũng như tổng mức ngân sách chi cho quốc phòng [ 37 ] [ 38 ] [ 39 ]. Người dân Mỹ chiếm hữu hộ chiếu quyền lực tối cao hạng 7 trên quốc tế [ 40 ] [ 41 ]. Hoa Kỳ một trong những thị trường kinh doanh thương mại, kinh tế tài chính, tiêu dùng lớn, tự do nhất [ 42 ] [ 43 ] [ 44 ] và có sức ảnh hưởng tác động nhất trên toàn thế giới với đầu tư và chứng khoán Thành Phố New York ( NYSE ) hiện đang là đầu tư và chứng khoán có mức vốn hoá lớn nhất quốc tế [ 43 ], đồng Đô la Mỹ là loại tiền tệ được thanh toán giao dịch nhiều nhất trên toàn thế giới và đồng thời nơi đây cũng có số lượng triệu phú cùng triệu phú đô la nhiều nhất quốc tế. [ 45 ] [ 46 ] nhà nước Hoa Kỳ đứng vị trí số 1 quốc tế trong những khoản góp vốn đầu tư trực tiếp [ 47 ] ra quốc tế, đặc biệt quan trọng là cho những nước đang tăng trưởng, cũng như hỗ trợ vốn cho những hoạt động giải trí nghiên cứu và điều tra khoa học, học thuật và tăng trưởng công nghệ tiên tiến. [ 48 ] Hoa Kỳ cũng đi đầu trong nghành nghề dịch vụ mày mò ngoài hành tinh ( có số lượng vệ tinh được phóng lên quỹ đạo nhiều nhất quốc tế [ 49 ], là vương quốc tiên phong trên quốc tế xây dựng cũng như đưa Quân chủng Vũ trụ vào hoạt động giải trí độc lập [ 50 ] [ 51 ] và hiện đang đứng vị trí số 1 trong cuộc đua chinh phục sao Hỏa [ 52 ] [ 53 ] ), những ngành kinh tế tài chính dịch vụ, giáo dục ( chiếm hữu nhiều trường Đại học không chỉ nổi tiếng mà còn có tiềm lực kinh tế tài chính lớn nhất trên quốc tế ) [ 54 ] [ 55 ] cùng vui chơi ( quê nhà của ‘ Kinh đô ‘ điện ảnh Hollywood và những phần thưởng điện ảnh số 1 như : Oscar, Quả cầu vàng, NYFCC, … ). Đây là vương quốc tiên phong trên quốc tế thành công xuất sắc trong việc đưa con người đặt chân lên Mặt trăng cũng như chiếm hữu vũ khí hạt nhân [ 56 ], là một trong 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, là siêu cường duy nhất còn lại sau Chiến tranh Lạnh cũng như trên quốc tế lúc bấy giờ ( sau sự sụp đổ và tan rã của Liên Xô vào năm 1991 ). Quốc gia này có số lượng công dân và tổ chức triển khai đoạt nhiều giải Nobel nhất trong lịch sử dân tộc, thậm chí còn có số giải Nobel gần như nhiều nhất xét riêng trong từng nghành nghề dịch vụ ( ngoại trừ Văn học ) [ 57 ]. Hoa Kỳ được hầu hết những vương quốc nhìn nhận như thể một thế lực quân sự chiến lược, văn hóa truyền thống, chính trị và kinh tế tài chính có sức ảnh hưởng tác động lớn, sâu rộng nhất trên quốc tế. [ 58 ]Mặc dù là một quốc gia tiên tiến, tăng trưởng cao, tuy nhiên, xã hội Hoa Kỳ văn minh cũng đang phải đương đầu với nhiều thử thách như : sự chênh lệch giàu nghèo, thất nghiệp, nạn xả súng bừa bãi cũng như quản trị súng đạn lỏng lẻo, bất bình đẳng xã hội ( như nạn phân biệt chủng tộc vẫn còn sống sót ), nhập cư phạm pháp [ 59 ] và ngân sách y tế – giáo dục tư đắt đỏ. [ 60 ] [ 61 ]

Tên tiếng Anh[sửa|sửa mã nguồn]

Tên tiếng Anh đầy đủ của nước Mỹ là “The United States of America”, xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1776, lúc này chỉ mới có 13 bang đầu tiên. Ngày nay, Hoa Kỳ gồm 50 bang, Đặc khu Columbia trực thuộc liên bang, 326 Biệt khu thổ dân châu Mỹ và một số lãnh thổ hải ngoại. Cách viết tắt thông thường của United States of America gồm có United States, U.S., và U.S.A. Các tên thông tục cho quốc gia này bao gồm thuật từ thường sử dụng là America (Mỹ) hay là the States. Thuật từ Americas để chỉ các vùng đất Tây bán cầu được đặt vào đầu thế kỷ XVI theo tên của nhà thám hiểm kiêm chuyên gia vẽ bản đồ người Ý là Amerigo Vespucci (9 tháng 3 năm 1454 – 22 tháng 2 năm 1512). Tên đầy đủ của quốc gia này lần đầu tiên được dùng chính thức trong Tuyên ngôn Độc lập như sau “Tuyên ngôn nhất trí đồng thuận của 13 tiểu bang Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” được “Các đại biểu của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” chấp thuận ngày 4 tháng 7 năm 1776.[62] Tên hiện tại được khẳng định một lần nữa vào ngày 15 tháng 11 năm 1777 khi Đệ Nhị Quốc hội Lục địa chấp thuận Những Điều khoản Liên hiệp. Điều khoản đầu phát biểu như sau “Kiểu liên bang này sẽ là The United States of America.“[63]

Tên Columbia cũng có một thời là tên thông dụng để chỉ châu Mỹ và Hoa Kỳ. Nó được lấy ra từ tên của Christopher Columbus, người khám phá ra châu Mỹ và tên này xuất hiện trong tên District of Columbia (chính là thủ đô Washington D.C. của Hoa Kỳ). Hình tượng Columbia với đặc điểm của một người phụ nữ xuất hiện trên một số tài liệu chính thức, bao gồm một số loại tiền của Hoa Kỳ. Cách thông thường để nói đến một công dân Hoa Kỳ là dùng từ người Mỹ (American).

Tên tiếng Việt[sửa|sửa mã nguồn]

Trong tiếng Việt đương đại, nước Mỹ có hai cách gọi chính là Mỹ và Hoa Kỳ. Tên gọi Mỹ được sử dụng rộng rãi trong cả khẩu ngữ lẫn văn viết tiếng Việt. Trong tên tiếng Việt của một số thứ có liên quan đến Mỹ, chẳng hạn như trong tên gọi đô la Mỹ, nước Mỹ hầu như luôn được gọi là Mỹ, chứ không gọi là Hoa Kỳ. Thay thế Mỹ trong các tên gọi này bằng Hoa Kỳ sẽ tạo ra tên gọi khiến người bản ngữ tiếng Việt cảm thấy kỳ quặc. Hoa Kỳ là tên chính thức thường được sử dụng trong các văn bản hành chính hay học thuật.

Tên gọi Hoa Kỳ trong tiếng Việt bắt nguồn từ chữ Hán “花旗”, là một trong số nhiều tên gọi cổ hiện không còn được sử dụng trong tiếng Trung nữa của nước Mỹ. Tên gọi này ra đời vào năm 1784.[64] Trong năm này, con tàu có tên gọi là Hoàng hậu Trung Quốc (tiếng Anh: Empress of China) tới Quảng Châu. Con tàu này là thương thuyền Mỹ đầu tiên đến Trung Quốc. Trong cảm nhận của người dân Quảng Châu, những hình sao “☆” nằm ở góc trái lá cờ Mỹ giống như là hình bông hoa (khái niệm ☆ gọi là ngôi sao khi đó chưa có). Họ bèn gọi cờ Mỹ là “花旗” hoa kỳ (nghĩa mặt chữ là “cờ hoa”), gọi xứ có “cờ hoa” là “花旗國” Hoa Kỳ quốc (“nước cờ hoa”). Về sau, trong tiếng Hán, “花旗” Hoa Kỳ không cần phải có từ “國” quốc ở đằng sau cũng có thể dùng để chỉ nước Mỹ.[65] Vì Hoa Kỳ có nghĩa mặt chữ là “cờ hoa” nên đôi khi trong sách báo tiếng Việt nước Mỹ được gọi là xứ cờ hoa.[66][67].

Tại Trung Quốc, Hoa Kỳ chưa bao giờ là tên gọi quan phương của nước Mỹ. Tên gọi tiếng Việt Hợp chúng quốc Hoa Kỳ nếu dịch sát nghĩa từng từ một sang Trung văn thì sẽ là “花旗合眾國” Hoa Kỳ hợp chúng quốc. Trong tiếng Hán, nước Mỹ chưa từng được gọi như vậy.

Tên gọi Mỹ trong tiếng Việt được lấy từ âm tiết đầu tiên trong tên gọi Mỹ quốc. Tên gọi Mỹ quốc thì bắt nguồn từ chữ hán “美國” (Mỹ quốc). Những người sử dụng tiếng Hán đã tạo ra tên gọi tắt chỉ có hai âm tiết cho một số quốc gia bằng cách lấy âm tiết đầu tiên trong tên gọi dài hơn, có nhiều âm tiết hơn của quốc gia đó đem ghép với từ “國” quốc, nghĩa là “nước, quốc gia”. Các tên gọi “法國” Pháp quốc (gọi tắt của “法蘭西” Pháp Lan Tây), “德國” Đức quốc (gọi tắt của “德意志” Đức Ý Chí), “美國” Mỹ quốc, tên gọi tắt trong tiếng Hán của Pháp, Đức, Mỹ, đều được tạo ra theo cách này.[68] Tên tiếng Hán gọi tắt hai âm tiết có âm tiết cuối là quốc của một số quốc gia sau khi được tiếng Việt vay mượn đã dần dần bị bỏ đi âm tiết quốc ở cuối, chỉ giữ lại âm tiết đầu, Pháp quốc, Đức quốc, Mỹ quốc trở thành Pháp, Đức, Mỹ.

Bằng tiếng Trung, “A-me-ri-ca” được phiên âm thành “Yà měi lì jiā”, chữ Hán viết là 亚美利加 (Á mỹ lợi gia). Nhưng do trùng với tên châu Mỹ, nên người Trung Quốc lấy tính từ sở hữu “American”, bỏ chữ “A” còn lại “me-ri-can” được phiên âm thành “měi lì jiān”, chữ Hán viết là 美利堅 (Mỹ lợi kiên). Do đó hiện nay, quốc hiệu đầy đủ (The United States of America) của nước Mỹ được dịch sang tiếng Trung Quốc là “Mỹ Lợi Kiên hợp chúng quốc” (美利堅合眾國 – Měi lì jiān hé zhòng guó), gọi tắt là “Mỹ quốc” (美國 – Měi guó).[69] Trong bản tiếng Trung của “Điều ước Vọng Hạ”, một hiệp ước bất bình đẳng được Mỹ và Trung Quốc ký kết năm 1844, nước Mỹ được gọi là “Á Mỹ Lý Giá châu đại hợp chúng quốc” (亞美理駕洲大合眾國).[70] “Hợp chúng quốc” (合眾國) mang ý là quốc gia do nhiều tiểu bang liên hợp lại mà thành (The United States), “chúng” (眾) trong “quần chúng, chúng tôi” ở đây có nghĩa là “nhiều”, nhưng người Việt hay bị nhầm thanh điệu sang chữ “chủng” (種) trong “chủng tộc”, nên nhiều khi bị gọi nhầm thành “hợp chủng quốc” vì nhiều người cho nó mang nghĩa là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành. Tuy nhiên cách gọi này không chính xác, bản thân quốc hiệu Hoa Kỳ là “The United States of America” cũng không có từ nào đề cập đến chủng tộc như từ “race”.[71]

Tên gọi cổ[sửa|sửa mã nguồn]

Sử nhà Nguyễn, Đại Nam thực lục chính biên vào thế kỷ XIX còn phiên âm tên nước này là “Mỹ Lợi Kiên”, “Ma Ly Căn” và “Nhã Di Lý” (thông qua tiếng Pháp: États-Unis).[72]

Thổ dân châu Mỹ và người di cư từ châu Âu[sửa|sửa mã nguồn]

Những thổ dân của Hoa Kỳ lục địa, kể cả thổ dân Alaska, đã di cư từ miền Bắc châu Á sang bằng việc tận dụng sự ngừng hoạt động trên vùng biển thuộc giao điểm [ b ] của Nga và bang Alaska. Họ mở màn di cư sang châu Mỹ tối thiểu là 12.000 năm và hoàn toàn có thể xa nhất là 40.000 năm trước kia. [ 73 ] Một số hội đồng bản thổ trong thời kỳ tiền Colombo đã tăng trưởng nông nghiệp tiên tiến và phát triển, đại kiến trúc, và những xã hội cấp tiểu quốc. Nhà thám hiểm Christopher Columbus đến Puerto Rico ngày 19 tháng 11 năm 1493 và đã tiếp xúc lần tiên phong với những người thổ dân châu Mỹ. Những năm sau đó, đa phần thổ dân châu Mỹ bị bệnh dịch Á Âu giết chết. [ 74 ]
Người Tây Ban Nha thiết lập những thuộc địa châu Âu sớm nhất trên đất liền tại vùng mà giờ đây là Florida. Sau đó, những khu định cư Tây Ban Nha trong miền Tây Nam Hoa Kỳ thời nay đã lôi cuốn hàng ngàn người khắp México. Những thương buôn da thú người Pháp thiết lập những tiền trạm của Tân Pháp quanh Ngũ Đại Hồ. Các khu định cư thành công xuất sắc bắt đầu của người Anh là Thuộc địa Virginia ở Jamestown năm 1607 và Thuộc địa Plymouth năm 1620. Việc thiết lập Thuộc địa Vịnh Massachusetts năm 1628 tạo ra một làn sóng di dân ; đến năm 1634, New England đã có khoảng chừng 10.000 người theo Thanh giáo định cư. Giữa cuối thập niên 1610 và cuộc cách mạng, người Anh đã đưa khoảng chừng 50.000 tội phạm đến những thuộc địa Mỹ của họ. [ 75 ] Bắt đầu năm 1614, Hà Lan đã thiết lập những khu định cư dọc theo hạ lưu sông Hudson, gồm có Tân Amsterdam trên hòn đảo Manhattan. Khu định cư nhỏ Tân Thụy Điển được thiết lập dọc theo Sông Delaware năm 1638 sau đó bị người Hà Lan chiếm vào năm 1655 .Trong cuộc Chiến tranh Pháp và thổ dân châu Mỹ, Vương quốc Anh đã thừa cơ giành lấy Canada từ tay người Pháp, nhưng dân chúng nói tiếng Pháp vẫn được tự do về chính trị và tách biệt khỏi những thuộc địa ở phía Nam. Năm 1674, người Anh đã chiếm được những cựu thuộc địa của Hà Lan trong Chiến tranh Anh – Hà Lan ; tỉnh Tân Hà Lan bị đổi tên thành Thành Phố New York. Với việc phân loại Carolinas năm 1729 và thuộc địa hóa Georgia năm 1732 ; 13 thuộc địa của Anh, mà sau này trở thành Hoa Kỳ, được xây dựng. Tất cả đều có chính quyền sở tại thuộc địa và địa phương cùng với bầu cử lan rộng ra cho hầu hết đàn ông tự do. Tất cả thuộc địa đều hợp pháp hóa việc kinh doanh nô lệ châu Phi. Với tỷ suất sinh sản cao và tử trận thấp, cộng thêm việc di dân mới đến đều đặn, những thuộc địa đã tăng gấp đôi dân số sau mỗi 25 năm. Phong trào chấn hưng đức tin của tín hữu Cơ Đốc trong thập niên 1730 và thập niên 1740 được biết đến là Đại Tỉnh thức đã khiến cho dân chúng chăm sóc đến cả tôn giáo và sự tự do tín ngưỡng. Vào năm 1770, những thuộc địa có số người Anh giáo ngày ngày càng tăng lên đến khoảng chừng 3 triệu người, bằng khoảng chừng nửa dân số của Vương quốc Anh vào lúc đó. Mặc dù những thuộc địa chịu thuế do Anh đề ra nhưng họ không có một đại diện thay mặt nào trong Quốc hội Vương quốc Anh .

Giành độc lập[sửa|sửa mã nguồn]

Căng thẳng giữa mười ba thuộc địa Mỹ và người Anh trong quá trình cách mạng trong thập niên 1760 và đầu thập niên 1770 dẫn đến cuộc Chiến tranh Cách mạng Mỹ nổ ra ngày 14 tháng 6 năm 1775, Đệ Nhị Quốc hội Lục địa nhóm họp tại Philadelphia đã xây dựng một Quân đội Lục địa dưới quyền tư lệnh của George Washington và đã công bố rằng ” toàn bộ con người được sinh ra đều có quyền bình đẳng ” và được ban cho ” một số ít quyền bất khả nhượng “. Quốc hội đồng ý chấp thuận bản Tuyên ngôn Độc lập mà đa số là do Thomas Jefferson soạn thảo, vào ngày 4 tháng 7 năm 1776. Năm 1777, Những Điều khoản Liên hiệp được đồng ý chấp thuận, thống nhất những tiểu bang dưới một chính phủ nước nhà liên bang lỏng lẻo mà hoạt động giải trí cho đến năm 1788. Khoảng 70.000 – 80.000 người trung thành với chủ với Vương miện Anh đào thoát khỏi những tiểu bang nổi dậy, nhiều người đến Nova Scotia và những vùng Vương quốc Anh mới chiếm được tại Canada. [ 76 ] Người bản thổ Mỹ bị chia rẽ vì liên minh với hai phía đối nghịch đã sát cánh bên phía của mình trên mặt trận phía tây của đại chiến .
Sau khi những lực lượng Mỹ với sự trợ giúp của Pháp đánh bại quân đội Anh, Vương quốc Anh công nhận chủ quyền lãnh thổ của mười ba tiểu bang vào năm 1783. Một hội nghị hiến pháp được tổ chức triển khai năm 1787 bởi những người muốn xây dựng một cơ quan chính phủ vương quốc mạnh hơn với quyền lực tối cao trên những tiểu bang. Vào tháng 6 năm 1788, 9 tiểu bang đã trải qua bản Hiến pháp Hoa Kỳ, công bố xây dựng một cơ quan chính phủ mới. Mỗi bang tự nguyện gật đầu sự link nhưng đồng thời vẫn giữ tự do trong nhiều nghành nghề dịch vụ. Họ hòa nhập vào hội đồng nhưng không từ bỏ truyền thống của mình. Những người sáng lập Hoa Kỳ đã soạn thảo Hiến pháp dựa trên những tư tưởng cấp tiến phát sinh trong trào lưu Khai sáng tại châu Âu gồm có những lý tưởng của chủ nghĩa tự do cùng với sáng tạo độc đáo về một chính thể đại diện thay mặt sống sót dưới hình thức nền cộng hòa dân cử [ 77 ]. Nước Mỹ là vương quốc độc lạ vì nó không được sinh ra từ một quy trình lịch sử vẻ vang vĩnh viễn như những nước khác mà từ những ý tưởng sáng tạo chính trị và triết học. Thượng và Hạ viện tiên phong của cộng hòa, và Tổng thống George Washington nhậm chức năm 1789. Thành phố Thành Phố New York là thủ đô hà nội liên bang khoảng chừng 1 năm trước khi cơ quan chính phủ vận động và di chuyển đến Philadelphia. Năm 1791, những tiểu bang trải qua Đạo luật Nhân quyền, đó là mười tu chính án Hiến pháp nghiêm cấm việc hạn chế của liên bang so với những quyền tự do cá thể và bảo vệ một số ít bảo vệ về pháp lý. Thái độ so với chính sách nô lệ từ từ có biến hóa ; một lao lý trong Hiến pháp nói đến sự bảo vệ kinh doanh nô lệ châu Phi chỉ sống sót đến năm 1808. Các tiểu bang miền Bắc bãi bỏ chính sách nô lệ giữa năm 1780 và năm 1804, để lại những tiểu bang với chính sách nô lệ ở miền Nam. Năm 1800, chính phủ nước nhà liên bang chuyển dời đến Washington, D.C. mới xây dựng .

Mở rộng chủ quyền lãnh thổ[sửa|sửa mã nguồn]

Thâu tóm chủ quyền lãnh thổ nước khác[sửa|sửa mã nguồn]

Các chủ quyền lãnh thổ đoạt được hay mua lại theo ngày . Cờ năm 1836 của bang Texas mà Mỹ giành được từ MéxicoKhi mới xây dựng, Hoa Kỳ không phải là nước ủng hộ chủ nghĩa đế quốc, thậm chí còn người dân Hoa Kỳ còn có niềm tin chống chủ nghĩa thực dân do họ từng là thuộc địa của Anh. Nhưng trong một số ít thời gian lịch sử dân tộc, Hoa Kỳ đã đi xâm lăng đất đai nước khác. Hoa Kỳ có nhu yếu lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ và sở hữu thị trường mới, tuy nhiên, dư luận trong nước chống lại việc họ sẽ trở thành một nước đế quốc trong khi Hoa Kỳ có khá đầy đủ điều kiện kèm theo trở thành một đế quốc. Chính vì thế, nhà nước Hoa Kỳ phải triển khai bành trướng chủ quyền lãnh thổ một cách bí mật, khôn khéo để vừa thỏa mãn nhu cầu nhu yếu của nền kinh tế tài chính vừa không bị dư luận chỉ trích. Sự bành trướng này nhiều lúc được nhà nước Hoa Kỳ lý giải bằng thiên chức ” cứu quốc tế ” để làm yên lòng dân chúng. Người Mỹ đã đến những vùng Texas, New Mexico, California để lập nghiệp, sau đó nhà nước Mỹ chinh phục những vùng đất này bằng quân sự chiến lược. Nước Mỹ cũng lấy cớ bảo vệ những người kinh doanh kinh doanh thương mại tại Samoa, Hawaii để chiếm những quần đảo này. [ 78 ]

Việc mua vùng đất Louisiana, lãnh thổ mà Pháp tuyên bố chủ quyền, được thực hiện dưới thời Tổng thống Thomas Jefferson năm 1803 đã thực sự làm tăng gấp đôi diện tích Hoa Kỳ. Chiến tranh năm 1812, nổ ra giữa Hoa Kỳ và Anh vì nhiều bất đồng, đã không phân thắng bại, nhưng cũng đồng thời làm gia tăng chủ nghĩa quốc gia của người Mỹ. Một loạt các cuộc tiến công quân sự của Hoa Kỳ vào Florida đưa đến việc Tây Ban Nha nhượng lại vùng đất Florida và nhiều lãnh thổ duyên hải Vịnh Mexico khác cho Hoa Kỳ năm 1819. Hoa Kỳ sáp nhập Cộng hòa Texas năm 1845. Khái niệm về Vận mệnh hiển nhiên (Manifest Destiny) rất phổ biến đối với công chúng trong suốt thời kỳ này.[79]

Năm 1845, Hoa Kỳ rình rập đe dọa cuộc chiến tranh với Vương quốc Anh để tranh giành quyền lợi và nghĩa vụ tại vùng Tây Bắc. Hiệp ước Oregon với Anh năm 1846 đưa đến việc Hoa Kỳ trấn áp vùng mà ngày này là tây-bắc Hoa Kỳ. Chiến thắng của Hoa Kỳ trong Chiến tranh Mexico – Mỹ năm 1848 đưa đến việc Mexico buộc phải ký Hòa ước bất bình đẳng Guadalupe Hidalgo, họ phải trao cho Mỹ vùng California và phần lớn những vùng đất mà thời nay là bang Texas. Mỹ còn gây áp lực đè nén ép México phải bán vùng đất Mexican Cession ( thời nay là vùng tây nam Hoa Kỳ ) phong phú cho Mỹ với giá chỉ 15 triệu USD. Năm 1853, để làm một dự án Bất Động Sản đường ray xe lửa, Mỹ lại ép Mexico bán rẻ chủ quyền lãnh thổ ở một vùng đất tiềm năng giáp ranh biên giới Hoa Kỳ – Mexico, với giá 10 triệu USD. Vùng này thời nay là phía Nam Arizona và Tây Nam New Mexico .Tổng cộng Mỹ đã giành được gần 3 triệu km² sau những đại chiến với México, trên những chủ quyền lãnh thổ đó đã xây dựng 6 bang mới của nước Mỹ ( California, một nửa bang New Mexico, hầu hết Arizona, Nevada và một phần của bang Utah và Colorado ). Lãnh thổ Mexico vào năm 1821 rộng 4.925.283 km², nhưng sau khi bị Hoa Kỳ chiếm nhiều vùng đất, đã thu hẹp lại chỉ còn 1.972.550 km² như thời nay .Sau đó, Hoa Kỳ liên tục lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ ra Thái Bình Dương. Trong đại chiến với Tây Ban Nha năm 1898, Mỹ thắng lợi và được chuyển nhượng ủy quyền quyền sở hữu Philippines, Cuba, hòn đảo Guam và Puerto Rico – những thuộc địa của Tây Ban Nha. Vương quốc Hawaii có liên hệ thân mật với Hoa Kỳ qua việc giao thương mua bán và công tác làm việc truyền giáo vào thập niên 1880. Năm 1893, những nhà chỉ huy thương mại Mỹ đã lật đổ nữ hoàng của Hawaii và tìm cách sáp nhập chủ quyền lãnh thổ này vào Hoa Kỳ. Quần đảo Hawaii chính thức trở thành một chủ quyền lãnh thổ của Hoa Kỳ vào năm 1900. Lãnh thổ Hawaii trở thành tiểu bang thứ 50 của Hoa Kỳ .

Chiến tranh với người da đỏ bản xứ[sửa|sửa mã nguồn]

Tranh vẽ cảnh tàn sát người da đỏ .Cơn sốt vàng California 1848 – 1849 càng mê hoặc di dân về miền Tây. Các đường sắt mới kiến thiết xây dựng tạo cho người định cư thuận tiện vận động và di chuyển khắp nơi hơn nhưng làm ngày càng tăng những cuộc xung đột với người thổ dân châu Mỹ. Trên nữa thế kỷ, có đến 40 triệu bò rừng bison, thường được gọi là trâu, bị giết để lấy da và thịt, và giúp cho việc lan rộng ra những tuyến đường tàu. Việc mất mát quá nhiều bò rừng bison, vốn là một nguồn kinh tế tài chính, thực phẩm chính của những người thổ dân Mỹ tại vùng đồng bằng, là một cú đánh sống còn vào nhiều nền văn hóa truyền thống thổ dân bản xứ và khoảng trống sống sót của họ .Sự nhiệt huyết lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ của người Mỹ về phía tây đã khởi sự một loạt cuộc cuộc chiến tranh với người địa phương Mỹ lê dài cho đến cuối thế kỷ XIX, khi những thổ dân da đỏ châu Mỹ bị đuổi khỏi đất đai của họ. Tại nhiều nơi, người da đỏ tổ chức triển khai chiến đấu chống lại quân Mỹ nhưng sau cuối họ vẫn bị vượt mặt. Theo báo cáo giải trình của Gregory Michno dựa theo hồ sơ tàng trữ quân đội thì chỉ trong 40 năm từ 1850 đến 1890, khoảng chừng 21.586 người ( lính lẫn thường dân ) bị giết, bị thương hay bị bắt. [ 80 ] Theo Russell Thornton thì khoảng chừng 45.000 người da đỏ và 19.000 người da trắng bị giết – trong đó có đàn bà và trẻ nhỏ của cả hai bên. [ 81 ] Một số cuộc kháng chiến điển hình nổi bật của người da đỏ chống lại Mỹ gồm :
Ngoài ra còn có khoảng chừng 100 đại chiến và hàng chục ngàn trận chiến nhỏ khác đã diễn ra từ năm 1783 đến 1924. Năm 1924, Chiến tranh Apache tại mặt trận Tây Nam giữa bộ tộc Apache chống đỡ cuộc xâm lăng của quân đội Mỹ kết thúc với thất bại của bộ tộc Apache, đã ghi lại thất bại sau cuối của cuộc kháng chiến dài 302 năm của người da đỏ chống thực dân châu Âu ( kể từ trận Jamestown năm 1622 giữa thực dân Anh và liên minh Powhatan ở thuộc địa Virginia ) và 141 năm chống quân Mỹ của thổ dân da đỏ bản xứ .

Các vụ thảm sát bởi quân đội và dân quân, bắt làm nô lệ, chiến tranh, nạn đói, dịch bệnh, các hiệp ước cưỡng chiếm đất đai, và diệt chủng văn hóa diễn ra trong các trại tập trung của người Mỹ gốc Âu (Euro-American) đã thực sự hữu hiệu trong việc tiêu diệt người da đỏ bản xứ và nền văn hóa của họ. Dân số người da đỏ ban đầu có khoảng vài triệu, đến năm 1800 chỉ còn 600.000[82] Tiến sĩ Martin Luther King Jr. từng tuyên bố: “Chúng ta có lẽ là quốc gia duy nhất đã có một chính sách quốc gia nhằm cố gắng quét sạch dân cư bản địa của mình”[83] Những quan điểm phản bác cho rằng đã không có một chính sách tận diệt nào từng được lập ra. Nhà sử học David Cook cho rằng: không thể phủ nhận nhiều vụ thảm sát người da đỏ đã diễn ra, nhưng đa phần những cái chết của người Mỹ bản địa là hậu quả của dịch bệnh mà người châu Âu vô tình mang tới. Đậu mùa, cũng như sởi, đã lây lan khắp châu Mỹ khi người châu Âu đặt chân tới châu lục này, đây mới là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm của dân số người Mỹ bản địa, chứ không phải quá trình thực dân hóa. Trên thực tế người châu Âu thậm chí không hề biết rằng họ đã mang mầm bệnh khi thực hiện hành trình của họ vượt Đại Tây Dương [84].

Nội chiến và kỹ nghệ hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Căng thẳng giữa những tiểu bang miền Bắc vốn phản đối sự chiếm hữu nô lệ và những tiểu bang miền Nam có chính sách nô lệ ngày một ngày càng tăng trong quan hệ giữa cơ quan chính phủ liên bang và những chính quyền sở tại tiểu bang cùng với những cuộc xung đột đấm đá bạo lực về việc lan rộng ra chính sách nô lệ vào những tiểu bang mới xây dựng. Abraham Lincoln, ứng viên của Đảng Cộng hòa là đảng mà phần đông chống chủ nghĩa nô lệ, được bầu làm Tổng thống năm 1860. Trước khi ông nhậm chức, 7 tiểu bang có chính sách nô lệ công bố ly khai khỏi Hoa Kỳ và xây dựng Liên minh những tiểu bang miền nam Hoa Kỳ. nhà nước liên bang luôn cho rằng việc ly khai là phạm pháp, và khi quân Liên minh tiến công Đồn Sumter, Nội chiến Hoa Kỳ khởi đầu và thêm 4 tiểu bang có chính sách nô lệ gia nhập Liên minh. Liên bang trả tự do cho những nô lệ thuộc Liên minh khi Quân đội Liên bang tiến qua miền nam. Sau thắng lợi của Liên bang năm 1865, ba tu chính án được thêm vào Hiến pháp Hoa Kỳ bảo vệ quyền tự do cho gần 4 triệu người Mỹ gốc châu Phi từng là nô lệ, [ 85 ] cho họ quyền công dân, và cho họ quyền bầu cử. Cuộc chiến đã ngăn ngừa sự tan rã của Hoa Kỳ và kết cục của nó đã mang đến sự ngày càng tăng quyền lực tối cao đáng kể của cơ quan chính phủ liên bang. [ 86 ]
Sau cuộc chiến tranh, sự kiện Tổng thống Abraham Lincoln bị ám sát đã cấp tiến hóa chủ trương tái thiết của Đảng Cộng hòa nhằm mục đích tái thống nhất và tái kiến thiết những tiểu bang miền nam trong lúc đó bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của những người nô lệ mới được tự do. Cuộc tranh cãi tác dụng bầu cử tổng thống năm 1876 được xử lý bằng thỏa hiệp năm 1877 đã kết thúc công cuộc tái thiết. Luật Jim Crow, những luật địa phương và tiểu bang ở những bang miền nam được trải qua chẳng bao lâu sau đó, đã tước quyền công dân của nhiều người Mỹ gốc châu Phi bằng lập luận cho rằng luật bảo vệ công minh nhưng tách ly giữa những chủng tộc. Tại miền Bắc, đô thị hóa và một loạt di dân ào ạt chưa từng có đã đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa Hoa Kỳ. Làn sóng di dân sống sót cho đến năm 1929 đã cung ứng lực lượng lao động cho những ngành nghề của Hoa Kỳ và quy đổi nền văn hóa truyền thống Mỹ. Bảo vệ chống thuế cao, kiến thiết xây dựng hạ tầng cơ sở vương quốc, và luật lệ pháp luật mới về ngân hàng nhà nước đã khuyến khích sự tăng trưởng công nghiệp. Việc mua vùng đất Alaska năm 1867 từ Nga đã triển khai xong việc lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ trên lục địa. Thảm sát Wounded Knee năm 1890 là xung đột vũ trang chính trong Chiến tranh với người bản thổ Mỹ. Năm 1893, Vương quyền của Vương quốc Hawaii Thái Bình Dương bị lật đổ trong một cuộc thay máu chính quyền do dân cư người Mỹ chỉ huy ; quần đảo bị sáp nhập vào Hoa Kỳ năm 1898. Chiến thắng trong Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ cũng trong năm đó chứng tỏ rằng Hoa Kỳ là một siêu cường chính của quốc tế và tác dụng là việc sáp nhập Puerto Rico, Guam và Philippines vào Liên bang. [ 87 ] Philippines giành được độc lập nửa thế kỷ sau đó ; Puerto Rico và Guam hiện vẫn là chủ quyền lãnh thổ của Hoa Kỳ .

Từ Chiến tranh quốc tế thứ nhất đến Chiến tranh quốc tế thứ hai[sửa|sửa mã nguồn]

Một nông trại bỏ phí tại South Dakota trong Bão cát năm 1936Lúc khởi sự Chiến tranh quốc tế thứ nhất năm 1914, Hoa Kỳ vẫn giữ thế trung lập. Người Mỹ có thiện cảm với người Anh và người Pháp mặc dầu nhiều công dân, đa phần là người Ireland và người Đức nhập cư, chống lại việc can thiệp vào đại chiến. [ 88 ] Năm 1917, Hoa Kỳ tham chiến cùng với phe Hiệp Ước đã làm biến hóa cục diện theo khunh hướng bất lợi cho phe Liên minh Trung tâm. Do dự can thiệp vào nội bộ của châu Âu, Thượng viện Hoa Kỳ đã không trải qua Hòa ước Versailles để xây dựng Hội Quốc Liên. Hoa Kỳ theo đuổi một chủ trương của chủ nghĩa đơn phương có khunh hướng chủ nghĩa cô lập. [ 89 ] Năm 1920, trào lưu nữ quyền đã giành được thắng lợi để một tu chính án hiến pháp sinh ra được cho phép phụ nữ quyền bầu cử. Một phần vì có nhiều người Giao hàng trong cuộc chiến tranh nên người da đỏ địa phương Mỹ đã giành được quyền công dân Hoa Kỳ theo Đạo luật Công dân dành cho người bản thổ Mỹ năm 1924 .

Trong suốt thập niên 1920, Hoa Kỳ hưởng được một thời kỳ thịnh vượng không cân bằng khi lợi nhuận của các nông trại giảm sâu thì lợi nhuận của nhà máy công nghiệp lại tăng vọt. Nợ gia tăng và thị trường chứng khoán lạm phát đã tạo ra sự sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 1929 và gây nên Đại khủng hoảng, cuộc suy thoái kinh tế lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Sau khi đắc cử tổng thống năm 1932, Franklin Delano Roosevelt đã đối phó với tình trạng trên bằng một kế hoạch gọi là Chính sách kinh tế mới (New Deal). Đó là một loạt các chính sách gia tăng quyền hạn can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế. Bão cát giữa thập niên 1930 đã làm cho các chủ trang trại và nông dân Mỹ mất trắng và khích lệ một làn sóng mới di dân về miền tây. Kinh tế Hoa Kỳ không hồi phục được hoàn toàn cho đến khi có cuộc huy động công nghiệp nhằm hỗ trợ Hoa Kỳ tham chiến trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Hoa Kỳ, hầu như trung lập suốt thời gian đầu của cuộc chiến sau khi Đức Quốc xã xâm lược Ba Lan vào tháng 9 năm 1939, đã bắt đầu cung cấp các trang thiết bị quân sự cho Đồng minh trong tháng 3 năm 1941 qua chương trình có tên là Lend-Lease (cho thuê).

Ngày 7 tháng 12 năm 1941, Hoa Kỳ tham chiến chống Phe Trục sau vụ tiến công Trân Châu Cảng giật mình của Nhật Bản. Chiến tranh quốc tế thứ hai tiêu tốn nhiều tiền của hơn bất kể đại chiến nào trong lịch sử vẻ vang Hoa Kỳ, [ 90 ] nhưng nó đã tăng nhanh nền kinh tế tài chính bằng cách cung ứng sự góp vốn đầu tư vốn và công việc làm trong khi đưa nhiều phụ nữ vào thị trường lao động. Các hội nghị của phe Đồng Minh tại Bretton Woods và Yalta đã phác thảo ra một mạng lưới hệ thống mới những tổ chức triển khai liên chính phủ mà đặt Hoa Kỳ và Liên Xô ở vị trí TT trong những yếu tố nóng bỏng trên quốc tế. Khi thắng lợi đạt được tại châu Âu, một hội nghị quốc tế năm 1945 được tổ chức triển khai tại San Francisco đã cho sinh ra bản Hiến chương Liên Hiệp Quốc mà đã mở màn có hiệu lực thực thi hiện hành sau cuộc chiến tranh. [ 91 ] Hoa Kỳ là nước tiên phong tăng trưởng vũ khí nguyên tử và đã sử dụng chúng trên hai thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản lần lượt vào ngày 6 và 9 tháng 8, buộc Nhật Bản phải đầu hàng vào ngày 2 tháng 9, kết thúc Chiến tranh quốc tế thứ hai. [ 92 ]

Chiến tranh lạnh và phản đối chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Hoa Kỳ và Liên Xô tranh giành vị thế cường quốc sau Chiến tranh thế giới thứ hai trong Chiến tranh lạnh, chi phối các vấn đề quân sự của châu Âu bằng Tổ chức Liên phòng Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Hiệp ước Warsaw. Hoa Kỳ quảng bá dân chủ tự do và chủ nghĩa tư bản trong khi Liên Xô cổ vũ chủ nghĩa cộng sản và một nền kinh tế kế hoạch tập quyền. Hoa Kỳ ủng hộ các chính phủ có tư tưởng chống cộng, kể cả những chế độ độc tài và Liên Xô cũng ủng hộ những chính phủ có lập trường chống chủ nghĩa tư bản, và cả hai tham gia vào các cuộc chiến tranh ủy nhiệm (Proxy War) trên toàn thế giới. Quân đội Hoa Kỳ đã đánh nhau với lực lượng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trong Chiến tranh Triều Tiên năm 1950–53. Ủy ban Hạ viện điều tra về các hoạt động chống Hoa Kỳ đã theo đuổi một loạt các cuộc điều tra về sự phá hoại của thành phần thiên tả tình nghi khi Thượng nghị sĩ Joseph McCarthy trở thành người đứng đầu nhóm có thái độ bài cộng sản ở Quốc hội Hoa Kỳ.

Liên Xô phóng phi thuyền có người lái đầu tiên năm 1961 khiến Hoa Kỳ phải nỗ lực nâng cao trình độ về toán học và khoa học kỹ thuật. Tổng thống John F. Kennedy lên tiếng rằng Hoa Kỳ phải là nước đầu tiên đưa “con người lên Mặt Trăng” và mong muốn của ông đã hoàn thành vào năm 1969.[93] Kennedy cũng đối phó với một cuộc đối đầu hạt nhân căng thẳng với lực lượng Xô Viết tại Cuba. Trong lúc đó, Hoa Kỳ trải qua sự phát triển kinh tế mạnh mẽ. Một phong trào nhân quyền lớn mạnh do những người Mỹ gốc châu Phi nổi tiếng lãnh đạo, như mục sư Martin Luther King Jr., đã chống đối việc tách biệt và kỳ thị đối với người da đen dẫn đến việc bãi bỏ luật Jim Crow. Sau khi John F. Kennedy bị ám sát năm 1963, Đạo luật Nhân quyền năm 1964 được thông qua dưới thời Tổng thống Lyndon B. Johnson. Johnson và người kế nhiệm là Richard Nixon đã mở rộng một cuộc chiến tranh ủy nhiệm (Proxy War) tại Đông Nam Á là Chiến tranh Việt Nam.

Với kết cục của Vụ tăm tiếng Watergate năm 1974, Tổng thống Richard Nixon đã trở thành vị tổng thống tiên phong của Hoa Kỳ từ chức ; ông được Gerald Ford thay thế sửa chữa chức tổng thống. Trong thời cơ quan chính phủ của Tổng thống Jimmy Carter cuối thập niên 1970, kinh tế tài chính của Hoa Kỳ trải qua thời kỳ đình lạm. Ronald Reagan đắc cử tổng thống năm 1980 lưu lại một sự vận động và di chuyển về phía hữu ( bảo thủ ) trong nền chính trị Mỹ, được phản ánh trong những tiềm năng ưu tiên về sử dụng ngân sách và chủ trương thuế. [ 94 ] Cuối thập niên 1980 và trong thập niên 1990, quyền lực tối cao của Liên Xô bị suy yếu dẫn đến sự sụp đổ của nó. Với sự sụp đổ của Liên Xô, Mỹ trở thành siêu cường duy nhất còn lại trên quốc tế .Sau cuộc chiến tranh quốc tế thứ II, trước xu thế phi thực dân hóa trên toàn thế giới nên Hoa Kỳ không hề liên tục bành trướng chủ quyền lãnh thổ mà còn trao trả độc lập cho một số ít chủ quyền lãnh thổ hải ngoại của mình nhưng họ nỗ lực kiến thiết xây dựng ảnh hưởng tác động tại nhiều nơi trên quốc tế bằng những giải pháp kinh tế tài chính và chính trị để hoàn toàn có thể yên tâm khai thác tài nguyên và thị trường ở những nơi đó. Lúc này những công ty đa vương quốc Mỹ sử dụng đồng USD thay vì súng đạn để thay cơ quan chính phủ Mỹ lan rộng ra ảnh hưởng tác động kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, thậm chí còn là chính trị của nước Mỹ. Việc này vừa mang lại doanh thu vừa được những nơi tiếp đón góp vốn đầu tư của tư bản Mỹ biết ơn lại không mang tiếng là thực dân như những đế quốc Châu Âu. Những nước thuộc địa vừa giành được độc lập trở thành tiềm năng hầu hết của Hoa Kỳ. Họ tích cực góp vốn đầu tư, xuất khẩu văn hóa truyền thống, viện trợ kinh tế tài chính – quân sự chiến lược và can thiệp vào chính trị nội bộ của những nước vừa giành được độc lập. Họ cạnh tranh đối đầu với Liên Xô trong việc thiết kế xây dựng ảnh hưởng tác động trên toàn thế giới. Các hoạt động giải trí này mang thương hiệu chống cộng sản để bảo vệ nền dân chủ trên toàn quốc tế. Làm như vậy Hoa Kỳ không những tránh được sự chỉ trích trong nước mà còn được quốc tế biết ơn vì đã góp thêm phần mang lại phồn vinh và tân tiến cho họ. Dư luận Hoa Kỳ rất hài lòng trước sự tỏa sáng của văn minh Hoa Kỳ ở quốc tế mà họ xem là xuất khẩu giấc mơ Mỹ ra toàn quốc tế và chứng tỏ nó là ưu việt. [ 95 ]

Thời tân tiến[sửa|sửa mã nguồn]

Ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa Donald Trump trong một cuộc mít tinh tại Phoenix, Arizona ngày 29 tháng 10 năm năm nay .Vai trò chỉ huy của Hoa Kỳ và liên minh của mình trong Chiến tranh Vùng Vịnh được Liên Hiệp Quốc ủng hộ dưới quyền của Tổng thống George H. W. Bush, và sau đó là Chiến tranh Nam Tư giúp duy trì vị thế của Hoa Kỳ như siêu cường duy nhất còn lại. Sự tăng trưởng kinh tế tài chính dài nhất trong lịch sử vẻ vang Hoa Kỳ từ 3 / 1991 đến 3 / 2001 đã bao trùm hết hai nhiệm kỳ của Tổng thống Bill Clinton. [ 96 ]Cuộc Bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ năm 2000 gây nhiều tranh cãi được Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ can thiệp và xử lý với tác dụng là chức tổng thống về tay Thống đốc bang Texas là George W. Bush, con trai của George H. W. Bush. Vào ngày 11 tháng 9 năm 2001, bọn khủng bố dùng máy bay dân sự cướp được đánh vào Trung tâm Thương mại Thế giới tại Thành phố Thành Phố New York và Ngũ Giác Đài gần Washington, D.C., giết chết gần 3000 người. Sau vụ đó, Tổng thống Bush mở cuộc Chiến tranh chống khủng bố dưới triết lý quân sự chiến lược nhấn mạnh vấn đề đến cuộc chiến tranh phủ đầu mà giờ đây được biết như Học thuyết Bush. Cuối năm 2001, những lực lượng Hoa Kỳ đã chỉ huy một cuộc tiến công của NATO vào Afghanistan lật đổ nhà nước Taliban và tàn phá những trại huấn luyện và đào tạo khủng bố của al-Qaeda. Du kích quân Taliban liên tục cuộc cuộc chiến tranh du kích chống lực lượng do NATO chỉ huy .Năm 2002, nhà nước Bush khởi đầu gây áp lực đè nén cho sự biến hóa chính sách tại Iraq với những nguyên do gây nhiều tranh cãi. Thiếu sự ủng hộ của NATO, Bush xây dựng một Liên minh tự nguyện và Hoa Kỳ xâm lăng Iraq năm 2003, lật đổ nhà độc tài Saddam Hussein khỏi quyền lực tối cao. Mặc dù đối phó với áp lực đè nén từ cả bên ngoài [ 97 ] và bên trong nước [ 98 ] đòi rút quân, Hoa Kỳ vẫn duy trì sự hiện hữu quân sự chiến lược tại Iraq .Năm 2005, bão Katrina gây sự tàn phá nặng dọc theo hầu hết Vùng Duyên hải Vịnh của Hoa Kỳ, tàn phá New Orleans. Ngày 4 tháng 11 năm 2008, trong cuộc khủng hoảng kinh kế lớn, Hoa Kỳ đã bầu Barack Obama làm tổng thống. Ông được tuyên thệ nhậm chức và ngày 20 tháng 1 năm 2009, trở thành người Mỹ gốc Phi tiên phong giữ chức vụ tổng thống Hoa Kỳ. Năm 2011, thủ lĩnh al-Qaeda là Osama Bin Laden đã bị quân đội Mỹ tàn phá sau một cuộc phục kích tại Pakistan [ 99 ]. Quân đội Mỹ cũng chính thức chấm hết đại chiến tại Iraq trong năm đó. Tuy vậy, ở Iraq những năm sau đó, tình hình hỗn loạn vẫn liên tục với sự nổi lên của nhóm khủng bố Hồi giáo cực đoan ISIS hay Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant, sửa chữa thay thế al-Qaeda trong khu vực. Đến năm năm trước, Hoa Kỳ thông thường hóa quan hệ ngoại giao với Cuba .Cuộc bầu cử tổng thống vào cuối năm năm nay đem đến thắng lợi cho ứng viên Đảng Cộng hòa Donald Trump trước ứng viên nữ của Đảng Dân chủ là bà Hillary Clinton. Đây là một cuộc bầu cử Tổng thống đặc biệt quan trọng. Người thắng lợi, ông Donald Trump, là vị Tổng thống Tân cử có tuổi đời cao nhất trong lịch sử vẻ vang, là vị Tổng thống Tân cử chưa từng tiếp đón những chức vụ chính trị chính thống nào trước đó, là vị Tổng thống Tân cử thu được số phiếu đại trà phổ thông cao thứ hai. Trong khi đó, bà Hillary Clinton là người phụ nữ tiên phong trở thành ứng viên Tổng thống đại diện thay mặt cho một trong hai đảng lớn nhất trong mạng lưới hệ thống chính trị, là ứng viên Tổng thống nữ có số phiếu đại cử tri cao nhất trong một cuộc bầu cử, là ứng viên Tổng thống nữ có số phiếu đại trà phổ thông cao nhất thu được trong một cuộc bầu cử, và là ứng viên Tổng thống thất cử nhưng thu được nhiều phiếu đại trà phổ thông nhất trong một cuộc bầu cử. Đã có những cáo buộc về sự can thiệp của Liên Bang Nga làm biến hóa tác dụng cuộc bầu cử này [ 100 ]. Mặc cho những cáo buộc và hàng loạt những cuộc biểu tình phản đối, vào ngày 20 tháng 1 năm 2017, Donald Trump nhậm chức trở thành Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ. Vào ngày 20 tháng 1 năm 2020, ca nhiễm COVID-19 tiên phong ở Hoa Kỳ đã được xác nhận. [ 101 ] Tính đến ngày 7 tháng 3 năm 2021, Hoa Kỳ có gần 29 triệu ca nhiễm COVID-19 và hơn 520.000 ca tử trận. [ 102 ] Cho đến nay, Hoa Kỳ là vương quốc có nhiều người nhiễm COVID-19 được xác nhận nhất kể từ ngày 11 tháng 4 năm 2020. [ 103 ]Cuộc bầu cử tổng thống vào cuối năm 2020 khiến Donald Trump thất cử và ứng viên Đảng Dân chủ Joe Biden đã thắng lợi. [ 104 ] Những người ủng hộ Donald Trump cho rằng cuộc bầu cử đã xảy ra gian lận, họ triển khai Bạo loạn tại Điện Capitol Hoa Kỳ 2021. Lần tiên phong kể từ năm 1814, tòa nhà Quốc hội Mỹ bị tiến công và cướp phá. [ 105 ]

Hoa Kỳ là quốc gia có tổng diện tích lớn thứ ba hoặc thứ tư trên thế giới, trước hoặc sau Trung Quốc, tùy theo hai lãnh thổ mà Ấn Độ và Trung Quốc đang tranh chấp có được tính vào lãnh thổ Trung Quốc hay không. Nếu chỉ tính về phần mặt đất thì Hoa Kỳ lớn hạng ba sau Nga và Trung Quốc nhưng đứng ngay trước Canada (Canada lớn hơn Hoa Kỳ về tổng diện tích nhưng phần lớn lãnh thổ phía bắc của Canada phủ băng tuyết, không phải là mặt đất).[106] Hoa Kỳ lục địa trải dài từ Đại Tây Dương đến Thái Bình Dương và từ Canada đến México và Vịnh Mexico. Alaska là tiểu bang lớn nhất về diện tích, giáp Thái Bình Dương và Bắc Băng Dương và bị Canada chia cách khỏi Hoa Kỳ lục địa. Hawaii gồm một chuỗi các đảo nằm trong Thái Bình Dương, phía tây nam Bắc Mỹ. Puerto Rico, lãnh thổ quốc hải đông dân nhất và lớn nhất của Hoa Kỳ, nằm trong đông bắc Caribbe. Trừ một số lãnh thổ như Guam và phần cận tây nhất của Alaska, hầu như tất cả Hoa Kỳ nằm trong tây bán cầu.

Đồng bằng sát duyên hải Đại Tây Dương nhường phần xa hơn về phía bên trong đất liền cho những khu rừng dễ rụng lá theo mùa và những ngọn đồi trập chùng của vùng Piedmont. Dãy núi Appalachia chia vùng sát duyên hải phía đông ra khỏi vùng Ngũ Đại Hồ và thảo nguyên Trung Tây. Sông Mississippi – Missouri là mạng lưới hệ thống sông dài thứ tư trên quốc tế chảy qua giữa nước Mỹ theo hướng chính là bắc – nam. Vùng đồng cỏ phì nhiêu và phẳng phiu của Đại Bình nguyên trải dài về phía tây. Dãy núi Rocky ở rìa phía tây của Đại Bình nguyên lê dài từ bắc xuống nam băng ngang lục địa và có lúc đạt tới độ cao hơn 14.000 ft ( 4.300 m ) tại Colorado. [ 107 ] Vùng phía tây của dãy núi Rocky đa phần là hoang mạc như Hoang mạc Mojave và Đại Bồn địa có nhiều đá. Dãy núi Sierra Nevada chạy song song với dãy núi Rocky và tương đối gần duyên hải Thái Bình Dương. Ở độ cao 20.320 ft ( 6.194 m ), núi Denali của Alaska là đỉnh điểm nhất của Hoa Kỳ. Các núi lửa còn hoạt động giải trí là thường thấy khắp Quần đảo Alexander và Quần đảo Aleutian. Toàn bộ tiểu bang Hawaii được hình thành từ những hòn đảo núi lửa nhiệt đới gió mùa. Siêu núi lửa nằm dưới Công viên Quốc gia Yellowstone trong dãy núi Rocky là một di thể núi lửa lớn nhất của lục địa. [ 108 ]Vì Hoa Kỳ có diện tích quy hoạnh lớn và có nhiều địa hình to lớn nên Hoa Kỳ gần như có tổng thể những loại khí hậu. Khí hậu ôn hòa có ở đa phần những vùng, khí hậu nhiệt đới gió mùa ở Hawaii và miền Nam Florida, khí hậu địa cực ở Alaska, nửa khô hạn trong Đại Bình nguyên phía Tây kinh tuyến 100 độ, khí hậu hoang mạc ở Tây Nam, khí hậu Địa Trung Hải ở duyên hải California, và khô hạn ở Đại Bồn địa. Thời tiết khắc nghiệt thì hiếm khi thấy – những tiểu bang giáp ranh Vịnh Mexico thường bị rình rập đe dọa bởi bão và hầu hết lốc xoáy của quốc tế xảy ra trong Hoa Kỳ lục địa, đa phần là miền Trung Tây. [ 109 ]
Với nhiều vùng sinh trưởng từ khí hậu nhiệt đới gió mùa đến địa cực, cây cối của Hoa Kỳ rất phong phú. Hoa Kỳ có hơn 17.000 loài thực vật địa phương được xác lập, gồm có 5.000 loài tại California ( là nơi có những cây cao nhất, to nhất, và già nhất trên quốc tế ). [ 110 ] Hơn 400 loài động vật hoang dã có vú, 700 loài chim, 500 loài bò sát và loài lưỡng cư, và 90.000 loài côn trùng nhỏ đã được ghi chép thành tài liệu. [ 111 ] Vùng đất ngập nước như Everglades của Florida là nơi sinh sôi của phần lớn những loài phong phú vừa nói. Hệ sinh thái của Hoa Kỳ gồm có hàng ngàn loài động thực vật lạ, không phải nguồn gốc địa phương và thường gây tai hại đến những hội đồng động thực vật địa phương. Đạo luật những loài có rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng năm 1973 đã giúp bảo vệ những loài vật hiếm quý, có rủi ro tiềm ẩn tuyệt chủng. Nơi cư ngụ của những loài được bảo vệ liên tục được Cục Cá và Động vật hoang dã Hoa Kỳ theo dõi .Năm 1872, khu vui chơi giải trí công viên vương quốc tiên phong trên quốc tế được thiết lập tại Yellowstone. 57 khu vui chơi giải trí công viên vương quốc khác và hàng trăm khu vui chơi giải trí công viên và rừng do liên bang đảm trách khác đã được hình thành từ đó. [ 112 ] Các khu hoang dã đã được thiết lập quanh khắp vương quốc để bảo vệ sự bảo vệ nơi cư ngụ ban sơ của những loài động thực vật một cách dài hạn. Tổng cộng, nhà nước Hoa Kỳ điều hợp 1.020.779 dặm vuông ( 2.643.807 km² ), hay 28,8 % tổng diện tích quy hoạnh đất của vương quốc. [ 113 ] Các khu vui chơi giải trí công viên và đất rừng được bảo vệ chiếm đa phần phần đất này. Cho đến tháng 3 năm 2004, khoảng chừng 16 % đất công cộng dưới quyền của Cục Quản lý Đất đã được cho thuê cho việc khoan tìm khí đốt vạn vật thiên nhiên và dầu hỏa thương mại ; [ 114 ] đất công cũng được cho thuê để khai thác mỏ và chăn nuôi bò. Hoa Kỳ là nước thải khí carbon dioxide ( CO2 ) đứng thứ hai, sau Trung Quốc, trong việc đốt cháy những nguyên vật liệu hóa thạch. [ 115 ] Chính sách nguồn năng lượng của Hoa Kỳ bị bàn cãi khắp nơi ; nhiều lời lôi kéo đưa ra nhu yếu nước này nên đóng vai trò chỉ huy trong đại chiến chống hiện tượng kỳ lạ nóng lên của Trái Đất. [ 116 ]

Chính quyền và chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Hoa Kỳ là nhà nước liên bang tồn tại lâu đời nhất trên thế giới. Quốc gia này là một cộng hòa lập hiến mà “trong đó khối đa số cầm quyền bị kiềm chế bởi quyền của khối thiểu số được luật pháp bảo vệ.”[117] Trên cơ bản, Hoa Kỳ có cơ cấu giống như một nền Dân chủ đại nghị mặc dù các công dân Hoa Kỳ sinh sống tại các lãnh thổ không được tham gia bầu trực tiếp các viên chức liên bang.[118]. Tổng thống, Quốc hội và Toà án cùng nắm giữ và chia sẻ quyền lực của chính quyền liên bang (tam quyền phân lập) theo Hiến pháp. Trong khi đó, chính phủ liên bang lại chia sẻ quyền lực với chính quyền của từng tiểu bang. Chủ nghĩa liên bang tại Hoa Kỳ khuyến khích các bang đoàn kết với nhau và ủng hộ các quyết định, các luật lệ do chính quyền trung ương ban hành, tuy nhiên vẫn tồn tại xu hướng ly tâm khi các bang cố gắng bảo vệ các quyền hạn và lợi ích riêng của mình. Một mặt các bang phải tuân thủ những quyết định của chính quyền trung ương, mặt khác chúng lại muốn bảo vệ quyền tự trị đã được Hiến pháp bảo đảm. Điều này ngày càng khó khăn khi các bang phải phụ thuộc chính quyền trung ương về mặt tài chính.[119]

nhà nước luôn bị chỉnh lý bởi một mạng lưới hệ thống kiểm tra và cân đối do Hiến pháp Hoa Kỳ định nghĩa. Hiến pháp Hoa Kỳ là tài liệu pháp lý tối cao của vương quốc và đóng vai trò như một bản khế ước xã hội so với nhân dân Hoa Kỳ. Các nhà soạn thảo Hiến pháp Hoa Kỳ pháp luật Hiến pháp là ” bộ luật tối cao của quốc gia “. Các TANDTC đã cho rằng câu này có nghĩa là khi có những bộ luật được những bang ( kể cả hiến pháp từng bang ) hay Quốc hội đưa ra mà xích míc với hiến pháp liên bang, những luật đó không có hiệu lực thực thi hiện hành. Các quyết định hành động của Tòa án Tối cao trong hai thể kỷ qua đã củng cố cách nhìn này. Hiến pháp đặt quyền người dân trên hết. Quyền hạn của cơ quan chính phủ được người dân ủy nhiệm. Vì thế, hiến pháp đưa ra nhiều hạn chế quyền hạn của những viên chức này. Các đại biểu chỉ được liên tục Giao hàng nếu họ được tái bầu cử trong những cuộc bầu cử có định kỳ. Các viên chức chỉ định chỉ ship hàng khi người chỉ định được cho phép. Một ngoại trừ của điều này là những thẩm phán của Tòa án Tối cao, được tổng thống chỉ định trọn đời, để tránh những ảnh hưởng tác động chính trị. Hiến pháp còn được cho phép người dân đổi khác nó qua những tu chính án .Trong mạng lưới hệ thống liên bang của Hoa Kỳ, công dân Hoa Kỳ có ba cấp bậc chính quyền sở tại, đó là liên bang, tiểu bang, và địa phương. Nhiệm vụ của chính quyền sở tại địa phương thường thì được phân loại giữa chính quyền sở tại Q. và chính quyền sở tại khu tự quản ( thành phố ). Trong hầu hết trường hợp, những viên chức hành pháp và lập pháp được bầu lên theo thể thức công dân bầu ra duy nhất một ứng viên trong từng khu vực bầu cử. Không có đại biểu theo tỷ suất ở cấp bậc liên bang, và rất hiếm khi có ở cấp bậc thấp hơn. Các viên chức nội những và toà án của liên bang và tiểu bang thường được ngành hành pháp đề cử và phải được ngành lập pháp chấp thuận đồng ý. Tuổi bầu cử là 18 và việc ĐK cử tri là nghĩa vụ và trách nhiệm cá thể ; không có luật bắt buộc phải tham gia bầu cử .
Chính quyền của Liên bang gồm có ba nhánh quyền lực tối cao :

• Lập pháp: Quốc hội Hoa Kỳ là nhánh lập pháp của Chính quyền liên bang Hoa Kỳ. Quốc hội lưỡng viện gồm có Thượng viện (còn gọi là Viện nghị sĩ) và Hạ viện (còn gọi là Viện dân biểu) đặc trách làm luật liên bang, tuyên chiến, phê chuẩn các hiệp ước, có quyền quyết định về ngân sách, và có quyền ít khi được dùng đến là truất phế mà có thể bãi bỏ chức vụ của các viên chức đương nhiệm của chính phủ. Hạ viện có 435 thành viên, số thành viên mỗi bang phụ thuộc vào dân số của bang đó. Mỗi bang có tối thiểu 1 hạ nghị sĩ. Mỗi hạ nghị sĩ có nhiệm kỳ 2 năm. Một người muốn trở thành hạ nghị sĩ thì phải từ 25 tuổi trở lên, phải là công dân Hoa Kỳ ít nhất 7 năm, và phải là cư dân tại bang mà người đó đại diện. Không có giới hạn số nhiệm kì cho mỗi hạ nghị sĩ. Thượng viện có tổng cộng 100 thượng nghị sĩ, mỗi bang có 2 thượng nghị sĩ. Mỗi thượng nghị sĩ phục vụ trong nhiệm kỳ 6 năm. Cứ mỗi 2 năm thì 1/3 số ghế trong Thượng viện được bầu lại. Một người muốn được bầu làm thượng nghị sĩ thì phải ít nhất 30 tuổi, phải là công dân Hoa Kỳ ít nhất 9 năm, phải là cư dân tại bang mà họ đại diện trong thời gian bầu cử. Mỗi viện đều có quyền lực riêng biệt. Thượng viện có nhiệm vụ cố vấn và phê chuẩn các sự bổ nhiệm của tổng thống, trong khi Hạ viện có trách nhiệm đệ trình các dự luật từ dân biểu và nâng cao thu nhập quốc gia. Tuy nhiên, cần có sự đồng thuận của cả hai viện để có thể thông qua các dự luật rồi trở thành đạo luật. Hiến pháp cũng quy định nhiều quyền khác nhau cho Quốc hội: quyền đánh thuế và thu thuế để trả nợ, cung ứng phương tiện quốc phòng và phúc lợi chung cho nước Mỹ; vay mượn tiền; lập ra các quy định thương mại với các nước khác và giữa các tiểu bang; thiết lập những quy định thống nhất về nhập tịch; phát hành tiền và quy định mệnh giá; trừng phạt các hình thức lừa đảo; thiết lập bưu điện và công lộ, cổ xuý sự tiến bộ khoa học, thiết lập các toà án trực thuộc Tối cao Pháp viện, định nghĩa và trừng phạt tội vi phạm bản quyền và các trọng tội, tuyên chiến, tổ chức và hỗ trợ quân đội, cung ứng và duy trì hải quân, làm luật lãnh thổ và lực lượng hải quân, cung ứng lực lượng dân quân, trang bị vũ khí và duy trì kỷ luật các lực lượng dân quân, thi hành hệ thống luật đặc biệt ở Washington, D. C., và ban hành những luật lệ cần thiết để thực thi quyền lực của Quốc hội.
• Hành pháp: Tổng thống điều hành nhánh hành pháp của Chính phủ liên bang. Tổng thống là nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu nhà nước, đứng đầu chính phủ và là tổng tư lệnh quân đội, cũng là nhà ngoại giao trưởng. Tổng thống cũng có quyền phủ quyết các đạo luật của ngành lập pháp trước khi các đạo luật trở thành luật, bổ nhiệm Nội các và các viên chức khác giúp quản trị và thi hành chính sách cũng như luật liên bang. Tổng thống, theo Hiến pháp, còn có trách nhiệm đôn đốc việc tuân thủ luật pháp. Tổng thống có quyền phủ quyết các đạo luật đã được Quốc hội thông qua. Tổng thống có thể bị luận tội bởi đa số dân biểu ở Hạ viện và bị dời bỏ khỏi chức vụ bởi đa số hai phần ba tại Thượng viện vì những cáo buộc như “phản quốc, hối lộ hoặc những trọng tội và hành vi bất chính khác”. Tổng thống không thể giải tán quốc hội hoặc tổ chức các cuộc bầu cử đặc biệt, nhưng có quyền ân xá những người bị buộc tội theo luật liên bang, ban hành sắc lệnh hành pháp và bổ nhiệm (với sự chuẩn thuận của Thượng viện) thẩm phán Tối cao Pháp viện và thẩm phán liên bang. Dù tổng thống có quyền đệ trình các dự luật (như ngân sách liên bang), thường thì tổng thống phải dựa vào sự hỗ trợ của các nghị sĩ để vận động cho các dự luật. Sau khi các dự luật được thông qua ở hai viện Quốc hội, cần có chữ ký của tổng thống để trở thành luật, đó là lúc tổng thống có thể sử dụng quyền phủ quyết, dù không thường xuyên, để bác bỏ chúng. Quốc hội có thể vượt qua phủ quyết của tổng thống nếu có được đa số 2 3 { \ displaystyle { \ tfrac { 2 } { 3 } } }Phó Tổng thống Hoa Kỳ là viên chức hành pháp đứng hàng thứ nhì trong chính quyền. Là nhân vật số một theo thứ tự kế nhiệm tổng thống, Phó Tổng thống sẽ đảm nhiệm chức vụ tổng thống trong trường hợp tổng thống qua đời, từ nhiệm hoặc bị bãi nhiệm. Các bộ trưởng của 15 bộ khác nhau, được chọn bởi tổng thống và được phê chuẩn bởi Thượng viện, cấu thành một hội đồng cố vấn cho tổng thống gọi là “Nội các”. Các thành viên Nội các chịu trách nhiệm điều hành những bộ ngành khác nhau của chính phủ như Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp và Bộ Ngoại giao. Ngoài ra, còn có một số tổ chức được xếp vào nhóm Văn phòng Hành pháp của Tổng thống gồm có ban nhân viên Toà Bạch Ốc, Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, Văn phòng Chính sách Kiểm soát Ma tuý Quốc gia và Văn phòng Chính sách Khoa học Kỹ thuật. Bên cạnh có các cơ quan độc lập khác như Cơ quan Tình báo Quốc gia(CIA), Cơ quan Hàng không và Vũ trụ (NASA), Cơ quan Quản lý Dược và Thực phẩm, hay Cơ quan Bảo vệ Môi trường.
• Tư pháp: Gồm Tòa án Tối cao và những tòa án liên bang thấp hơn trong đó các thẩm phán được tổng thống bổ nhiệm với sự chấp thuận của Thượng viện. Nhiệm vụ của ngành là diễn giải về luật và có thể đảo ngược các luật mà họ cho rằng vi hiến. Thiết chế đứng đầu nhánh tư pháp là Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ (Tòa án Tối cao), gồm có chín thẩm phán. Toà án tối cao xét xử các sự vụ liên quan đến Chính phủ liên bang và những vụ tranh tụng giữa các tiểu bang, có quyền giải thích Hiến pháp và tuyên bố các hoạt động lập pháp và hành pháp ở mọi cấp chính quyền là vi hiến, cũng như có quyền vô hiệu hoá các luật lệ, tạo tiền lệ cho luật pháp và các phán quyết sau này. Dưới Toà án Tối cao là các Toà Kháng án, dưới nữa là toà án cấp quận, đây là cấp toà án thực hiện nhiều vụ xét xử nhất theo luật liên bang. Toà án liên bang cấp quận là nơi các vụ án được đem ra xét xử sơ thẩm và phán quyết. Toà kháng án là nơi xử phúc thẩm các vụ án ở toà án quận. Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ xem xét các vụ kháng án từ toà kháng án và từ toà tối cao tiểu bang (liên quan đến các vấn đề hiến pháp), cũng như tổ chức xét xử một số vụ việc khác.

Hạ viện có 435 thành viên, mỗi thành viên đại diện thay mặt cho một khu bầu cử QH với nhiệm kỳ hai năm. Các ghế ở Hạ viện được chia theo tỉ lệ dân số tại 50 tiểu bang ( trung bình mỗi dân biểu đại diện thay mặt khoảng chừng 646.946 dân cư ). Theo Điều tra Dân số Hoa Kỳ năm 2010 ( lần tìm hiểu dân số sau đó sẽ là năm 2020 ), 7 tiểu bang chỉ có một đại diện thay mặt tại Hạ viện trong khi California, tiểu bang đông dân nhất có đến 53 đại diện thay mặt tại Hạ viện [ 120 ]. Mỗi tiểu bang mặc dầu có đông dân hay ít dân cũng chỉ có hai Thượng nghị sĩ, được bầu với nhiệm kỳ 6 năm ; một phần ba số Thượng nghị sĩ sẽ hết nhiệm kỳ cứ mỗi hai năm. Tổng thống nắm quyền một nhiệm kỳ 4 năm và hoàn toàn có thể được tái đắc cử nhưng không được Giao hàng nhiều hơn hai nhiệm kỳ ( trừ một số ít trường hợp đặc biệt quan trọng ). Tổng thống không được bầu trực tiếp, mà qua một mạng lưới hệ thống đại cử tri đoàn trong đó số phiếu định đoạt được chia theo tỉ lệ từng tiểu bang ( theo dân số ). Tối cao Pháp viện, do Thẩm phán trưởng Hoa Kỳ chỉ huy, có chín thành viên Giao hàng cả đời trừ khi tự từ chức hay qua đời .
Tất cả những luật lệ và thủ tục pháp lý của cơ quan chính phủ liên bang và chính quyền sở tại tiểu bang đều phải chịu sự duyệt xét, và bất kỳ luật nào bị xét thấy là vi phạm hiến pháp bởi ngành tư pháp đều phải bị đảo ngược. Văn bản gốc của Hiến pháp thiết lập cơ cấu tổ chức và những nghĩa vụ và trách nhiệm của chính phủ nước nhà liên bang, quan hệ giữa liên bang và từng tiểu bang, và những yếu tố trọng điểm về thẩm quyền kinh tế tài chính và quân sự chiến lược. Điều một của Hiến pháp bảo vệ quyền đòi bồi thường nếu bị giam giữ phạm pháp, và Điều ba bảo vệ quyền được xét xử bởi một đoàn bồi thẩm trong toàn bộ những vụ án hình sự. Để sửa đổi Hiến pháp ( tu chính án ) cần phải có sự đồng ý chấp thuận của ba phần tư tổng số những tiểu bang. Hiến pháp cho đến nay đã được sửa đổi 27 lần ; mười tu chính án tiên phong tạo nên Đạo luật Nhân quyền, và Tu chính án 14 hình thành cơ bản trọng tâm những quyền cá thể tại Hoa Kỳ .Giống chính quyền sở tại vương quốc, chính quyền sở tại tiểu bang cũng có ba nhánh : hành pháp, lập pháp và tư pháp ; có sự tương đương rất lớn trong tính năng và tiềm năng giữa chính quyền sở tại tiểu bang và Chính quyền liên bang. Chức danh đứng đầu nhánh hành pháp tiểu bang là thống đốc, được bầu theo cách đại trà phổ thông đầu phiếu, thường là theo nhiệm kỳ 4 năm ( trong một vài tiểu bang, nhiệm kỳ này chỉ lê dài hai năm ). Ngoại trừ bang Nebraska theo thể chế độc viện, nhánh lập pháp của những tiểu bang còn lại đều là lưỡng viện, với viện trên gọi là Thượng viện và viện dưới gọi là Viện Dân biểu, Viện Đại biểu hoặc Đại Hội đồng. Một số tiểu bang gọi hàng loạt nhánh lập pháp của mình, gồm có hai viện, là ” Đại Hội đồng ” Trong hầu hết những tiểu bang, thượng nghị sĩ Giao hàng theo nhiệm kỳ 4 năm trong khi thành viên hạ viện có nhiệm kỳ lê dài hai năm. Tách khỏi, nhưng không trọn vẹn độc lập, với mạng lưới hệ thống toà án liên bang là những mạng lưới hệ thống toà án riêng không liên quan gì đến nhau thuộc tiểu bang, có thẩm quyền xét xử những vụ án theo luật tiểu bang với trình tự riêng của mình. Tối cao pháp viện của mỗi tiểu bang có thẩm quyền tối hậu lý giải hiến pháp và luật tiểu bang. Có thể kháng án lên toà liên bang sau khi chịu xét xử bởi toà tiểu bang nếu vụ án có tương quan đến những yếu tố liên bang .Hiến pháp của những tiểu bang khác nhau trong 1 số ít chi tiết cụ thể, nhưng nhìn chung tuân theo một mô thức tựa như với hiến pháp liên bang, gồm có một tuyên ngôn về quyền của người dân và một phác đồ tổ chức triển khai chính quyền sở tại. Về những nghành nghề dịch vụ như điều hành doanh nghiệp, ngân hàng nhà nước, tiện ích công cộng, và những định chế từ thiện, hiến pháp những tiểu bang có những pháp luật rõ ràng và cụ thể hơn hiến pháp liên bang. Mỗi bản hiến pháp tiểu bang đều công bố thẩm quyền tối thượng thuộc về nhân dân, và thiết lập những tiêu chuẩn và nguyên tắc nền tảng cho chính quyền sở tại .
Một đại hội toàn nước của Đảng Cộng hòaChính trị tại Hoa Kỳ hoạt động giải trí dưới một mạng lưới hệ thống lưỡng đảng gần như suốt chiều dài lịch sử vẻ vang Hoa Kỳ. Các đảng sử dụng những cuộc bầu cử sơ bộ để tìm ra một số ít ứng viên trong đảng của mình trước khi đại hội đề cử toàn nước của đảng mình khai mạc. Tại đại hội đảng đề cử toàn nước, ứng viên nào thành công xuất sắc nhất trong những cuộc bầu cử sơ bộ sẽ được đề cử ra đại diện thay mặt đảng của mình tranh cử chức vụ tổng thống. Các ứng viên tổng thống sau đó sẽ tham gia vào những cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình toàn nước. Các ứng viên tổng thống sẽ hoạt động tranh cử khắp nơi tại Hoa Kỳ để lý giải quan điểm của họ, thuyết phục cử tri bầu cho họ và hoạt động gây quỹ tranh cử .Từ lần tổng tuyển cử năm 1856, hai đảng có ảnh hưởng tác động chi phối là Đảng Dân chủ được xây dựng năm 1824 ( mặc dầu nguồn gốc của đảng hoàn toàn có thể lần tìm ngược về năm 1792 ), và Đảng Cộng hòa xây dựng năm 1854. Tổng thống đương nhiệm, Joe Biden, là một người thuộc Đảng Dân chủ. Theo sau cuộc Tổng tuyển cử Hoa Kỳ năm năm nay, Đảng Cộng hòa trấn áp cả Thượng viện và Hạ viện. Thượng viện Hoa Kỳ có hai thượng nghị sĩ độc lập ( không thuộc đảng nào ) – một là cựu đảng viên của Đảng Dân chủ, người kia là người tự cho mình là theo chủ nghĩa xã hội. Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018, Đảng Cộng hòa liên tục trấn áp Thượng viện, trong khi Đảng Dân chủ đã giành lại thế đa phần ở Hạ viện. Mỗi thành viên của Hạ viện hiện tại hoặc là thuộc Đảng Dân chủ hoặc là thuộc Đảng Cộng hòa. Đa số gần như tuyệt đối những viên chức địa phương và tiểu bang cũng hoặc là thuộc Đảng Dân chủ hoặc là thuộc Đảng Cộng hòa .Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, những cuộc bầu cử tổng thống ở Hoa Kỳ luôn luôn có những ứng viên độc lập ra tranh cử tổng thống nhưng hầu hết đều không điển hình nổi bật và phần nhiều không giành được phiếu đại cử tri nào ( và cũng chỉ chiếm một lượng rất nhỏ phiếu đại trà phổ thông ). Tuy nhiên, trong một vài dịp khan hiếm cũng Open nhiều nhân vật thứ ba có tác động ảnh hưởng lớn và có năng lực thử thách tới vị thế của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa. Năm 1892, chỉ huy phe xã hội cánh tả James Weaver giành được 8,5 % phiếu đại trà phổ thông và 22 phiếu đại cử tri. Điển hình nhất là trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1912, cựu Tổng thống Theodore Roosevelt thuộc Đảng Cấp tiến giành được 27,4 % phiếu đại trà phổ thông ( 88 phiếu đại cử tri ), [ 121 ] chỉ huy cánh tả xã hội chủ nghĩa Eugene V. Debs giành được 6,1 % phiếu đại trà phổ thông. Năm 1924, Robert M. La Follette, Sr. thuộc Đảng Cấp tiến giành được 16,1 % phiếu đại trà phổ thông ( 13 phiếu đại cử tri ). Năm 1948, Strom Thurmond của Đảng Dixiecrat giành 39 phiếu đại cử tri. Năm 1968, George Wallace của Đảng Độc lập giành 46 phiếu đại cử tri. Năm 1992, Ross Perot, ứng viên độc lập, giành 20 triệu phiếu đại trà phổ thông, chiếm 18,9 % .

Theo Tu chính án 12, nhiệm kỳ của tổng thống bắt đầu vào đúng trưa ngày 20 tháng 1 của năm kế tiếp năm diễn ra bầu cử. Vào ngày này, được biết là ngày nhậm chức, đánh dấu sự khởi đầu nhiệm kỳ 4 năm của cả tổng thống và phó tổng thống. Trước khi hành xử quyền lực chức vụ, một vị tổng thống, theo hiến pháp quy định, phải tuyên thệ nhậm chức: “Tôi trịnh trọng tuyên thệ (hay xác nhận) rằng tôi sẽ hành xử chức vụ Tổng thống Hoa Kỳ một cách trung thành, và sẽ cố gắng hết khả năng của mình bảo tồn, bảo vệ và che chở Hiến pháp Hoa Kỳ“. Mặc dù không bắt buộc nhưng các tổng thống có truyền thống sử dụng một quyển thánh kinh để tuyên thệ nhậm chức và đọc thêm lời cuối “thế xin Thượng đế giúp tôi!” để kết thúc lời tuyên thệ.

Trong văn hóa chính trị Mỹ, Đảng Cộng hòa được xem là “center-left” hay là bảo thủ và Đảng Dân chủ được xem là “center-right” hay cấp tiến, nhưng thành viên của cả hai đảng có một tầm mức quan điểm rộng lớn. Trong một cuộc thăm dò tháng 6 năm 2010, 42% người Mỹ tự nhận mình là “bảo thủ,” 35% là “ôn hòa,” và 20% là “cấp tiến” [122]. Theo một cuộc bầu chọn khác vào năm 2007, tính theo số đông người lớn thì có 35,9% tự nhận là người thuộc Đảng Dân chủ, 32,9% độc lập, và 31,3% nhận là người thuộc Đảng Cộng hòa.[123]. Các tiểu bang đông bắc, Ngũ Đại Hồ, và Duyên hải miền Tây tương đối thiên lệch về cấp tiến – họ được biết theo cách nói chính trị là “các tiểu bang xanh”, “Các tiểu bang đỏ” của miền Nam và khu vực dãy núi Rocky có chiều hướng bảo thủ. Khảo sát của hãng Gallup vào tháng 8/2018 cho thấy 51% số người trẻ ở Mỹ và 57% số người theo đảng Dân Chủ thích chủ nghĩa xã hội. Các nhóm theo chủ nghĩa xã hội và dân chủ xã hội hầu như đều gia nhập Đảng Dân chủ tạo thành cánh tả của đảng này.[124] Trong cuốn sách Văn minh Hoa Kỳ, Jean Piere Fichou cho rằng các chính đảng lớn ở Hoa Kỳ không có một ý thức hệ cố định. Họ cố gắng đưa ra một chương trình hành động làm vừa lòng đa số cử tri. Khi biểu quyết ở Quốc hội cũng không có kỷ luật đảng phái. Một đảng viên Dân chủ sẵn sàng hùa theo một người Cộng hòa bỏ phiếu chống lại một đảng viên Dân chủ khác. Các đảng chỉ mong thắng cử để cầm quyền, không cần nhân danh nguyên lý này hay luận thuyết khác. Trong Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đều có cánh tả và cánh hữu nhưng thường khó phân biệt ranh giới giữa một đảng viên Cộng hòa cánh tả và một đảng viên Dân chủ cánh hữu. Để chiến thắng, các chính trị gia Mỹ không ngại sử dụng những thủ thuật mà các nước văn minh khác e ngại. Các chiến lược tranh cử y hệt những chiến dịch quảng cáo nhằm bán hàng hóa. Tổ chức của các chính đảng thường ngày ngủ yên và chỉ bừng tỉnh khi bắt đầu tranh cử.[125]

Hoa Kỳ có tác động ảnh hưởng kinh tế tài chính, chính trị và quân sự chiến lược vô cùng to lớn, thế cho nên chủ trương ngoại giao của Hoa Kỳ là một đề tài chăm sóc lớn nhất trên khắp quốc tế. Hầu như tổng thể những vương quốc có tòa đại sứ tại Washington, D.C., và nhiều lãnh sự quán khắp quốc gia. Tương tự, gần như là toàn bộ những vương quốc đều có những sứ bộ ngoại giao tại Mỹ. Tuy nhiên, Iran, CHDCND Triều Tiên, Bhutan và Đài Loan không có quan hệ ngoại giao chính thức với Hoa Kỳ. Hoa Kỳ không phải là nước đế quốc vì họ từng có rất ít thuộc địa và những thuộc địa của họ thường là những hòn hòn đảo có ý nghĩa về mặt quân sự chiến lược nhưng Hoa Kỳ là một ” đế quốc ” ở chỗ họ có ảnh hưởng tác động to lớn trên toàn quốc tế về mặt chính trị – kinh tế tài chính – văn hóa truyền thống. Lãnh thổ Hoa Kỳ không lan rộng ra nhưng họ củng cố vị thế trên một vùng tác động ảnh hưởng to lớn. Thay vì cử quân đội đi lấn chiếm nước khác, họ xuất khẩu tư bản và văn hóa truyền thống ra quốc tế. Họ không chỉ định thống đốc trực tiếp quản lý chủ quyền lãnh thổ hải ngoại, nhưng họ hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng vào kinh tế tài chính và can thiệp vào chính trị nội bộ những vương quốc khác. Để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và duy trì tác động ảnh hưởng toàn thế giới, họ phải có những địa thế căn cứ quân sự chiến lược ở quốc tế. Để lan rộng ra vùng tác động ảnh hưởng, Hoa Kỳ sử dụng 6 giải pháp gồm có thương lượng, ủng hộ những trào lưu nổi dậy, can thiệp quân sự chiến lược, góp vốn đầu tư tư bản, mua chủ quyền lãnh thổ nước khác, gây chiến để bảo vệ kiều dân. Tâm lý chống chủ nghĩa đế quốc khá phổ cập ở Hoa Kỳ, không chỉ có vậy trong suốt thế kỷ 19, Hoa Kỳ đang bận lan rộng ra về phía Tây và quân đội của họ còn yếu. Chính thế cho nên, Hoa Kỳ không trở thành một đế quốc thật sự như Anh, Pháp, Nga mà là một dạng của chủ nghĩa đế quốc mới. [ 126 ]Theo Jean Piere Fichou thì người Mỹ tin rằng nước Mỹ sinh ra sau cùng là ân huệ mà Chúa ban tặng cho loài người, do đó tại Hoa Kỳ sẽ phát sinh một cuộc cách mạng lan rộng ra toàn quốc tế nhằm mục đích thiết lập một xã hội mới theo ý muốn của Chúa, chính cho nên vì thế Chúa luôn đứng bên người Mỹ. Họ quên mất nước Mỹ là sự trộn lẫn của nhiều nền văn hóa truyền thống và dân tộc bản địa Mỹ là sự trộn lẫn của nhiều chủng sắc tộc. Họ không muốn nhìn thấy sự độc lạ văn hóa truyền thống ở những vùng đất khác và cứ hăm hở một cách ngây thơ muốn nhào nặn người khác theo hình ảnh của mình mà không hiểu rằng đó là việc không hề làm và không nên làm. Họ làm thế không hẳn vì sĩ diện dân tộc bản địa mà vì thực tâm muốn san sẻ cho người khác cái mà họ coi là tốt nhất. Người Mỹ tin rằng họ có thiên chức làm cho quốc tế trật tự, niềm hạnh phúc hơn, và những nước khác muốn vậy cứ bắt chước làm theo họ. Họ muốn đưa nền dân chủ Mỹ lên làm mẫu mực cho toàn thế giới và không hề hiểu nổi những nền dân chủ hoạt động giải trí không theo cách hiểu của người Mỹ. Những hành vi can thiệp quân sự chiến lược – chính trị của Mỹ vào nước khác đều nhân danh dân chủ tuy rằng động cơ thật sự đằng sau những hành vi đó không đơn thuần là ý thức hệ mà còn là bảo vệ quyền lợi của Mỹ. Lúc đó nhà nước sẽ nỗ lực tuyên truyền để thuyết phục dân chúng ủng hộ những hoạt động giải trí can thiệp này bằng cách khoác lên chúng thiên chức cứu thế có mục tiêu đem văn minh, tân tiến, dân chủ, tự do đến cho nước khác. Tuy nhiên những nước khác không phải khi nào cũng ưa thích nền dân chủ và văn hóa truyền thống Mỹ như châu Âu sau Thế chiến II từng nhận viện trợ Mỹ để tái thiết nhưng vẫn bảo vệ nền văn hóa truyền thống của họ và chống lại sự chi phối chính trị của Mỹ. Nước Ta là một nổi bật mà viện trợ Mỹ không đem lại sự phồn vinh cho vương quốc này, sự can thiệp chính trị – quân sự chiến lược của Mỹ chỉ đem lại đau khổ cho một dân tộc bản địa và nền dân chủ kiểu Mỹ không hề hình thành ở đây. Người Mỹ can thiệp vào những vương quốc khác với thiện ý nhưng họ chỉ tạo ra cuộc chiến tranh, hỗn loạn và suy thoái và khủng hoảng tại những nơi này. Khi nhận ra sự xuất hiện của họ không được ưu thích, người Mỹ lại co vào chủ nghĩa khác biệt. Lòng nhiệt huyết đi cứu thế tàn lụi nhanh gọn. Người Mỹ không còn có tham vọng thiết lập nền dân chủ ở nơi khác mà chỉ đơn thuần duy trì những chính quyền sở tại thân Mỹ tại chỗ dù là chính quyền sở tại độc tài để bảo vệ quyền lợi của nước Mỹ. Hoa Kỳ nỗ lực duy trì những nước liên minh đi theo đường lối của mình và trong khoanh vùng phạm vi hoàn toàn có thể trấn áp hành vi của họ. Chính sách này của Hoa Kỳ có xu thế đế quốc hơn là do lòng hăm hở cứu thế. [ 127 ]

Một số lực lượng ở Mỹ theo chủ nghĩa đế quốc vì họ bị hấp dẫn bởi ý tưởng cần nhiều không gian hơn nữa để chiếm lĩnh và Mỹ hóa cũng như có thêm tài nguyên và thị trường. Công cuộc mở rộng sang phía Tây của người Mỹ là hành động đế quốc vì họ sáp nhập lãnh thổ do các cường quốc khác kiểm soát hoặc chiếm đóng. Luận thuyết của bản “Tuyên ngôn Định mệnh” là để biện minh cho hành động đế quốc đó. Những người khác theo chủ nghĩa cứu thế muốn đem văn minh Hoa Kỳ chia sẻ cho người khác, đem giấc mơ Mỹ phổ biến ra toàn cầu. Những người theo chủ nghĩa biệt lập lại muốn tránh dính dáng đến những diễn biến chính trị ngoài nước Mỹ. Đây là một thiên hướng cơ bản của văn minh Hoa Kỳ có từ thời lập quốc khi George Washington cảnh báo đồng bào mình không nên dính líu đến những tranh chấp chính trị triền miên ở Châu Âu. Trên thực tế, trong thời gian dài khi Hoa Kỳ còn yếu, họ đã tránh can thiệp vào tình hình chính trị châu Âu và được bảo vệ bởi hai đại dương. Tuy nhiên, từ Chiến tranh thế giới thứ I, Hoa Kỳ đã từ bỏ chủ nghĩa biệt lập để tham gia vào cuộc chiến nhưng ảnh hưởng của chủ nghĩa biệt lập lên nền chính trị Mỹ vẫn kéo dài đến tận ngày nay.[128] Người theo chủ nghĩa biệt lập Mỹ thường hay bất hòa với những người theo chủ nghĩa quốc tế cũng giống như những người theo chủ nghĩa chống đế quốc bất hòa với những người đề xướng cổ võ cho thuyết Vận mệnh hiển nhiên (Manifest Destiny) và Đế quốc Mỹ. Chủ nghĩa đế quốc Mỹ tại Philippines đã bị nhà văn Mark Twain, triết gia William James, và nhiều người khác chỉ trích nặng nề. Sau này, Tổng thống Woodrow Wilson đã đóng vai trò chính trong việc thành lập Hội Quốc Liên nhưng Thượng viện Hoa Kỳ cấm Hoa Kỳ trở thành thành viên của tổ chức này. Chủ nghĩa biệt lập đã trở thành một chuyện trong quá khứ khi mà ngày nay Hoa Kỳ nắm vai trò lãnh đạo trong việc thành lập Liên Hợp Quốc, trở thành thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và là nơi đặt Trụ sở Liên Hợp Quốc. Hoa Kỳ cũng là thành viên chủ chốt của các tổ chức như G7, G20 và OECD. Tuy vậy Hoa Kỳ đã chọn không tham gia vào một số điều ước toàn cầu lớn chẳng hạn như Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa, Công ước về Quyền trẻ em hay Nghị định thư Kyoto. Tùy vào tình hình kinh tế – chính trị trong và ngoài nước Mỹ mà chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa cứu thế hay chủ nghĩa biệt lập sẽ chiếm ưu thế.

Hoa Kỳ có mối quan hệ đặc biệt quan trọng với Anh quốc và liên minh ngặt nghèo với nước Australia, New Zealand, Nhật Bản, Nước Hàn, Israel, cùng với những thành viên thuộc khối NATO như Đức, Pháp, Ý và Tây Ban Nha. Hoa Kỳ cũng thao tác bên cạnh những vương quốc láng giềng qua Tổ chức những vương quốc châu Mỹ và những thỏa thuận hợp tác tự do mậu dịch như Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ ba bên với Canada và México. Năm 2008, Hoa Kỳ đã tiêu tốn 25,4 tỷ đô la trong chương trình trợ giúp tăng trưởng chính thức, đứng nhất trên quốc tế [ 129 ] .Mối quan hệ giữa Nga và Hoa Kỳ trở nên căng thẳng mệt mỏi trong những năm gần đây sau những sự kiện như cuộc khủng hoảng cục bộ ở Ukraine năm năm trước, việc Nga sáp nhập Crimea vào năm năm ngoái cùng với sự can thiệp quân sự chiến lược của Nga trong cuộc Nội chiến Syria, và từ cuối năm năm nay với những hoài nghi về một sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống. Hoa Kỳ cũng có một mối quan hệ khá phức tạp với Trung Quốc, khi hai nước đều nhìn nhận về nhau như một quân địch đầy tiềm năng nhưng cũng đồng thời là một đối tác chiến lược kinh tế tài chính cực kỳ quan trọng [ 130 ] .Theo một cuộc khảo sát toàn thế giới được thực thi bởi Pewglobal vào năm năm trước, có 33 vương quốc được khảo sát có quan điểm tích cực ( 50 % trở lên ) về Hoa Kỳ. Trong đó, những vương quốc có cái nhìn tích cực nhất về Hoa Kỳ là Philippines ( 92 % ), Israel ( 84 % ), Nước Hàn ( 82 % ), Kenya ( 80 % ), El Salvador ( 80 % ), Ý ( 78 % ), Ghana ( 77 % ), Nước Ta ( 76 % ), Bangladesh ( 76 % ) và Tanzania ( 75 % ). Các vương quốc có cái nhìn xấu đi nhất về Hoa Kỳ gồm có Ai Cập ( 10 % ), Jordan ( 12 % ), Pakistan ( 14 % ), Thổ Nhĩ Kỳ ( 19 % ), Nga ( 23 % ), Lãnh thổ Palestine ( 30 % ), Hy Lạp ( 34 % ), Argentina ( 36 % ), Liban ( 41 % ), Tunisia ( 42 % ) [ 131 ] .Ngày nay, Hoa Kỳ chủ trương lan rộng ra quan hệ hợp tác trên mọi nghành nghề dịch vụ với rất nhiều nước trên quốc tế. Cùng với xu thế toàn thế giới hóa, những chủ trương của Hoa Kỳ tác động ảnh hưởng tương đối lớn tới bảo mật an ninh chính trị, kinh tế tài chính của từng khu vực. Gần đây, 1 số ít nhà nghiên cứu lý giải về chủ trương đối ngoại của Hoa Kỳ với kim chỉ nan về toàn thế giới hóa. Khi mà Hoa Kỳ càng có quan hệ tốt với nhiều nước, lượng sản phẩm & hàng hóa lưu thông sẽ càng nhiều. Nói cách khác, chủ trương của Hoa Kỳ trong thời đại mới là góp vốn đầu tư và xuất khẩu văn hóa truyền thống sang những nước khác trên quốc tế, với mục tiêu tìm kiếm doanh thu và thông dụng những giá trị mà người Mỹ cho là đúng trong một quốc tế không còn sống sót ” cực “. Hiện nay trong quan hệ quốc tế, tương quan lực lượng vẫn là yếu tố quyết định hành động. Sự sụp đổ của Liên Xô khiến Hoa Kỳ không còn đối trọng. Hoa Kỳ luôn muốn giành lợi thế trong quan hệ với những vương quốc khác. Họ luôn ý thức về sức mạnh và năng lực thắng lợi của mình nên chuẩn bị sẵn sàng can thiệp quân sự chiến lược vào nước khác. Mỹ đóng vai trò sen đầm quốc tế trong trật tự quốc tế hiện hành. Tuy nhiên, nhà nước Hoa Kỳ bị kiềm chế bởi dư luận trong và ngoài nước khiến họ không hề thuận tiện theo đuổi những cuộc phiêu lưu quân sự chiến lược. Hoa Kỳ bành trướng ra quốc tế hầu hết bằng những công ty đa vương quốc. Các công ty Mỹ xâm nhập những thị trường quốc tế, tiêu diệt đối thủ cạnh tranh sau đó tóm gọn chúng. Sau khi tiêu diệt đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu người Mỹ lại ra tay tương hỗ họ bằng cách chỉ cho họ cách làm ăn, hướng dẫn họ bắt chước quy mô Mỹ. Doanh nhân Mỹ ra oai với mọi người vì quyền lợi của mình và vì quyền lợi của cả thiên hạ. Công chúng Mỹ hoan nghênh thực trạng đó nhưng không đồng ý gọi đó là chủ nghĩa thực dân về mặt kinh tế tài chính. [ 132 ]

Tổng thống giữ chức vụ tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang quốc gia và bổ nhiệm các lãnh đạo của quân đội, Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ Tổng Tham mưu Liên quân Hoa Kỳ (Joint Chiefs of Staff). Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ giám sát các lực lượng vũ trang, bao gồm Lục quân, Hải quân, Thủy quân lục chiến, Không quân và Lực lượng Không gian. Tuần duyên Hoa Kỳ nằm dưới quyền quản trị của Bộ Nội An trong thời bình và thuộc Bộ Hải quân trong thời chiến. Năm 2016, quân đội có 1.681.900 quân hiện dịch, cùng với hàng trăm ngàn trong mỗi ngành như Lực lượng Trừ bị và Vệ binh Quốc gia [133]. Tổng cộng tất cả hơn 2 triệu người. Bộ Quốc phòng cũng mướn khoảng 700.000 nhân viên dân sự, không kể những nhân công hợp đồng. Quân đội Hoa Kỳ là một trong các quân đội lớn nhất tính theo quân số. Không quân Hoa Kỳ cũng là lực lượng không quân lớn nhất trên thế giới. Tính chung, các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ sở hữu số lượng lớn các trang bị mạnh và tiên tiến mà giúp cho họ khả năng lớn cả về phòng thủ và tấn công.

Phục vụ quân sự chiến lược là tình nguyện mặc dầu tổng động viên hoàn toàn có thể xảy ra trong thời chiến qua mạng lưới hệ thống tuyển chọn nhập ngũ. Việc khai triển nhanh những lực lượng Mỹ được đáp ứng bởi một đội ngũ lớn phi cơ vận tải của Không quân và những phi cơ tiếp liệu trên không, hạm quân của Hải quân với 11 hàng không mẫu hạm hiện dịch, và những đơn vị chức năng Thủy quân lục chiến viễn chinh trên biển thuộc những Hạm đội Đại Tây Dương và Hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân. Quân đội Hoa Kỳ cũng đang duy trì 800 địa thế căn cứ quân sự chiến lược ở quốc tế, trải dài trên toàn bộ những lục địa trừ Nam Cực. [ 134 ] Vì lan rộng ra sự hiện hữu quân sự chiến lược trên toàn thế giới, những học giả cho rằng Hoa Kỳ đang duy trì một ” đế quốc của những địa thế căn cứ. ” [ 135 ] Hoa Kỳ cũng là nước có kho vũ khí hạt nhân lớn thứ hai quốc tế [ 136 ] .Tính đến năm 2010, Hoa Kỳ tiêu tốn khoảng chừng 692 tỉ đô la Mỹ mỗi năm để hỗ trợ vốn cho những lực lượng quân sự chiến lược của mình, chiếm khoảng chừng 42 % tiêu tốn quân sự chiến lược quốc tế, lớn hơn tiêu tốn quân sự chiến lược của 14 nước xếp tiếp nối cộng lại. Chi tiêu quân sự chiến lược tính theo đầu người là 1.756 đô la, khoảng chừng 10 lần trung bình của quốc tế. [ 137 ]. Chi tiêu dành cho quân sự chiến lược của Hoa Kỳ chiếm khoảng chừng 3,1 % GDP vương quốc theo số liệu năm 2017 [ 138 ]. Chi tiêu chính thức của Bộ Quốc phòng năm 2017 là 610 tỉ USD [ 138 ]. Tổn phí tổng số được ước tính cho đại chiến của Hoa Kỳ tại Iraq đến năm năm nay là 2.267 tỷ đô la. [ 139 ] Đến ngày 4 tháng 9 năm 2008, Hoa Kỳ đã mất 4.152 binh sĩ trong suốt đại chiến và 30.324 bị thương. [ 140 ]

Trả lời phỏng vấn năm 2008, Lý Quang Diệu tin rằng trong 2–3 thập niên đầu của thế kỷ 21, “không có vấn đề lớn gì liên quan đến hòa bình và ổn định của quốc tế lại có thể giải quyết được mà không có vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ, và không một quốc gia hay nhóm nào có thể thay thế Mỹ làm cường quốc toàn cầu”. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng Mỹ sẽ dần đánh mất điều đó trong 40, 50 năm nữa trừ phi Mỹ có thể tiếp tục thu hút nhân tài, bởi sự cạnh tranh đang tới từ Trung Quốc và một số nước khác, họ đang nỗ lực trong cuộc đua về kinh tế và công nghệ giữa các cường quốc.[141]

Xe tăng M1A2 Abrams đang khai hỏa Một lính Mỹ đang cầm khẩu M16A2Vũ khí phổ cập nhất mà Lục quân Hoa Kỳ sử dụng là súng trường M4A1 carbine [ 142 ] phiên bản tăng cấp của M16A4 [ 143 ] Súng trường M4 hiện đã thay thế sửa chữa trọn vẹn loại súng M16 trong Lục quân Hoa Kỳ. [ 144 ] Biệt kích Hoa Kỳ được trang bị loại súng trường SCAR-H, trong khi những lực lượng đặc biệt quan trọng sẽ được trang bị súng trường HK416. Loại súng lục đeo bên mình và thông dụng nhất trong Lục quân Hoa Kỳ là súng lục M9 9 mm [ 145 ] cùng với súng lục M11. Cả hai loại súng này sẽ được thay thế sửa chữa bằng súng lục M17 trong chương trình văn minh hóa súng lục của Quân đội Hoa Kỳ. Lục quân Hoa Kỳ sử dụng nhiều loại lựu đạn khác nhau như lựu đạn nổ M67, lựu đạn khói M18 và lựu đạn choáng M84 .Nhiều loại vũ khí đặc biệt quan trọng khác nhau được cung ứng để tăng cường hỏa lực cho cấp tiểu đội gồm có súng máy nhẹ M249, [ 146 ] súng máy MK48 là loại súng máy chuẩn hạng nhẹ của Lục quân trang bị cho những lực lượng đặc biệt quan trọng, súng phóng lựu M320 và M203 cũng được cung ứng. Súng shotgun Benelli M4 Super 90, M26 Mass hay Mossberg 590 dùng để bật tung cửa khóa và cận chiến. Đối với vũ khí bắn tỉa Lục quân Hoa Kỳ sử dụng súng trường M14, súng trường bắn tỉa tầm xa M2010, súng trường bắn tỉa bán tự động hóa M110 hay súng trường bắn tỉa hạng nặng có năng lực phá vật cản Barrett M82, những lực lượng đặc biệt quan trọng được trang bị súng bắn tỉa FN SCAR .Súng máy M240 là loại chuẩn tầm trung của Lục quân. [ 147 ]. Súng máy hạng nặng M2 được dùng như súng máy chống cá thể và chống phá vật cản. Loại súng cối lớn nhất của Lục quân là súng cối M120 120 mm hay M121 .Các loại pháo binh kéo theo xe được sử dụng để yểm trợ hỏa lực cho những đơn vị chức năng bộ binh nhẹ trong đó có pháo binh M119A1 105 mm [ 148 ] và pháo binh M777 155 mm. [ 149 ]
Hệ thống tên lửa phòng không THAAD

Lục quân Hoa Kỳ cũng dử dụng nhiều loại tên lửa vác vai khác nhau để hỗ trợ bộ binh trong khả năng tấn công và phòng thủ chống cơ giới. Vũ khí tấn công đa mục đích được bắn từ trên vai AT4, M141 và M72 LAW là những loại tên lửa không điều khiển có thể tiêu diệt các công trình phòng vệ cố định hay cơ giới ở tầm xa. M3 MAAWS là súng chống tăng không giật. BGM-71 TOW là loại tên lửa chống tăng hạng nặng có điều khiển. Tên lửa FGM-148 Javelin là loại tên lửa “bắn rồi không phải điều khiển nữa” (fire-and-forget) có thể chọn đánh từ trên xuống để tránh phần bọc thép dày phía trước; Javelin và TOW là các loại tên lửa hạng nặng, có khả năng xuyên phá cơ giới ở tầm xa 2.000 mét

Loại xe phổ cập nhất của Lục quân là Humvee, có năng lực ship hàng đa nhiệm vụ với những vai trò như chở binh sĩ, tiếp liệu, nơi đặt vũ khí, tải thương và còn nhiều vai trò khác nữa. [ 150 ], xe Humvee được thay thế sửa chữa dần bằng loại xe Oshkosh L-ATV từ năm năm ngoái. Mặc dù lục quân sử dụng nhiều loại xe tương hỗ tác chiến khác nhau nhưng loại thông dụng nhất là nhóm xe giải pháp cơ động lan rộng ra hạng nặng HEMTT .M1A2 Abrams là loại xe tăng tác chiến chính của lục quân, [ 151 ] trong khi đó M2A3 Bradley là xe chiến đấu bộ binh chuẩn của lục quân. [ 152 ] Các loại xe quân sự chiến lược khác gồm có xe tác chiến kỵ binh M3A3 thuộc dòng xe chiến đấu Bradley, dòng xe Stryker, [ 153 ] và thiết vận xa bộ binh M113, [ 154 ] và nhiều loại xe bộ binh bọc thép hoàn toàn có thể chống được mìn bẫy .Vũ khí pháo binh của Lục quân Hoa Kỳ khá phong phú. AN / TWQ-1 Avenger, MIM 104 Patriot và THAAD là 3 mạng lưới hệ thống tên lửa phòng không. Pháo mặt đất gồm lựu pháo M777, M119, pháo tự hành M109A6 Paladin [ 155 ], mạng lưới hệ thống pháo phóng loạt cơ động cao M142 HIMARS và mạng lưới hệ thống phóng nhiều tên lửa M270, [ 156 ]Lục quân Hoa Kỳ sử dụng nhiều loại máy bay trực thăng. Trong số đó là trực thăng tiến công AH-64 Apache, trực thăng tiến công hạng nhẹ / thám thính vũ trang OH-58 Kiowa, [ 157 ] trực thăng vận tải đường bộ tiện ích giải pháp UH-60 Black Hawk và trực thăng vận tải đường bộ hạng nặng CH-47 Chinook. [ 158 ]. Theo kế hoạch giảm từ 7 xuống còn bốn loại máy bay trực thăngĐối với UAV. Lục quân Hoa Kỳ tiến hành những máy bay không người lái MQ-1C Gray Eagle
Tiêm kích cơ F-35AVào năm 2018, Không quân Hoa Kỳ có tổng số 5047 máy bay những loại [ 159 ] và 406 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa [ 160 ] .
Tàu khu trục USS Arleigh BurkeHải quân Hoa Kỳ hiện chiếm hữu 11 tàu trường bay, 9 tàu tiến công đổ xô, 11 tàu vận tải đường bộ đổ xô, 12 tàu bến đổ xô, 22 tàu tuần dương, 69 tàu khu trục, 19 tàu duyên hải, 13 tàu tuần tra ven biển, 14 tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo, 4 tàu ngầm vũ trang tên lửa có điều khiển và tinh chỉnh, 52 tàu ngầm tiến công cùng vài trăm chiếc phi cơ thủy quân những loại .Hệ thống vũ khí trên tàu Hải quân Hoa Kỳ gần như trọn vẹn là tập trung chuyên sâu vào những tên lửa. Không kích vào đất liền là trách nhiệm của tên lửa BGM-109 Tomahawk, so với trách nhiệm tiến công chống tàu thì tên lửa Harpoon missile là vũ khí được ưu thích của Hải quân Hoa Kỳ. Để phòng vệ chống tên lửa địch tiến công thì Hải quân Hoa Kỳ sử dụng 1 số ít mạng lưới hệ thống được điều hợp bởi Hệ thống Chiến đấu Aegis. Phòng vệ tầm xa và tầm trung thì do tên lửa Standard 2 đảm trách. Phòng vệ chống tên lửa tầm ngắn thì do Phalanx CIWS và RIM-162 Evolved Sea Sparrow. Ngoài tên lửa, Hải quân Hoa Kỳ cũng sử dụng những loại ngư lôi như Mk 46, Mk 48, Mk 50 và Mk 54 cùng nhiều loại thủy lôi. Các phi cơ cánh cố định và thắt chặt của Hải quân Hoa Kỳ cũng được gắn nhiều loại vũ khí như những phi cơ của Không quân Hoa Kỳ cho cả không chiến hoặc không đối đất .
Nền kinh tế tài chính Hoa Kỳ là nền kinh tế tài chính hỗn hợp có mức độ tăng trưởng cao. [ 162 ] [ 163 ] Đây là nền kinh tế tài chính lớn nhất thế giới tính theo giá trị GDP danh nghĩa ( nominal ) và lớn thứ hai thế giới tính theo ngang giá nhu cầu mua sắm ( PPP ). [ 164 ] Nó có GDP trung bình đầu người đứng thứ 7 thế giới tính theo giá trị danh nghĩa và thứ 11 thế giới tính theo PPP năm năm nay. [ 165 ] [ 166 ] Đồng đô la Mỹ ( USD ) là đồng xu tiền được sử dụng nhiều nhất trong những thanh toán giao dịch quốc tế và là đồng xu tiền dự trữ phổ cập nhất quốc tế, được bảo vệ bằng nền khoa học công nghệ tiên tiến tiên tiến và phát triển, quân sự chiến lược tiêu biểu vượt trội, niềm tin vào năng lực trả nợ của cơ quan chính phủ Mỹ, vai trò TT của Hoa Kỳ trong mạng lưới hệ thống những tổ chức triển khai toàn thế giới kể từ sau cuộc chiến tranh quốc tế thứ 2 ( WWII ) và mạng lưới hệ thống đô la dầu mỏ ( petrodollar system ). [ 167 ] [ 168 ] Một vài vương quốc sử dụng đồng đô la Mỹ là đồng xu tiền hợp pháp chính thức, và nhiều vương quốc khác coi nó như đồng xu tiền thứ hai phổ cập nhất ( de facto currency ). [ 169 ] [ 170 ] Những đối tác chiến lược thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ gồm có Trung Quốc, Canada, Mexico, Nhật Bản, Đức, Nước Hàn, Anh Quốc, Pháp, Ấn Độ và Đài Loan. [ 171 ]Nền kinh tế tài chính Hoa Kỳ tăng trưởng nhờ nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên dồi dào, mạng lưới hệ thống hạ tầng tăng trưởng đồng nhất và hiệu suất lao động cao. [ 172 ] Giá trị nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên đứng cao thứ hai quốc tế, ước đạt 45.000 tỷ đô la năm năm nay. [ 173 ] Người Mỹ có mức thu nhập hộ mái ấm gia đình và mức tiền công trung bình cao nhất trong khối những vương quốc thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế tài chính ( OECD ), và đứng thứ 4 về mức thu nhập trung bình năm 2010, giảm 2 bậc so với mức cao nhất năm 2007. [ 174 ] [ 175 ] Hoa Kỳ cũng có nền kinh tế tài chính quốc dân lớn nhất quốc tế ( không gồm có vùng thuộc địa ) kể từ những năm 1890. [ 176 ]Trong năm năm nay, Mỹ là vương quốc có kim ngạch thương mại lớn nhất, cũng như là đơn vị sản xuất hàng hoá lớn thứ 2 toàn thế giới, góp phần vào 20 % tổng sản lượng quốc tế. [ 177 ] Nước Mỹ không chỉ có nền kinh tế tài chính lớn nhất, mà còn có sản lượng công nghiệp lớn nhất theo báo cáo giải trình Diễn đàn Thương mại và Phát triển ( UNCTAD ). [ 178 ] Nước Mỹ không chỉ có thị trường trong nước lớn nhất cho những loại hàng hoá, mà còn chiếm vị trí tuyệt đối trong thị trường dịch vụ. Tổng thanh toán giao dịch thương mại đạt 4,92 nghìn tỷ đô la năm năm nay. [ 179 ] Trong tổng số 500 công ty lớn nhất quốc tế, có 134 công ty đặt trụ sở tại Hoa Kỳ. [ 180 ] Năm 2013, tám trong số mười công ty lớn nhất thế giới tính theo vốn hóa thị trường đều là những công ty của Mỹ : Apple Inc., ExxonMobil, Berkshire Hathaway, Walmart, General Electric, Microsoft, IBM và Chevron Corporation [ 181 ] .Hoa Kỳ có một trong những thị trường kinh tế tài chính lớn nhất và tác động ảnh hưởng nhất toàn thế giới. thị trường sàn chứng khoán Thành Phố New York ( NYSE ) hiện là đầu tư và chứng khoán có mức vốn hoá lớn nhất. [ 43 ] Các khoản góp vốn đầu tư quốc tế tại Mỹ đạt 2,4 nghìn tỷ đô la, [ 182 ] trong khi những khoản góp vốn đầu tư của Mỹ ra quốc tế vượt 3,3 nghìn tỷ đô la. [ 183 ] Nền kinh tế tài chính Mỹ luôn đứng vị trí số 1 trong những khoản góp vốn đầu tư trực tiếp [ 47 ] và hỗ trợ vốn cho điều tra và nghiên cứu và tăng trưởng. Chi tiêu tiêu dùng chiếm 71 % GDP năm 2013. [ 184 ] Hoa Kỳ có thị trường tiêu dùng lớn nhất quốc tế, với tiêu tốn trung bình hộ mái ấm gia đình lớn gấp 5 lần tại Nhật Bản. [ 185 ] Thị phần lao động Mỹ đã lôi cuốn người nhập cư từ khắp nơi trên quốc tế và tỷ suất nhập cư ròng tại đây luôn nằm trong mức cao nhất quốc tế. [ 186 ] Hoa Kỳ nằm trong bảng xếp hạng một trong những vương quốc có nền kinh tế tài chính cạnh tranh đối đầu và hoạt động giải trí hiệu suất cao nhất theo những báo cáo giải trình của Ease of Doing Business, Báo cáo cạnh tranh đối đầu toàn thế giới và những báo cáo giải trình khác. [ 187 ]Nền kinh tế tài chính Hoa Kỳ đã trải qua đợt suy thoái và khủng hoảng theo sau khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính năm 2007 – 08, với sản lượng năm 2013 vẫn dưới mức tiềm năng theo báo cáo giải trình cơ quan ngân sách QH. [ 188 ] Tuy nhiên nền kinh tế tài chính đã mở màn phục sinh từ nửa sau năm 2009, và tới tháng 10 năm 2017, tỷ suất thất nghiệp đã giảm từ mức cao 10 % xuống còn 4,1 %. Vào tháng 12 năm năm trước, tỷ suất nợ công đã chiếm hơn 100 % GDP. [ 189 ] Tổng tài sản có kinh tế tài chính trong nước đạt tổng 131 nghìn tỷ đô la và tổng nợ kinh tế tài chính trong nước là 106 nghìn tỷ đô la. [ 190 ]Hoa Kỳ là một nước có nền kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa nổi bật. Hoa Kỳ có chủ nghĩa tư bản thương nghiệp, chủ nghĩa tư bản dã man, chủ nghĩa tư bản công nghiệp, chủ nghĩa tư bản kinh tế tài chính và cả chủ nghĩa tư bản nhân dân. Chủ nghĩa tư bản tăng trưởng mạnh tại Hoa Kỳ vì nơi đây quy tụ mọi điều kiện kèm theo thuận tiện. Ngoài ra, chế độ kinh tế và văn hóa truyền thống tại Hoa Kỳ lại gắn liền với đạo đức luận Tin lành. Max Weber từng chứng minh và khẳng định đạo Tin Lành đã sản sinh ra chủ nghĩa tư bản vì nó đoạn tuyệt với xã hội và Giáo hội thời Trung Cổ vốn chỉ trầm tư nhiều hơn hành vi. Đó là trào lưu tư tưởng của những tầng lớp trung lưu coi lao động và tiết kiệm ngân sách và chi phí là phương tiện đi lại chắc như đinh dẫn đến tân tiến. [ 191 ]Tính theo Tỷ Lệ tổng sản phẩm trong nước, nợ của Hoa Kỳ xếp thứ 30 trong số 120 vương quốc mà số liệu sẵn có vào năm 2007. [ 192 ]. Nợ vương quốc đã tăng lên nhanh gọn trong những thập niên gần đây, vào 28 tháng 1 năm 2010, tổng nợ của Hoa Kỳ đã tăng lên 14,3 nghìn tỷ đô la. [ 193 ] Theo ngân sách liên bang Hoa Kỳ năm 2010, tổng nợ vương quốc sẽ tăng lên bằng gần 100 % GDP, so với mức giao động 80 % năm 2009. [ 194 ]. Đến tháng 10 năm 2013, tổng nợ bằng 107 % GDP. [ 195 ] Khoản nợ này tính theo GDP vẫn thấp hơn số nợ của Nhật Bản cung năm ( 192 % ) và tương tự với một số ít vương quốc Tây Âu. [ 196 ]. Đến năm 2017, tổng nợ chỉ còn chiếm 77,4 % GDP [ 197 ]. Tính đến năm năm trước, Trung Quốc là chủ nợ lớn nhất của Hoa Kỳ với việc nắm giữ 1,26 nghìn tỷ đô la trái phiếu kho bạc. [ 198 ]Thành phần tư nhân chiếm phần đông nền kinh tế tài chính. Trong năm 2009, hoạt động giải trí kinh tế tài chính của chính phủ nước nhà liên bang chiếm 4,3 % GDP, của chính quyền sở tại tiểu bang và địa phương chiếm 9,3 %, trong khi khu vực tư nhân được ước tính là 86,4 % [ 199 ]. Nền kinh tế tài chính Hoa Kỳ là nền kinh tế tài chính hậu công nghiệp, với ngành dịch vụ góp phần 67.8 % tổng sản phẩm trong nước [ 200 ]. Ngành thương nghiệp đứng vị trí số 1 trong số những ngành dịch vụ, tính theo tổng doanh thu là buôn bán sỉ và lẻ ; theo cống phẩm khấu trừ là kinh tế tài chính và bảo hiểm. [ 201 ] Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2019, có tổng số 5.177 ngân hàng nhà nước thương mại và tổ chức triển khai tín dụng thanh toán tại Hoa Kỳ [ 202 ]. Trong số đó, 5 ngân hàng nhà nước lớn nhất là JPMorgan Chase, Bank of America, Wells Fargo, Citigroup, và Goldman Sachs .Hoa Kỳ vẫn là một siêu cường công nghiệp với những loại sản phẩm hóa học dẫn đầu ngành sản xuất. [ 203 ]. Hoa Kỳ hiện là đơn vị sản xuất hàng hoá lớn thứ hai quốc tế, với tổng sản lượng công nghiệp năm 2013 đạt 2,4 nghìn tỷ đô la. Sản lượng này lớn hơn Đức, Pháp, Ấn Độ và Brazil cộng lại. [ 204 ] Những ngành công nghiệp chính gồm có dầu mỏ, thép, xe hơi, máy móc thiết kế xây dựng, hàng không, máy nông nghiệp, viễn thông, hoá chất, điện tử, chế biến thực phẩm, hàng tiêu dùng, gỗ, và khai khoáng .Hoa Kỳ hiện là nước sản xuất dầu mỏ và khí đốt đứng đầu quốc tế [ 205 ]. Ngành công nghiệp dầu mỏ của Hoa Kỳ đạt sản lượng khai thác ở mức cao kỷ lục 4,46 tỷ thùng dầu thô vào năm 2019 [ 206 ]. Mỹ chính thức vượt Ả Rập Xê Út để trở thành nước xuất khẩu dầu mỏ nhiều nhất quốc tế vào cuối năm 2019 [ 207 ]. Hoa Kỳ còn là nước sản xuất nguồn năng lượng điện và hạt nhân số một của quốc tế cũng như khí đốt vạn vật thiên nhiên hóa lỏng, nhôm, sulfur, phosphat, và muối .Nông nghiệp của Hoa Kỳ chỉ chiếm 1 % GDP nhưng chiếm 60 % sản xuất nông nghiệp của quốc tế. [ 208 ] Vụ mùa hái ra tiền đứng vị trí số 1 của Hoa Kỳ là cần sa mặc dầu luật liên bang nghiêm cấm trồng và bán cần sa. [ 209 ] Mặc dù nông nghiệp chỉ góp phần 1 % vào sản lượng kinh tế tài chính, Hoa Kỳ vẫn là nước xuất khẩu lương thực số 1 quốc tế. Với những vùng đất trồng trọt ôn đới to lớn, những tân tiến về kỹ thuật canh tác nông nghiệp, và chủ trương trợ giá nông nghiệp, Hoa Kỳ trấn áp gần một nửa lượng xuất khẩu lúa gạo của quốc tế. [ 210 ] Các loại sản phẩm gồm có lúa mì, ngô, những loại hạt khác, hoa quả, rau, bông, thịt bò, thịt lợn, gia cầm, mẫu sản phẩm từ sữa, lâm sản và cá. Hoa Kỳ là đơn vị sản xuất ngô và đậu tương đứng đầu quốc tế [ 211 ] đồng thời là vương quốc đi đầu trong việc tăng trưởng và sản xuất những loại thực phẩm biến đổi gen [ 212 ] .
Một vụ thu hoạch lúa mì ở Idaho75 % những cơ sở làm ăn tại Hoa Kỳ không có lập sổ lương bổng, nhưng chúng chỉ chiếm một phần nhỏ thanh toán giao dịch. Các hãng có sổ lương từ 500 hoặc nhiều hơn chiếm 49,1 % tổng thể những công nhân được trả lương ; năm 2002, chiếm 59,1 % thanh toán giao dịch. [ 213 ] Hoa Kỳ xếp hạng ba trong list chỉ số thuận tiện làm ăn của Ngân hàng Thế giới. [ 214 ] So với châu Âu, gia tài của Hoa Kỳ và thuế cống phẩm thu được từ những tập đoàn lớn thường thì cao hơn trong khi thuế tiêu thụ và nhân lực thấp hơn. [ 215 ] Sở Giao dịch Chứng khoán Thành Phố New York và NASDAQ là hai sàn thanh toán giao dịch sàn chứng khoán lớn nhất quốc tế theo giá trị đô la .Xã hội Mỹ luôn tôn vinh người kinh doanh khởi nghiệp và kinh doanh thương mại. Doanh nhân được định nghĩa là người thực thi những nâng cấp cải tiến kỹ thuật, tập hợp kinh tế tài chính cùng những nhạy bén về kinh doanh thương mại, tổng hợp nỗ lực để chuyển hoá những sáng tạo độc đáo cải tiến thành sản phẩm & hàng hóa dịch vụ có giá trị kinh tế tài chính. Điều này góp thêm phần tạo nên những tổ chức triển khai, công ty mới hoặc một phần hoặc cải cách, chuyển hoá những tổ chức triển khai già cỗi để tiếp đón những thời cơ mới. [ 216 ] Tài sản được xem là một tiêu chuẩn để nhìn nhận con người. Người ta công bố thu nhập của mình để nhận được sự kính trọng của xã hội. Giáo hội rao giảng về đồng xu tiền, nhìn nhận đúng chuẩn quyền lực tối cao thuyết giáo của đồng xu tiền. Dư luận tôn vinh tư bản công nghiệp bao nhiêu thì cũng chối bỏ tư bản đầu tư mạnh bấy nhiêu. Nhà tư bản nào tạo ra của cải vật chất, công ăn việc làm thì được kính trọng. Những kẻ làm giàu bằng những thủ đoạn ám muội thì bị phỉ báng. Khi nhà tư bản tự tăng trưởng doanh nghiệp của mình thì được xã hội ca tụng, khi họ xin xỏ của công để làm lợi cho bản thân thì bị chỉ trích. Lợi nhuận vẫn là động lực đa phần của nền văn minh Hoa Kỳ. Lao động là yếu tố cơ bản trong đời sống ở Hoa Kỳ. Trẻ em, sinh viên đều thao tác rất sớm và được khuyến khích kinh doanh thương mại. Người Mỹ không thích chủ nghĩa cộng sản và dị ứng với tổng thể những gì định biến hóa tổ chức triển khai xã hội. Nền tảng văn minh Hoa Kỳ dựa vào sự tiêu thụ, sản xuất, nâng cao không ngừng mức sống vì vậy nó không đồng ý điều hòa, quản trị lao động, doanh thu, tài nguyên. Nếu chủ nghĩa tư bản tại Mỹ có bị nhà nước kiểm soát và điều chỉnh thì cũng chỉ làm cho nó bớt hung hăng nhằm mục đích bảo vệ nguyên tắc tự do kinh doanh thương mại và cạnh tranh đối đầu bình đẳng. [ 217 ] Người Mỹ xem trọng hiệu suất cao. Tính hiệu suất cao của người Mỹ gắn liền với chủ nghĩa thực dụng của họ. Ý thức hệ không quan trọng và cái hữu hiệu được yêu thích hơn cái đẹp vì hiệu suất cao sẽ dẫn đến thành công xuất sắc [ 218 ] .Hệ thống thuế của Hoa Kỳ là mạng lưới hệ thống lũy tiến và rất phức tạp, được thu bởi tối thiểu là 4 cấp chính quyền sở tại với nhiều loại thuế khác nhau như thuế thu nhập, thuế gia tài, thuế doanh nghiệp, thuế nhập khẩu, thuế tiền lương, thuế bất động sản, … Nguồn thu từ thuế chiếm 25 % tổng GDP của cả nước vào năm 2011 [ 219 ]. thị trường chợ đen trong nền kinh tế tài chính Mỹ rất hiếm so với những nước khác [ 220 ]. Cả công dân Mỹ không cư trú trong nước và người có thẻ xanh sống ở quốc tế đều bị đánh thuế thu nhập của họ bất kể họ sống ở đâu hoặc họ kiếm được thu nhập ở đâu, ngoài Hoa Kỳ thì trên quốc tế chỉ Eritrea là có chủ trương như vậy .
Có khoảng chừng 160,4 triệu người trong lực lượng lao động Hoa Kỳ vào năm 2017, đây là lực lượng lao động lớn thứ tư sau Trung Quốc, Ấn Độ và Liên minh châu Âu. [ 221 ] nhà nước ( liên bang, tiểu bang và địa phương ) sử dụng 22 triệu nhân công vào năm 2010 [ 222 ]. 85 % người lao động Mỹ thao tác trong khu vực tư nhân. Một số doanh nghiệp và nhà tuyển dụng lớn nhất trên quốc tế lúc bấy giờ là những công ty của Mỹ. Trong số đó có Walmart, vừa là doanh nghiệp lớn nhất vừa là nhà tuyển dụng khu vực tư nhân lớn nhất trên quốc tế [ 223 ] [ 224 ] .Khoảng 12 % công nhân Mỹ là thành viên của công đoàn, thấp hơn so với mức 30 % tại Tây Âu. [ 225 ] Các nghiệp đoàn không theo một ý thức hệ cố định và thắt chặt nào. Họ chỉ cần đạt yêu sách của mình ở cấp địa phương. Thường thì nghiệp đoàn thân Đảng Dân chủ hơn nhưng nếu cần họ quay sang ủng hộ Đảng Cộng hòa. Nghiệp đoàn thường có mối liên hệ với mafia và không ngại dùng những thủ đoạn đáng ngờ. Lãnh tụ nghiệp đoàn là những người chuyên nghiệp, nhiều lúc là những người kém đạo đức hoặc thậm chí còn là những tên tội phạm. [ 226 ]. Không như những nhóm lao động ở một số ít nước khác, những nghiệp đoàn Hoa Kỳ tìm cách hoạt động giải trí ngay trong mạng lưới hệ thống doanh nghiệp tự do đang sống sót – một kế hoạch làm tuyệt vọng những nhà xã hội chủ nghĩa. Hoa Kỳ không trải qua chính sách phong kiến, và chỉ có rất ít người lao động cho rằng họ bị hấp dẫn vào một cuộc đấu tranh giai cấp. Thay vào đó, phần đông người lao động chỉ đơn thuần nhận thức rằng họ đang đòi những quyền bình đẳng để tân tiến như những người khác. Một yếu tố khác làm giảm đối kháng giai cấp là việc công nhân Mỹ, tối thiểu là công nhân nam da trắng, được có quyền bầu cử sớm hơn công nhân ở những nước khác .Hoa Kỳ đứng hạng nhất về dễ mướn và sa thải công nhân theo Ngân hàng Thế giới. [ 214 ] Người Mỹ có khunh hướng thao tác nhiều giờ hơn mỗi năm so với công nhân tại những vương quốc tăng trưởng khác, dùng ngày nghỉ phép ít hơn và ngắn hơn. Giữa năm 1973 và 2003, việc làm một năm cho mỗi người Mỹ trung bình tăng 199 giờ. [ 227 ] Kết quả một phần, Hoa Kỳ vẫn là nước có hiệu suất lao động cao nhất trên quốc tế. Tuy nhiên, Hoa Kỳ không còn đứng vị trí số 1 hiệu suất sản xuất tính trên mỗi giờ như đã từng như vậy giữa thập niên 1950 và thập niên 1990 ; công nhân tại Na Uy, Pháp, Bỉ, và Luxembourg lúc bấy giờ là những nước có hiệu suất sản xuất trên giờ lao động cao hơn. [ 228 ]

Lợi tức, tăng trưởng con người, và giai cấp xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Chiếm 4,24 % dân số toàn thế giới thế nhưng Mỹ chiếm tới 29,4 % tổng tài sản quốc tế, đây là tỷ suất lớn nhất trong số những vương quốc [ 229 ] [ 230 ]. Mỹ cũng là quê nhà của nhiều tỉ phú và triệu phú nhất quốc tế. Vào năm 2019, cả ba cá thể giàu nhất quốc tế ( Jeff Bezos, Bill Gates và Warren Buffett ) đều là người Mỹ [ 231 ]. Vào tháng 3 năm 2013, Mỹ xếp số 1 quốc tế về Chỉ số An ninh Lương thực Toàn cầu [ 232 ]. Năm 2017, Hoa Kỳ xếp thứ 13 trong số 189 vương quốc về Chỉ số Phát triển Con người ( HDI ) [ 233 ] .Trong năm năm trước, 14,8 % dân số Mỹ sống trong nghèo khó. [ 234 ] Báo cáo của Feeding America chỉ ra trong năm năm trước có 49 triệu người Mỹ lâm vào thực trạng không bảo vệ về đủ thực phẩm. [ 235 ] Trong tháng 6 năm năm nay, tổ chức triển khai IMF đã cảnh báo nhắc nhở Hoa Kỳ rằng tỷ suất nghèo khó tăng cao cần được xử lý khẩn cấp. [ 236 ]

Hoa Kỳ có một mạng lưới lưới an sinh xã hội thấp nhất trong các quốc gia phát triển.[237][238][239][240][241]. Tuy vậy mức sống của người nghèo tại Mỹ lại thuộc hàng cao nhất thế giới. Theo khảo sát thì 80% hộ nghèo tại Mỹ sở hữu máy lạnh, 92% hộ nghèo có lò vi sóng, gần 3/4 có ô tô hoặc xe tải và 31% có hai ô tô hoặc xe tải trở lên. Trung bình một người nghèo tại Mỹ có nhiều không gian sống hơn những người không nghèo điển hình ở Thụy Điển, Pháp hoặc Anh [242]. Robert Rector, nghiên cứu viên Cao cấp tại Phòng Nghiên cứu Chính sách Nội địa cho rằng tình trạng nghèo đói tại Mỹ đã bị thổi phồng quá mức bởi truyền thông và giới chính trị gia [242]. Theo ông thì “Chiến lược của giới truyền thông là lấy 3 phần trăm hoặc 4 phần trăm số người nghèo kém may mắn nhất và miêu tả tình trạng của họ như là đại diện cho hầu hết những người nghèo tại Mỹ” [243]. Mike Brownfield trích dẫn dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ năm 2009 cho thấy 96% các bậc cha mẹ nghèo tại Mỹ nói rằng con cái của họ không bao giờ đói vào bất cứ thời điểm nào trong năm, 83% các hộ gia đình nghèo cho biết họ có đủ thức ăn để ăn [243]. Theo Tim Worstall, nhà nghiên cứu của học viện Adam Smith thì những cá nhân có thu nhập thấp tại Mỹ vẫn có thu nhập cao hơn khoảng 70% dân số thế giới[244].

Dân số nằm trong mức cực nghèo khó đã ngày càng tăng trong khoảng chừng thời hạn từ năm 2000 đến 2009. [ 245 ] Người dân thuộc diện này thường không được tiếp cận với giáo dục chất lượng cao ; tỷ suất phạm tội cao hơn, tỷ suất cao hơn về những tổn thương sức khỏe thể chất và tâm ý, thiếu tiếp cận tới tín dụng thanh toán và tích luỹ của cải ; chịu giá hàng hoá dịch vụ cao, và khó tiếp cận những thời cơ nghề nghiệp hơn. [ 245 ]. Trong năm 2017, tiểu bang có tỷ suất hộ nghèo thấp nhất là bang New Hampshire ( 7,3 % ), và khu vực có tỷ suất nghèo cao nhất là Samoa thuộc Mỹ ( 65 % ) [ 246 ] [ 247 ] [ 248 ]. Trong số những bang, tỷ suất hộ nghèo cao nhất là ở bang Mississippi ( 21,9 % ) [ 249 ]Hoa Kỳ là vương quốc có mức thu nhập trung bình hộ mái ấm gia đình cao nhất trong số những vương quốc OECD, và năm 2010 là nước có mức thu nhập trung bình hộ mái ấm gia đình ( median household incom ) ) cao thứ 4, xuống 2 bậc so với 2007. [ 174 ] [ 175 ] Theo một điều tra và nghiên cứu độc lập, mức thu nhập của những tầng lớp trung lưu tại Mỹ đã giảm xuống mức ngang bằng với mức tại Canada năm 2010, và xuống mức thấp hơn vào năm trước, trong khi một vài vương quốc tăng trưởng khác đã thu hẹp khoảng cách này trong những năm gần đây. [ 250 ] Theo cục tìm hiểu dân số, mức thu nhập hộ mái ấm gia đình kiểm soát và điều chỉnh theo lạm phát kinh tế đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 59.039 đô la năm năm nay. Mức độ bất bình đẳng về thu nhập cũng ở mức cao kỷ lục, với top một phần năm ( 20 % ) người giàu nhất kiếm được hơn 50 % tổng hàng loạt thu nhập. [ 251 ] [ 252 ] Theo báo cáo giải trình của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ ( Federal Reserve ) tháng 9 năm 2017, bất bình đẳng về gia tài cũng ở mức cao kỷ lục ; top 1 % số người giàu nhất trấn áp 38,6 % của cải của toàn vương quốc năm năm nay. [ 253 ] Hãng tư vấn Boston Consulting Group đã chỉ ra trong báo cáo giải trình tháng 6 năm 2017 rằng 1 % số người giàu nhất nước Mỹ sẽ trấn áp 70 % tổng tài sản toàn vương quốc vào năm 2021. [ 254 ]

Tài sản ròng tại Mỹ, 2006–2015

Năm

Giá trị gia tài ( tỷ USD

2006

66,095

2007

66,577

2008

56,214

2009

58,094

2010

62,316

2011

63,545

2012

69,598

2013

79,383

2014

84,201

2015

87,250

Nhóm 1 % người thu nhập cao nhất góp phần vào việc tạo ra 52 % tổng thu nhập từ năm 2009 đến năm ngoái, trong đó thu nhập được định nghĩa là thu nhập từ thị trường không gồm có những khoản tái phân phối từ cơ quan chính phủ, [ 255 ] và tỷ trọng thu nhập của họ trên tổng thu nhập đã được tăng lên gấp đôi từ 9 % năm 1976 lên 20 % năm 2011. [ 256 ] Theo báo cáo giải trình năm năm trước của OECD, 80 % tăng trường của tổng thu nhập ( từ thị trường ) trước thuế thuộc về nhóm 10 % cao nhất từ năm 1957 đến 2007. [ 257 ] Nhóm 10 % giàu sang nhất chiếm hữu 80 % tổng tài sản kinh tế tài chính. [ 258 ] Bất bình đẳng về gia tài tại Mỹ hiện lớn hơn hầu hết những vương quốc tăng trưởng khác. [ 259 ] Thừa kế gia tài hoàn toàn có thể lý giải tại sao nhiều người Mỹ trở nên giàu sang vì có một bước khởi đầu thuận tiện đáng kể ( substantial head start ). [ 260 ] [ 261 ] Vào tháng 9 năm 2012, theo điều tra và nghiên cứu của Viện chủ trương, hơn 60 % trong tổng số 400 người Mỹ trong list giàu nhất của Forbes đã lớn lên trong những độc quyền và khởi đầu thuận tiện như vậy. [ 262 ]Một số những nhà kinh tế tài chính học và hoạt động giải trí đã biểu lộ những nghi ngại về yếu tố bất bình đẳng trong thu nhập, gọi nó là ‘ quan ngại thâm thúy ‘, [ 263 ] sự bất công, [ 264 ] một mối hiểm hoạ cho không thay đổi nền dân chủ và xã hội, [ 265 ] [ 266 ] [ 267 ] hoặc một tín hiệu của sự yếu đi của vương quốc. [ 268 ] .Trong khi những giai cấp xã hội Mỹ thiếu ranh giới định nghĩa rõ ràng, những nhà xã hội học đã cho rằng giai cấp xã hội là một biến số xã hội quan trọng. Nghề nghiệp, hấp thụ giáo dục, và cống phẩm được dùng như những chỉ số chính nói đến thực trạng kinh tế tài chính xã hội. [ 269 ] Dennis Gilbert của Cao đẳng Hamilton đã đưa ra một mạng lưới hệ thống, được những nhà xã hội học khác vận dụng, [ 270 ] theo đó xã hội Mỹ hoàn toàn có thể chia làm sáu giai cấp xã hội : một giai cấp thượng lưu hay đại tư bản gồm những người giàu sang và quyền lực tối cao ( 1 % ), một giai cấp thượng trung lưu gồm những nhà nhiệm vụ có giáo dục cao ( 15 % ), một giai cấp trung lưu gồm những người bán nhiệm vụ và những thợ tay nghề cao ( 33 % ), một giai cấp lao động gồm những người lao động chân tay và thư ký ( 33 % ), và hai giai cấp thấp hơn – lao động nghèo ( 13 % ) và hạ cấp phần nhiều là thất nghiệp ( 12 % ). 1 % trên đầu list giữ 33,4 % gia tài của quốc gia, gồm có phân nửa tổng giá trị CP thanh toán giao dịch công khai minh bạch. [ 271 ]Người Mỹ có thu nhập cao nhưng mức thuế cao, ngân sách cho đời sống cao và có nhiều nhu yếu cần cung ứng nên năng lực tiếp kiệm của người Mỹ không cao. Theo một khảo sát vào năm 2017, chỉ có 25 % người Mỹ được hỏi có số tiền tiết kiệm chi phí từ 10.000 USD trở lên trong khi có đến 39 % không có tiết kiệm chi phí, 36 % người Mỹ còn lại có tiết kiệm ngân sách và chi phí dưới 10.000 USD [ 272 ]. Những người Mỹ từ 55-64 tuổi chỉ có trung bình 120.000 USD tiền tiết kiệm ngân sách và chi phí hưu trí mỗi người trong khi đó nhiều chuyên viên khuyến nghị cần 1 triệu USD cho tuổi già. Một điều tra và nghiên cứu cho thấy 66 % người Mỹ tin rằng họ sẽ không có đủ tiền tiết kiệm ngân sách và chi phí để sống cho tới lúc qua đời. [ 273 ]. trái lại, theo một báo cáo giải trình vào năm 2018 cho thấy, cứ 6 người đã về hưu tại Mỹ thì lại có một người là triệu phú [ 274 ] .

Khoa học và kỹ thuật[sửa|sửa mã nguồn]

Hoa Kỳ trở thành nhà tiên phong trong những nâng cấp cải tiến kỹ thuật kể từ cuối thế kỷ 19 và điều tra và nghiên cứu khoa học từ giữa thế kỷ 20. Hoa Kỳ đã và đang đứng vị trí số 1 trong nhiều ngành kỹ thuật và nghiên cứu và điều tra khoa học từ cuối thế kỷ XIX, là miền đất mê hoặc những nhà khoa học quốc tế như Albert Einstein, Niels Bohr, Victor Weisskopf, Otto Stern. Phần lớn quỹ nghiên cứu và điều tra và tăng trưởng với khoảng chừng 64 % đến từ phía tư nhân. [ 275 ] Hoa Kỳ đứng vị trí số 1 quốc tế trong những tài liệu điều tra và nghiên cứu khoa học và yếu tố tác động ảnh hưởng. [ 276 ] Năm 1876, Alexander Graham Bell được công nhận bằng bản quyền sáng tạo tiên phong của Mỹ về điện thoại thông minh. Thomas Edison đã tăng trưởng máy hát, bóng đèn điện sáng duy trì lâu tiên phong, và chiếc máy chiếu phim thông dụng tiên phong. Nikola Tesla tiên phong trong động cơ cảm ứng và bộ truyền tần số cao sử dụng ở đài thu thanh. Trong đầu thế kỷ 20, công ty sản xuất xe hơi của Ransom E. Olds và Henry Ford đã nhân rộng và thông dụng dây chuyền sản xuất lắp ráp xe. Anh em nhà Wright năm 1903 đã sản xuất thành công xuất sắc chiếc máy bay tiên phong của quốc tế. [ 277 ]Trong Chiến tranh quốc tế thứ hai, Hoa Kỳ tăng trưởng vũ khí nguyên tử, khởi đầu thời đại nguyên tử. Cuộc đua thiên hà đã tạo ra những bước tiến nhanh trong lãnh vực tăng trưởng hỏa tiễn, khoa học vật chất, máy vi tính, và nhiều nghành nghề dịch vụ khác. Hoa Kỳ là nước tiên phong tăng trưởng ARPANET, tiền thân của Internet ngày này. Người Mỹ hưởng được cấp bực cao cận kề với những sản phẩm & hàng hóa tiêu dùng kỹ thuật. [ 278 ]. Tính đến năm 2013, 83,8 % hộ mái ấm gia đình người Mỹ chiếm hữu tối thiểu một chiếc máy tính và 73,3 % có dịch vụ Internet vận tốc cao [ 279 ]. 91 % người Mỹ cũng chiếm hữu tối thiểu một chiếc điện thoại di động vào tháng 5 năm 2013 [ 280 ]. Hoa Kỳ là nước có thứ hạng cao tương quan đến quyền tự do sử dụng Internet [ 281 ]. Hoa Kỳ là vương quốc tăng trưởng và trồng trọt chính yếu những thực phẩm biến đổi gen ; trên phân nửa những vùng đất quốc tế được dùng trồng những vụ mùa kỹ thuật sinh học là ở tại Hoa Kỳ. [ 282 ] Việc ý tưởng ra bóng bán dẫn vào những năm 1950, một thành phần quan trọng trong hầu hết những thiết bị điện tử tân tiến, đã dẫn đến nhiều tân tiến công nghệ tiên tiến và sự lan rộng ra đáng kể của ngành công nghiệp công nghệ cao ở Hoa Kỳ [ 283 ] [ 284 ] [ 285 ]. Điều này dẫn tới sự sinh ra của nhiều tập đoàn lớn công nghệ tiên tiến mới và những khu vực tập trung chuyên sâu công nghệ cao trên khắp quốc gia như thung lũng Silicon ở California. Những thành công xuất sắc của những công ty vi giải quyết và xử lý Mỹ như Advanced Micro Devices ( AMD ) và Intel cùng với những công ty sản xuất ứng dụng và phần cứng máy tính gồm có Adobe Systems, Apple Inc., IBM, Microsoft và Sun Microsystems đã góp thêm phần làm ra sự sinh ra và phổ cập của máy tính cá thể. ARPANET được tăng trưởng vào những năm 1960 để cung ứng những nhu yếu của Bộ Quốc phòng và đã trở thành nền tảng cho sự sinh ra của Internet .Hoa Kỳ hiện là vương quốc có nhiều người đoạt giải Nobel nhất, với 383 cá thể người Mỹ đã giành tổng số 385 giải Nobel trong mọi nghành, trong đó Hoa Kỳ đứng đầu quốc tế về số phần thưởng Nobel Vật lý ( 94 ), Nobel Hóa học ( 63 ), Nobel Y học ( 100 ) và Nobel Kinh tế ( 55 ) .
Hoa Kỳ có tỉ lệ chiếm hữu phương tiện đi lại cơ giới cao nhất quốc tế, với 765 xe trên 1.000 người Mỹ [ 286 ]. Khoảng 39 % xe cá thể là xe Van, xe SUV, hay xe có sàn chở hàng loại nhỏ. [ 287 ] Người Mỹ trưởng thành trung bình dành khoảng chừng 55 phút mỗi ngày lái trên đoạn đường dài trung bình 29 dặm Anh ( 47 km ). [ 288 ] Năm 2001, 90 % người Mỹ đi làm bằng xe hơi. [ 289 ]. Năm 2017, 91 % hộ mái ấm gia đình tại Mỹ chiếm hữu xe hơi. [ 290 ]. Tỉ lệ chiếm hữu xe hơi thấp nhất là ở những thành phố có mạng lưới hệ thống giao thông vận tải công cộng tăng trưởng như Thành Phố New York ( 44 % ) hay Washington DC ( 62 % ) [ 291 ]Hệ thống đường tàu nhẹ chở khách liên thành phố của Hoa Kỳ tương đối yếu kém. [ 292 ] Chỉ có 9 % tổng số lượt đi thao tác ở Hoa Kỳ là dùng giao thông vận tải công cộng so với 38,8 % tại châu Âu. [ 293 ]Việc sử dụng xe đạp điện rất ít, thua xa mức độ sử dụng của châu Âu. [ 294 ] Công nghệ hàng không dân sự trọn vẹn tư hữu hóa trong lúc đa phần những phi trường chính là của công. 5 hãng hàng không lớn nhất trên thế giới tính theo số người mua được luân chuyển đều là của Hoa Kỳ ; American Airlines là công ty hàng không lớn nhất quốc tế. [ 295 ] Trong số 30 phi trường hành khách bận rộn nhất trên quốc tế thì có 16 là ở Hoa Kỳ, gồm có Phi trường Quốc tế Hartsfield-Jackson Atlanta ( ATL ) bận rộn nhất quốc tế. [ 296 ]
Một trang trại gió ở bang Oregon Dải Las Vegas về đêm với Khách sạn Planet Hollywood ( năm 2012 )Tính đến năm 2019, có tới 80 % nguồn nguồn năng lượng ở Hoa Kỳ được lấy từ nguyên vật liệu hóa thạch. Năm 2019, phần đông nguồn nguồn năng lượng của quốc gia được lấy từ dầu mỏ ( 36,6 % ), tiếp theo là khí tự nhiên ( 32 % ), than đá ( 11,4 % ), nguồn năng lượng tái tạo ( 11,4 % ) và hạt nhân ( 8,4 % ) [ 297 ]. Kể từ năm 2007, tổng lượng phát thải khí nhà kính của Hoa Kỳ cao thứ hai trong số những vương quốc, chỉ xếp sau Trung Quốc [ 298 ]. Hoa Kỳ trong lịch sử dân tộc là đơn vị sản xuất khí nhà kính lớn nhất quốc tế, và lượng phát thải khí nhà kính trên đầu người vẫn duy trì ở mức cao .
Hoa Kỳ đứng thứ 3 quốc tế về tổng số khách du lịch đến du lịch thăm quan ( chỉ xếp sau Pháp và Tây Ban Nha ) [ 299 ]. Năm 2011, những điểm du lịch được ghé thăm nhiều nhất ở Mỹ gồm : Quảng trường Thời đại ( Thành Phố New York ), Công viên Trung tâm ( Thành Phố New York ), Ga Washington Union ( Washington DC ), Dải Las Vegas ( Las Vegas ), Nhà ga Grand Central ( Thành Phố New York ), Walt Disney World ( Orlando ), Disneyland Resort ( Anaheim ), Cầu Cổng Vàng ( San Francisco ) [ 300 ] .
Các nhóm sắc tộc lớn nhất theo từng Q., 2000
Vào ngày 1 tháng 7 năm 2017, Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ ước tính dân số của quốc gia là 325.719.178 người và sẽ tăng thêm 1 người sau mỗi 13 giây, nghĩa là tăng khoảng chừng 6.646 người mỗi ngày [ 304 ]. Dân số Hoa Kỳ đã tăng gần gấp 4 lần trong thế kỷ 20, từ 76,2 triệu người năm 1900 lên 281,4 triệu người vào năm 2000. [ 305 ]. Hiện Hoa Kỳ là nước đông dân thứ ba trên quốc tế, chỉ xếp sau Trung Quốc và Ấn Độ .Tỉ lệ tăng dân số trung bình là 0,7 % vào năm năm trước [ 306 ]. Tỉ lệ sinh 13/1. 000 người, thấp hơn mức trung bình của quốc tế [ 307 ]. Năm 2006, 1,27 triệu di dân được cấp phép cư ngụ hợp pháp. México đã và đang là nguồn đứng vị trí số 1 những di dân mới của Hoa Kỳ trên hai thập niên qua ; kể từ năm 1998, Trung Quốc, Ấn Độ, và Philippines là những vương quốc có số lượng người nhập cư đến Mỹ mỗi năm đông nhất. [ 308 ]. Tính đến năm năm ngoái, 47 % người nhập cư là người gốc Latinh, 26 % là người gốc châu Á, 18 % là người da trắng và 8 % là người da đen. Tỷ lệ người nhập cư là người châu Á đang tăng lên trong khi tỷ suất người gốc Latinh đang giảm [ 309 ]. Hoa Kỳ là quốc gia công nghiệp hóa duy nhất mà sự ngày càng tăng dân số lớn lao được tiên đoán. [ 310 ] Hoa Kỳ đã và đang là nước đứng đầu về số người nhập cư trong nhiều thập kỷ qua, đảm nhiệm số người nhập cư nhiều hơn hàng loạt những nước khác trên quốc tế cộng lại [ 311 ]. Trong năm 2018, Mexico, Cuba, Trung Quốc và Cộng hòa Dominica là 4 nước đứng vị trí số 1 về số người nhập cư vào Hoa Kỳ [ 312 ] .Làn sóng nhập cư đã khiến dân số Hoa Kỳ liên tục tăng nhanh gọn với dân số sinh ra ở ngoại bang tăng gấp đôi từ gần 20 triệu vào năm 1990 đến hơn 40 triệu trong năm 2010. Dân số sinh ra ở quốc tế đạt 45 triệu người trong năm năm ngoái [ 313 ]. Hoa Kỳ có một dân số đa chủng tộc-31 nhóm sắc tộc có dân số trên 1 triệu người. [ 314 ] Người da trắng là nhóm chủng tộc lớn nhất trong đó người gốc Đức, gốc Ireland, và gốc Anh chiếm ba trong số bốn nhóm sắc tộc lớn nhất. Người Mỹ gốc châu Phi, đa phần là con cháu của những cựu nô lệ, là nhóm chủng tộc thiểu số đông nhất Hoa Kỳ và là nhóm sắc tộc lớn hạng ba. Người Mỹ gốc châu Á là nhóm chủng tộc thiểu số lớn hạng nhì của Hoa Kỳ ; hai nhóm sắc tộc người Mỹ gốc châu Á lớn nhất là người Hoa và người Filipino. Năm 2010, dân số Hoa Kỳ gồm có một số lượng ước tính là 5,2 triệu người thuộc sắc tộc bản thổ châu Mỹ hoặc bản thổ Alaska và gần 1 triệu người gốc bản thổ Hawaii hay người hòn đảo Thái Bình Dương [ 315 ]. Có thể coi Hoa Kỳ là nước có độ phong phú sắc tộc, dân tộc bản địa ( hội đồng | dân tộc bản địa ] ], văn hóa truyền thống cao nhất quốc tế .Cho đến trào lưu đòi quyền công dân trong những năm 1960, những nhóm chủng tộc thiểu số ở Hoa Kỳ, nhất là người da đen và người da đỏ địa phương đã phải đương đầu với sự phân biệt đối xử cả về quyền hạn chính trị lẫn kinh tế tài chính [ 316 ]. Hành vi phân biệt chủng tộc chính thức bị cấm dưới thời Tổng thống Johnson qua Đạo luật về Quyền Công dân năm 1964 và trở thành hành vi không hề đồng ý cả về mặt xã hội lẫn đạo đức. Nhiều người cho rằng cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2008 là một bước tiến trong mối quan hệ giữa những chủng tộc ở Mỹ : người Mỹ da trắng đã đóng vai trò quan trọng trong việc bầu Barack Obama trở thành tổng thống da màu tiên phong của nước này. [ 317 ]Sự ngày càng tăng dân số của người nói tiếng Tây Ban Nha là một chiều hướng nhân khẩu chính. Khoảng 44 triệu người Mỹ gốc nói tiếng Tây Ban Nha tạo thành chủng tộc thiểu số lớn nhất tại Hoa Kỳ. Khoảng 64 % người nói tiếng Tây Ban Nha có gốc từ México. [ 318 ] Giữa năm 2000 và 2004, dân số nói tiếng Tây Ban Nha của Hoa Kỳ tăng 14 % trong khi dân số không phải người nói tiếng Tây Ban Nha tăng chỉ 2 %. [ 319 ] Phần nhiều sự ngày càng tăng dân số là vì di dân : Đến năm 2004, 12 % dân số Hoa Kỳ sinh ra ở ngoại bang, trên phân nửa số lượng đó là từ châu Mỹ Latinh. [ 320 ] Sinh sản cũng là một yếu tố : Phụ nữ nói tiếng Tây Ban Nha trung bình sinh ba người con trong đời của mình. Tỉ lệ tựa như là 2,2 so với phụ nữ da đen không nói tiếng Tây Ban Nha và 1,8 cho phụ nữ da trắng không nói tiếng Tây Ban Nha ( dưới số lượng quân bình sửa chữa thay thế là 2,1 ). [ 310 ] Người nói tiếng Tây Ban Nha chiếm gần như phân nửa số lượng ngày càng tăng dân số vương quốc 2,9 triệu từ tháng 7 năm 2005 đến tháng 7 năm 2006. [ 321 ] Ước tính theo khunh hướng hiện tại thì vào năm 2050, người da trắng gốc không nói tiếng Tây Ban Nha sẽ là 50,1 % dân số, so với 69,4 % năm 2000. [ 322 ] Người da trắng không nói tiếng Tây Ban Nha đã ít hơn phân nửa dân số tại bốn tiểu bang : California, [ 323 ] New Mexico, [ 324 ] Hawaii, [ 325 ] và Texas [ 326 ], cũng như tại Đặc khu Columbia. [ 327 ]Theo một cuộc khảo sát được thực thi bởi Viện Williams, 9 triệu người Mỹ, hoặc khoảng chừng 3,4 % số người trưởng thành tại Mỹ tự nhận mình là người đồng tính, tuy nhiên tính hoặc chuyển giới [ 328 ] [ 329 ]. Một cuộc thăm dò của Gallup năm năm nay cũng Kết luận rằng 4,1 % người Mỹ trưởng thành được xác lập là thuộc hội đồng LGBT. Tỷ lệ cao nhất đến từ Đặc khu Columbia ( 10 % ), trong khi tiểu bang thấp nhất là Bắc Dakota với 1,7 % [ 330 ]. Trong một cuộc khảo sát năm 2013, Trung tâm trấn áp và phòng ngừa dịch bệnh cho thấy 96,6 % người Mỹ được xác lập là thẳng ( dị tính ), trong khi 1,6 % được xác lập là đồng tính nam hoặc đồng tính nữ và 0,7 % được xác lập là người lưỡng tính [ 331 ] .Hoa Kỳ có mức độ đô thị hóa cao, khoảng chừng 83 % dân số sống trong 361 vùng đô thị. [ 332 ] Năm 2005, 254 khu hợp nhất tại Hoa Kỳ có dân số trên 100.000 người, 9 thành phố có hơn 1 triệu dân, và 4 thành phố cấp quốc tế có trên 2 triệu dân ( Thành phố Thành Phố New York, Los Angeles, Chicago, và Houston ). [ 333 ] Hoa Kỳ có 50 vùng đô thị có dân số trên 1 triệu dân. [ 334 ] Trong số 50 vùng đô thị tăng trưởng nhanh nhất, 23 vùng đô thị nằm ở miền Tây và 25 vùng đô thị ở miền Nam. Trong số 20 vùng đô thị đông dân nhất của Hoa Kỳ, những vùng đô thị như Dallas ( hạng tư lớn nhất ), Houston ( hạng sáu ), và Atlanta ( hạng chín ) cho thấy có số lượng ngày càng tăng lớn nhất giữa năm 2000 và 2006 trong khi vùng đô thị Phoenix ( hạng 13 ) tăng trưởng số lượng lớn nhất về Phần Trăm dân số .

Mặc dù Hoa Kỳ không có ngôn ngữ chính thức ở cấp liên bang, nhưng tiếng Anh Mỹ (American English) là ngôn ngữ quốc gia.

Năm 2010, khoảng chừng 230 triệu người hay 80 % dân số tuổi từ 5 trở lên nói tiếng Anh tại nhà. Tiếng Tây Ban Nha, có trên 10 % dân số nói tại nhà, là ngôn từ thông dụng thứ hai và được dạy thoáng rộng như ngôn từ ngoại bang. [ 337 ] Các di dân muốn nhập tịch phải biết tiếng Anh. Một số người Mỹ cổ vũ việc biến tiếng Anh thành ngôn từ chính thức của Hoa Kỳ vì nó là ngôn từ chính thức tại tối thiểu 32 tiểu bang. [ 338 ] Cả tiếng Hawaii và tiếng Anh là ngôn từ chính thức tại Hawaii theo luật tiểu bang. [ 339 ] Một số chủ quyền lãnh thổ vùng quốc hải cũng công nhận ngôn từ bản thổ của họ là ngôn từ chính thức cùng với tiếng Anh : Tiếng Samoa và tiếng Chamorro được Samoa thuộc Mỹ và Guam lần lượt công nhận là ngôn từ chính thức của họ ; tiếng Caroline và tiếng Chamorro được Quần đảo Bắc Mariana công nhận ; tiếng Tây Ban Nha là tiếng chính thức của Puerto Rico. Trong lúc cả hai tiểu bang này không có một tiếng chính thức nào, New Mexico có luật được cho phép sử dụng cả tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha giống như Louisiana làm vậy so với tiếng Anh và tiếng Pháp. [ 340 ]Các ngoại ngữ được dạy thoáng rộng nhất ở Hoa Kỳ, về số lượng học viên từ mẫu giáo đến ĐH, là : tiếng Tây Ban Nha ( khoảng chừng 7,2 triệu người học ), tiếng Pháp ( 1,5 triệu ), và tiếng Đức ( 500.000 ). Các ngôn từ thường được dạy khác ( từ 100.000 đến 250.000 người học ) gồm có tiếng Latinh, tiếng Nhật, ASL, tiếng Ý và tiếng Trung [ 341 ] [ 342 ]. 18 % số người Mỹ nói được tối thiểu một thứ ngôn từ khác ngoài tiếng Anh [ 343 ] .

Chính phủ Hoa Kỳ không kiểm soát tín ngưỡng của người dân.[346] Trong một cuộc thăm dò tư nhân thực hiện năm 2014, có khoảng 70,6% người Mỹ trưởng thành tự xem mình là tín hữu Kitô giáo, giảm từ 86,4% trong năm 1990. Các giáo phái Tin Lành chiếm 46,5% trong khi Giáo hội Công giáo Rôma hiện là nhánh Kitô giáo độc lập lớn nhất, chiếm 20,8%.[347] Một cuộc nghiên cứu khác vào năm 2007 cho thấy người da trắng Tin Lành phái phúc âm (evangelical) chiếm 26,3% dân số; đây là nhóm Tin Lành đông nhất;[348] tổng số người theo Tin Lành phái phúc âm của tất cả các chủng tộc chiếm từ 30 tới 35%.[349] Nhiều nhóm cư dân châu Âu đến định cư tại Bắc Mỹ là những người mong muốn xây dựng cuộc sống mới được đảm bảo tự do tôn giáo để thực hành tín ngưỡng của mình. Các quan niệm được đề cao ở Hoa Kỳ như tự do, dân chủ, nền cộng hòa, trách nhiệm cá nhân, sự chăm chỉ, đạo đức lao động, sự thịnh vượng và chủ nghĩa tư bản được cho là tương thích với tư tưởng của nhiều phái Tin Lành. Sự sùng đạo là một đặc điểm của Hoa Kỳ và tôn giáo là một nhân tố quan trọng trong xã hội tại đây. Hầu hết các Tổng thống Mỹ đều đặt tay tuyên thệ trên cuốn Kinh Thánh và tự đặt mình dưới sự che chở của Chúa.[350]

Tổng số người ngoài Kitô giáo theo số liệu năm năm trước là 5,9 %, tăng từ 3,3 % hồi năm 1990. Các tôn giáo không phải Kitô giáo có số người theo đông nhất là Do Thái giáo ( 1,9 % ), Hồi giáo ( 0,9 % ), Phật giáo ( 0,7 % ), Ấn Độ giáo ( 0,7 % ). [ 347 ] Giữa năm 1990 và 2001, số người theo Hồi giáo và Phật giáo ngày càng tăng gấp đôi. Năm 1990 có 8,2 % và năm năm trước có 22,8 % dân số tự nhận mình là người theo thuyết bất khả tri, thuyết vô thần, hoặc không tôn giáo, [ 351 ] [ 352 ] vẫn tương đối ít hơn so với một số ít vương quốc tăng trưởng khác như Anh Quốc và Thụy Điển .

Cấu trúc mái ấm gia đình[sửa|sửa mã nguồn]

Tính đến năm 2007, 58 % người Mỹ từ 18 tuổi trở lên đã kết hôn, 6 % là góa phụ, 10 % đã ly hôn và 25 % chưa khi nào kết hôn [ 353 ] .Tỷ lệ mang thai ở tuổi vị thành niên của Hoa Kỳ là 26,5 trên 1.000 phụ nữ. Tỷ lệ này đã giảm 57 % kể từ năm 1991 [ 354 ]. Năm 2013, tỷ suất sinh ở tuổi vị thành niên cao nhất là ở bang Alabama và thấp nhất ở bang Wyoming [ 354 ] [ 355 ]. Phá thai là hợp pháp trên hàng loạt chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ, sau vụ Roe v. Wade, một quyết định hành động mang tính bước ngoặt vào năm 1973 của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ [ 356 ]. Trong khi tỷ suất phá thai đang giảm, tỷ suất phá thai là 15 trên 1.000 phụ nữ trong độ tuổi từ 15-44 vẫn cao hơn so với hầu hết những vương quốc phương Tây [ 356 ]. Năm 2013, độ tuổi trung bình khi sinh con đầu lòng là 26 và 40,6 % ca sinh con đầu lòng là của phụ nữ chưa kết hôn [ 357 ] .Tổng tỷ suất sinh ( TFR ) năm năm nay là 1,82 ca sinh trên 1000 phụ nữ [ 358 ]. Việc nhận con nuôi ở Hoa Kỳ là thông dụng và tương đối thuận tiện từ quan điểm pháp lý ( so với những nước phương Tây khác ) [ 359 ]. Năm 2001, với hơn 127.000 con nuôi, Hoa Kỳ chiếm gần 50% tổng số con nuôi trên toàn quốc tế [ 360 ]. Hôn nhân đồng giới là hợp pháp trên toàn nước, sau phán quyết của Tòa án Tối cao năm năm ngoái. Tuy vậy chính sách đa thê là phạm pháp trên toàn chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ [ 361 ] .
Giáo dục đào tạo công lập Hoa Kỳ do chính quyền sở tại tiểu bang và chính quyền sở tại địa phương đảm trách và do Bộ Giáo dục đào tạo Hoa Kỳ điều phối bằng những lao lý hạn chế tương quan đến những khoản trợ giúp của liên bang .Ở hầu hết những tiểu bang, trẻ nhỏ từ 6 hoặc 7 tuổi bắt buộc phải đi học cho đến khi đủ 18 tuổi ; một vài tiểu bang được cho phép học viên thôi học ở tuổi 16 hay 17. [ 362 ]. Giáo dục đào tạo bắt buộc được chia thành ba cấp : tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông. Trẻ em thường được chia theo nhóm tuổi thành những lớp, từ những lớp mẫu giáo ( 5 – 6 tuổi ) và lớp 1 ( 6-7 tuổi ) so với những trẻ nhỏ tuổi nhất, cho đến lớp 12 ( 17 – 18 tuổi ) là năm cuối cấp ba. Hệ thống xe buýt trường học phân phối khoảng chừng 8,8 tỷ chuyến đi, chở hơn 24 triệu học viên Mỹ đi học và về nhà mỗi năm .Vào năm 2013, khoảng chừng 87 % trẻ nhỏ trong độ tuổi đi học theo học tại những trường công lập do nhà nước hỗ trợ vốn, khoảng chừng 10 % học tại những trường tư thục và khoảng chừng 3 % học tại nhà [ 363 ] [ 364 ] .Hoa Kỳ có nhiều trường ĐH và viện ĐH tư thục cũng như công lập nổi tiếng có chủ trương tuyển chọn sinh viên khắc nghiệt như Đại học Harvard, nhưng cũng có những trường ĐH hội đồng ở địa phương được cho phép sinh viên tự do ghi danh vào học. SAT và ACT là những bài kiểm tra tiêu chuẩn phổ cập nhất mà học viên thực thi khi nộp đơn vào ĐH .Trong số những người Mỹ tuổi từ 25 trở lên, 84,6 % tốt nghiệp trung học, 52,6 % có theo học ĐH, 27,2 % có bằng ĐH, và 9,6 % có bằng sau đại học. [ 365 ] Tỉ lệ biết đọc biết viết ở mức cơ bản là khoảng chừng 99 %. [ 366 ] Năm năm ngoái, Liên Hiệp Quốc nhìn nhận Hoa Kỳ có chỉ số giáo dục là 0.90, đứng thứ 8 trên quốc tế [ 367 ] .
Tuổi thọ trung bình của người Mỹ vào năm 2013 là 78,9 tuổi [ 368 ] [ 369 ] [ 370 ]. Tuổi thọ trung bình của người Mỹ vào năm 2006 là 77,8 tuổi [ 371 ], thấp hơn số lượng tính chung của Tây Âu 1 năm, thấp hơn Na Uy 3 năm và ngắn hơn Thụy Sĩ 4 năm. [ 372 ] Hơn 20 năm qua, thứ hạng về tuổi thọ trung bình của vương quốc đã giảm từ hạng 11 vào năm 1987 xuống hạng 42 của quốc tế vào năm 2007 [ 373 ]. Tỷ lệ tử trận trẻ sơ sinh là 6,17 trên một ngàn trẻ vào năm năm trước, đứng thứ 56 trong tổng số 224 vương quốc, đứng sau toàn bộ những nước Tây Âu [ 374 ]. Khoảng 1/3 dân số trưởng thành béo phì và thêm 1/3 có khối lượng cân quá khổ ; [ 375 ] tỉ lệ béo phì là cao nhất trong số những nước tăng trưởng, đã tăng gấp đôi trong 1/4 thế kỷ qua. [ 376 ] Bệnh tiểu đường loại 2 có tương quan đến béo phì là căn bệnh thế kỷ đáng quan ngại so với những nhà chăm nom sức khỏe thể chất nhiệm vụ. [ 377 ]Tỉ lệ có thai ở tuổi vị thành niên là 79,8 / 1.000 phụ nữ thì cao gấp 4 lần so với Pháp và 5 lần so với Đức. [ 378 ] Việc phá thai tại Hoa Kỳ là một nguồn tạo ra tranh cãi chính trị sôi động. Nhiều tiểu bang cấm dùng công quỹ vào việc phá thai và có luật hạn chế việc phá thai vào thời kỳ sắp sinh nở, bắt buộc thông tin cho cha mẹ của trẻ vị thành niên muốn phá thai, và cưỡng bách một thời kỳ chờ đón trước khi thực thi phá thai. Trong khi việc phá thai có giảm sút, tỉ lệ phá thai tại Hoa Kỳ 241 vụ trên 1.000 trẻ sinh sinh ra và tỉ lệ 15 vụ trên 1.000 phụ nữ tuổi từ 15 – 44 thì vẫn còn cao hơn so với đa phần những vương quốc Tây Âu. [ 379 ]Hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất của Hoa Kỳ vượt mức tiêu tốn bất kể vương quốc nào khác, tính theo cả số tiêu tốn cho mỗi đầu người và Tỷ Lệ GDP. [ 380 ] Không như đa phần những vương quốc tăng trưởng khác, mạng lưới hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất của Hoa Kỳ không trọn vẹn là công ích, thay vào đó nó dựa vào tiền chi trả của cả công cộng và tư nhân. Năm 2004, bảo hiểm tư nhân đã trả khoảng chừng 36 % tiêu tốn về sức khỏe thể chất cho cá thể, tiền túi của bệnh nhân chiếm 15 % và chính phủ nước nhà liên bang, tiểu bang và địa phương trả khoảng chừng 44 %. [ 381 ]giá thành y tế ở Mỹ nhìn chung là rất cao, một đợt khám bệnh nhẹ cũng hoàn toàn có thể phải trả hàng trăm USD, bệnh nặng điều trị dài ngày hoàn toàn có thể tốn kém hàng trăm ngàn USD. Chi tiêu y tế quá cao là nguyên do thường thì nhất khiến cá thể, hộ mái ấm gia đình lâm vào cảnh phá sản tại Hoa Kỳ. [ 382 ]

Mỹ là một quốc gia phát triển nhưng chưa có một nền bảo hiểm y tế phổ cập toàn dân. Người dân Mỹ phải đóng bảo hiểm y tế cao hơn dân Canada tới 14 lần (tức là tới gần 11.000 USD/năm). Cũng có loại bảo hiểm rẻ hơn, khoảng 3.000 USD/năm cho một người còn trẻ, khỏe mạnh và không tiền sử bệnh nghiêm trọng, nhưng loại bảo hiểm đó chỉ chi trả phần nào cho những lúc ốm nặng, còn bệnh nhẹ thì người bệnh phải tự trả tiền. Những gia đình có thu nhập trung bình thấp ở Mỹ sẽ không thể có đủ tiền mua bảo hiểm y tế. Năm 2005, 46,6 triệu người Mỹ hay 15,9% dân số không có bảo hiểm y tế, 5,4 triệu người hơn so với năm 2001. Nguyên nhân chính con số người không có bảo hiểm y tế gia tăng là vì số người Mỹ có bảo hiểm do công ty nơi họ làm việc bảo trợ giảm từ 62,6% năm 2001 xuống còn 59,5% năm 2005. Khoảng 1/3 số người không bảo hiểm y tế sống trong các hộ gia đình có lợi tức hàng năm trên 50.000 đôla, phân nửa số hộ gia đình đó có lợi tức trên 75.000 đô la. Một phần ba số người khác có tiêu chuẩn nhưng không đăng ký xin bảo hiểm y tế công cộng.[383]. Năm 2006, Massachusetts trở thành tiểu bang đầu tiên yêu cầu phải có bảo hiểm y tế;[384] California đang xem xét một luật tương tự.[385]. Đạo luật Obamacare, được thông qua vào đầu năm 2010, đã giúp cho số người không có bảo hiểm y tế trên toàn quốc giảm một nửa, mặc dù nội dung của đạo luật và hiệu lực cuối cùng của nó vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi [386][387]. Năm 2017, 12,2% dân số Mỹ không có bảo hiểm y tế [388].

Ngân sách chi tiêu cao cho mạng lưới hệ thống chăm nom sức khoẻ tại Hoa Kỳ có nhiều nguyên do khác nhau từ văn minh công nghệ tiên tiến, ngân sách quản trị, giá thuốc, những nhà sản xuất tính phí cao hơn cho trang thiết bị, người dân Mỹ được nhận nhiều chăm nom y tế hơn tại những vương quốc khác, mức lương cao của bác sỹ, chủ trương trấn áp của cơ quan chính phủ, ảnh hưởng tác động của tố tụng, và mạng lưới hệ thống giao dịch thanh toán của bên thứ ba giúp giảm ngân sách điều trị .Theo một cuộc khảo sát của Gallup được triển khai tại cả 50 bang của Hoa Kỳ vào cuối năm 2018 thì hầu hết người Mỹ vẫn nhìn nhận rất tích cực về mạng lưới hệ thống y tế của vương quốc. Theo đó, 80 % số người tham gia khảo sát nhìn nhận rằng chất lượng của mạng lưới hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất mà họ nhận được là ” xuất sắc “, 69 % nhìn nhận chất lượng bảo hiểm y tế của họ là ” rất tốt “, trong khi đó nhìn nhận chung về chất lượng chăm nom sức khỏe thể chất trên toàn nước lại có phần kém hơn ( chỉ 55 % nhìn nhận ” rất tốt ” khi nói đến chất lượng tổng thể và toàn diện của mạng lưới hệ thống y tế Hoa Kỳ ). Đối với những người trên 65 tuổi tham gia khảo sát, có 68 % bày tỏ sự hài lòng về ngân sách khám chữa bệnh nói chung. [ 389 ]

Tội phạm và hình phạt[sửa|sửa mã nguồn]

Tình trạng tội phạm[sửa|sửa mã nguồn]

Tỉ lệ giết người tại 1 số ít vương quốc được chọn năm 2004 ( năm 2000 cho Nga )

Thi hành luật pháp tại Hoa Kỳ là trách nhiệm chính yếu của cảnh sát địa phương và sở cảnh sát quận, với sự trợ giúp rộng lớn hơn của cảnh sát tiểu bang. Các cơ quan Liên bang như Cục Điều tra Liên bang (FBI) và Cục Bảo vệ Tòa án Hoa Kỳ (United States Marshals Service) có những nhiệm vụ đặc biệt. Ở cấp liên bang, và gần như ở mọi tiểu bang, pháp chế đều dựa vào một hệ thống luật phổ thông. Các tòa án tiểu bang thi hành đa số các vụ xử án hình sự; các tòa án liên bang nhận thụ lý một số tội ác đã được quy định nào đó cũng như các vụ chống án từ các hệ thống tòa tiểu bang.

So với những vương quốc trong Liên minh châu Âu và Khối Thịnh vượng chung, Hoa Kỳ có một tỉ lệ tội phạm tính chung là trung bình. [ 390 ] Trong số những vương quốc tăng trưởng, Hoa Kỳ có mức độ tội phạm đấm đá bạo lực trên trung bình và đặc biệt quan trọng có mức độ cao về đấm đá bạo lực do súng gây ra và hành vi giết người. [ 391 ] Năm 2005, có 56 vụ giết người trên số lượng 1 triệu dân cư, so với 10 tại Đức [ 392 ] và 19 tại Canada. [ 393 ] Tỉ lệ những vụ giết người tại Hoa Kỳ giảm 36 % từ năm 1986 đến 2000 và gần như không đổi kể từ đó. [ 394 ]Theo báo cáo giải trình năm 2013 của Văn phòng Ma túy và Tội phạm của Liên Hiệp Quốc ( UNODC ), từ năm 2005 đến 2012, tỷ suất giết người trung bình tại Hoa Kỳ là 4,9 / 100.000 dân, thấp hơn so với mức trung bình trên toàn thế giới là 6,2. Tuy nhiên, tỷ suất này vẫn cao hơn nhiều so với hầu hết những nước tăng trưởng khác trên quốc tế. Tỷ lệ giết người trong năm năm ngoái là 4,9 / 100.000 người [ 395 ]. Năm năm nay có 17.250 vụ giết người, tăng 8,6 % so với năm năm ngoái [ 396 ]Hoa Kỳ cũng là nơi sống sót nhiều băng đảng tội phạm khi ước tính có khoảng chừng 33.000 băng nhóm đang hoạt động giải trí tại vương quốc này [ 397 ]. Các băng đảng đường phố quy mô lớn có xu thế tập trung chuyên sâu ở những khu đô thị đông dân như New York City, Los Angeles, Chicago, Philadelphia, Miami, Denver .Hoa Kỳ có tỉ lệ người bị tống giam có lập hồ sơ [ 398 ] và tổng dân số tù nhân cao nhất [ 399 ] trên quốc tế và hơn xa những số lượng cao nhất trong những vương quốc tăng trưởng dân chủ : năm 2006, 750 trong mỗi 100.000 người Mỹ bị cầm tù trong năm đó, hơn 3 lần số lượng tại Ba Lan, vương quốc thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế tài chính ( OECD ) có tỉ lệ cao nhất sau đó. [ 400 ] Tỉ lệ hiện tại của Hoa Kỳ gần như cao gấp 5 lần rưỡi số lượng năm 1980 là 139 mỗi 100.000 người. [ 401 ] Đàn ông người Mỹ gốc châu Phi bị bắt giam có tỉ lệ gấp 6 lần tỉ lệ của đàn ông da trắng và ba lần so với tỉ lệ của đàn ông nói tiếng Tây Ban Nha. Tỉ lệ bị cầm tù ngày càng cao của Hoa Kỳ phần đông là do những đổi khác trong việc xử phạt và những chủ trương chống chất ma túy. [ 402 ] Trong năm 2013, Louisiana là bang có tỷ suất bị giam giữ cao nhất ( 1.082 trên 100.000 người ) [ 403 ] [ 404 ], còn bang Maine là thấp nhất ( 285 trên 100.000 người ) [ 403 ] [ 405 ]. Khoảng 9 % tù nhân bị giam giữ trong những nhà tù thuộc chiếm hữu tư nhân [ 406 ] .Người Mỹ gốc Phi là nhóm chủng tộc có tỉ lệ phạm tội cao nhất tại Mỹ. Một thống kê vào năm năm ngoái cho thấy phần nhiều thủ phạm trong những vụ giết người tại Mỹ là người Mỹ gốc Phi, trong đó số người Mỹ da trắng bị sát hại bởi người Mỹ gốc Phi cao hơn đáng kể so với số người Mỹ gốc Phi bị người da trắng sát hại [ 407 ]. Mặc dù chỉ chiếm 13 % dân số Mỹ, thế nhưng, người Mỹ gốc Phi là thủ phạm trong 52.5 % số vụ giết người tại Mỹ từ năm 1990 đến năm 2008 [ 408 ] [ 409 ] [ 410 ]. Theo thống kê của FBI thì người Mỹ gốc Phi đã gây ra 52 % số vụ giết người và 54 % số vụ cướp tại Mỹ trong năm năm nay [ 411 ] .Mặc dù hình phạt tử hình đã bị xóa bỏ tại phần đông những vương quốc Tây phương, nó vẫn còn sống sót ở Hoa Kỳ so với một số ít tội liên bang và quân sự chiến lược nào đó, và lúc bấy giờ hình phạt tử hình vẫn còn sống sót ở 30 tiểu bang. Từ khi hình phạt tử hình được hồi sinh vào năm 1976, đã có trên 1.300 vụ xử tử tại Hoa Kỳ, phần nhiều là ở ba bang : Texas, Virginia và Oklahoma [ 412 ]. Năm năm ngoái, Hoa Kỳ đứng thứ 5 về số vụ xử tử cao nhất trên quốc tế sau Trung Quốc, Iran, Pakistan, và Ả Rập Saudi [ 413 ]. Nước Mỹ hiện cũng có 31/51 bang có vận dụng hình phạt tử hình. [ 414 ] Bên cạnh đó, nước Mỹ còn có những án tù ngang bằng với vô số án chung thân kỷ lục trong lịch sử vẻ vang tư pháp văn minh. [ 415 ]

Tranh cãi về quyền sở hữu súng đạn[sửa|sửa mã nguồn]

Tỷ lệ chiếm hữu súng tại những bang của Hoa Kỳ, năm 2007Một số học giả quy kết tỉ lệ cao những vụ giết người có mối đối sánh tương quan với tỉ lệ số người chiếm hữu súng rất cao ở Hoa Kỳ, và sau đó là có tương quan đến luật chiếm hữu súng của Hoa Kỳ, rất thuận tiện được phép chiếm hữu súng nếu so với những nước tăng trưởng khác. [ 416 ] Theo những cuộc khảo sát của Trung tâm điều tra và nghiên cứu Pew ( Mỹ ), dân số Mỹ chiếm chưa tới 5 % dân số toàn thế giới, nhưng đã chiếm hữu khoảng chừng 45 % số súng cá thể trên toàn quốc tế [ 417 ] .Ngay cả công an Mỹ cũng liên tục sử dụng súng để bắn chết tại chỗ những người có tín hiệu chống cự. Riêng trong năm năm ngoái, công an Mỹ đã bắn chết 986 người [ 418 ] Năm 2018, 998 người đã bị công an Mỹ bắn chết. Năm 2017, số lượng này là 987 người và năm năm nay là 963 người. Mapping Police Violence, một trang theo dõi những vụ bắn súng, thì cho rằng công an Mỹ đã giết 1.166 người vào năm 2018 [ 419 ] .Nạn xả súng giết người hàng loạt ở Mỹ diễn ra nghiêm trọng do lao lý được cho phép chiếm hữu súng rất thuận tiện so với những nước khác. Riêng trong năm năm ngoái, 13.286 người Mỹ đã bị giết bởi súng, không kể những người tự sát bằng súng [ 420 ] Năm 2017, có tới 39.773 người Mỹ chết vì súng ( chưa kể số bị thương ), tăng hơn 10.000 người chết so với năm 1999 ( 28.874 người ). Trong số những người chết do súng trong năm 2017, 23.854 người chết vì tự sát ( số lượng cao nhất trong 18 năm ) và 15.919 chết do bị người khác giết. Tỷ lệ tử trận do súng theo độ tuổi trên 100.000 người tăng từ 10,3 / 100.000 vào năm 1999 lên 12/100. 000 trong năm 2017 [ 421 ] .Trong số những trường hợp tử vong tương quan đến súng đạn ở Hoa Kỳ, gần 2/3 là do tự tử, số còn lại là bị người khác giết bằng súng. Trong năm 2013 có khoảng chừng 51,5 % số vụ tự tử ở Mỹ được thực thi bằng súng đạn, và những vụ tự tử chiếm tới 63 % tổng số những cái chết tương quan đến súng [ 422 ] .Khoảng 1,4 triệu người Mỹ đã bị giết bởi súng kể từ năm 1968 tới 2011, nhiều hơn số lính Mỹ chết trong những cuộc cuộc chiến tranh cộng lại [ 420 ] .Quyền sở hữu súng đạn từ lâu đã là một góc nhìn đầy tranh cãi trong chính trị Hoa Kỳ, thường chia thành hai luồng quan điểm trái chiều : Những người ủng hộ việc trấn áp súng đạn ủng hộ những hành động của chính phủ nước nhà nhằm mục đích tăng những pháp luật tương quan đến quyền sở hữu súng ; trong khi những người ủng hộ quyền sử dụng súng đạn lôi kéo giảm bớt những pháp luật tương quan đến quyền sở hữu súng .

Các nhà lập pháp Mỹ thời lập quốc đã thông qua Tu chính án thứ hai của Hiến pháp Hoa Kỳ, được thông qua vào ngày 15 tháng 12 năm 1791, trong đó nêu rõ “Xét thấy lực lượng dân quân có tổ chức nghiêm chỉnh là rất cần thiết cho nền an ninh của một quốc gia tự do, quyền của dân chúng được giữ và sử dụng vũ khí sẽ không bị vi phạm“[423]. Những cuộc tranh luận xoay quanh lối diễn giải tu chính án đó ra sao. Nhiều người diễn giải Tu chính án thứ 2 có nghĩa là người dân có quyền tự do vũ trang mà không bị Chính phủ hạn chế. Nhưng sử gia Saul Cornell của Đại học Fordham nhận định rằng tu chính án thứ hai chú trọng hơn tới nghĩa vụ bảo vệ quốc gia của lực lượng dân quân, hơn là bảo vệ quyền sở hữu súng của mỗi cá nhân, nó không cấm việc Chính phủ đặt ra quy định kiểm soát súng. Tự do mua bán vũ khí đã giúp người định cư Hoa Kỳ chiếm lĩnh vùng miền tây hoang dã của đất nước trong thế kỷ 19. Tuy nhiên, khi biên giới biến mất và một hệ thống quốc phòng toàn quốc phát triển, mối liên kết giữa công dân và binh sĩ đã phai dần. Một lực lượng dân quân vũ trang đã không còn thích hợp trong một xã hội Mỹ hiện đại, nhưng Tu chính án số 2 thì đã không thay đổi suốt 200 năm qua[424]

Ngoài ra, khi Tu chính án thứ 2 ra đời thì loại súng duy nhất tồn tại là những khẩu súng hỏa mai, sau 200 năm thì súng ống hiện đại đã trở nên rất đa dạng và có sức sát thương vượt xa súng hỏa mai, dẫn tới việc diễn giải Tu chính án này phát sinh thêm mâu thuẫn trong việc: liệu người dân được phép hoặc không được phép giữ những loại súng gì? Ví dụ như Thẩm phán William Young của tòa liên bang khu vực Massachusetts đã phán định vào năm 2018 rằng: Tu Chính Án Số 2 cho phép công dân sở hữu súng, nhưng không cho phép người dân sở hữu một khẩu súng AR-15 hay những loại súng trường quân sự khác với băng đạn lớn[425]

Sau nhiều vụ xả súng xảy ra trong thời hạn gần đây, một bộ phận công chúng Mỹ liên tục lôi kéo thắt chặt quyền sở hữu súng đạn, nhưng họ vấp phải sự phản đối can đảm và mạnh mẽ của Thương Hội Súng trường vương quốc Hoa Kỳ ( NRA ). NRA sinh ra năm 1871, là tổ chức triển khai tự phát do những thợ săn và người thích súng ở Mỹ xây dựng. Nhưng từ những năm 1960, khi nhiều người Mỹ lên tiếng nhu yếu trấn áp súng đạn ngặt nghèo hơn, những tập đoàn lớn kinh doanh vũ khí Mỹ đã tương hỗ kinh phí đầu tư để biến NRA đã trở thành một đoàn thể chính trị phản đối nhu yếu này, họ hoạt động giải trí rất hiệu suất cao ở cả Lever bang và liên bang. Tính đến thời gian 2018, NRA có hơn 5 triệu hội viên và là một trong số những tổ chức triển khai có thế lực nhất nước Mỹ, có tới tám tổng thống Mỹ từng là hội viên của tổ chức triển khai này. NRA có tiềm lực kinh tế tài chính hùng hậu, tính riêng trong năm 2013, quỹ hoạt động giải trí của NRA lên đến 350 triệu USD, đến từ góp phần của những thành viên và những tập đoàn lớn sản xuất và kinh doanh vũ khí. NRA liên tục chi rất nhiều tiền cho những chiến dịch hoạt động bầu cử Quốc hội cũng như bầu Tổng thống Mỹ. Đầu tháng 2/2019, Hạ viện Mỹ đã trải qua ” Dự luật An toàn súng đạn ” được cho phép lan rộng ra việc kiểm tra lai lịch so với gần như mọi trường hợp mua và bán súng. Tuy nhiên, dự luật đã vấp phải sự chống đối can đảm và mạnh mẽ tại Thượng viện, nơi đảng Cộng hòa nắm đa phần và được NRA tương hỗ. [ 417 ]

Theo một cuộc khảo sát của Gallup được tiến hành vào năm 2015, phần đông (52%) người Mỹ vẫn tin rằng việc bảo vệ quyền sở hữu súng đạn của người dân là quan trọng hơn việc thắt chặt các quy đinh về sử dụng và sở hữu súng đạn[426]. Tuy nhiên sau một loạt các vụ xả súng thời gian gần đây, nhiều cử tri đã ủng hộ thực hiện các biện pháp quyết liệt hơn nhằm ngăn ngừa bạo lực súng đạn. Một cuộc thăm dò ý kiến cử tri của Fox News tháng 8 năm 2019 cho thấy 90% số người ủng hộ kiểm tra lý lịch phổ quát, 81% ủng hộ việc tước súng từ những người có nguy cơ gây án và 67% ủng hộ việc cấm vũ khí tấn công, tuy vậy cũng có tới 57% số người tham gia khảo sát cho biết rằng họ thích sống ở những bang cho phép người dân sở hữu súng hơn là những bang cấm súng[427].

Hoa Kỳ là một quốc gia đa văn hóa, là nơi sinh sống của nhiều nhóm đa dạng chủng tộc, truyền thống, và giá trị.[269] Nói đến văn hóa chung của đa số người Mỹ là có ý nói đến “văn hóa đại chúng Mỹ”, đó là một nền văn hóa Tây phương phần lớn là sự đúc kết từ những truyền thống của các di dân từ Tây Âu, bắt đầu là các dân định cư người Hà Lan và người Anh trước tiên. Văn hóa Đức, Ireland và Scotland cũng có nhiều ảnh hưởng. Một số truyền thống của người bản thổ Mỹ và nhiều đặc điểm văn hóa của người nô lệ Tây Phi châu được hấp thụ vào đại chúng người Mỹ.[428] Xã hội Mỹ đa sắc tộc được thành lập trên hiến pháp có chủ trương chống lại đàn áp, bóc lột, bóp nghẹt tiềm năng phát triển của con người. Sự năng động là một đặc trưng của người Mỹ, họ luôn có nhu cầu hành động để đạt mục đích. Chính nhu cầu này tạo ra tinh thần hướng tới tương lai, lạc quan, uyển chuyển và không ngừng vận động.[429][cần số trang]

Sự mở rộng biên cương về phía tây đã đưa người Mỹ tiếp xúc gần đến nền văn hóa Mexico, và sự di dân mức độ lớn trong cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX từ Nam Âu và Đông Âu đã mang đến thêm nhiều yếu tố văn hóa mới. Sự di dân gần đây hơn từ châu Á và đặc biệt là từ châu Mỹ Latinh có nhiều ảnh hưởng rộng lớn. Kết quả sự trộn lẫn các nền văn hóa lại với nhau có thể có đặc tính như là một cái nồi súp nấu chảy mọi thứ văn hóa thành một thứ văn hóa chung mà người Mỹ thường gọi từ xưa đến nay là melting pot, hay là một khái niệm mới salad bowl là một tô xà-lách trộn có đủ thứ rau, gia vị mà trong đó những người di dân và con cháu của họ vẫn giữ các đặc tính văn hóa riêng biệt của mình. Ngoài ra có những cách lý giải khác về văn hóa Hoa Kỳ như thuyết nông bản, thuyết dân chủ, thuyết biên cương, thuyết phồn vinh, chủ nghĩa thực dụng, thuyết đa dạng bất định, thuyết Darwin xã hội. Thuyết nông bản xem con người tính bản thiện, chính xã hội khi muốn chỉ đạo, áp đặt quá mức đã sinh ra điều xấu, phái nông bản cho rằng xã hội Mỹ cho phép mỗi người đạt tới hạnh phúc dễ hơn các xã hội châu Âu vì nó tôn trọng các nguyên tắc này và sẽ mất hết phẩm chất nếu bị xói mòn bởi chủ nghĩa tư bản và đô thị hóa. Thuyết dân chủ dựa trên tác phẩm Nền dân chủ Mỹ của Alexis de Tocqueville miêu tả các đặc tính dân chủ của xã hội Hoa Kỳ và xem đây là những đặc trưng nổi bật của nền văn hóa Hoa Kỳ. Thuyết biên cương xem quá trình mở rộng lãnh thổ nước Mỹ đã tạo nên tính cách của người Mỹ như táo bạo, lạc quan, không ngừng đổi mới, mềm dẻo, dễ thích nghi, sáng tạo, yêu lao động,… Thuyết phồn vinh cho rằng người Mỹ luôn hướng tới sự thịnh vượng. Điều này có mặt trong mọi mối quan hệ xã hội, ảnh hưởng đến toàn bộ các điều kiện xã hội, góp phần quyết định hình thành văn hóa và tính cách Mỹ. Chủ nghĩa thực dụng cũng là một đặc trưng văn hóa của Hoa Kỳ. Người Mỹ có khuynh hướng chối bỏ mọi định kiến, mọi hệ thống sẵn có, mọi lý thuyết, những thứ cấm kỵ và khuôn mẫu làm tê liệt hành động và chỉ coi trọng kinh nghiệm vì người Mỹ muốn đi lên từ số không về văn hóa. Thuyết đa dạng bất định cho rằng xã hội Hoa Kỳ tồn tại nhiều nghịch lý trên lĩnh vực văn hóa nhưng những nghịch lý này không ngừng thay đổi tạo nên sự đa dạng và sự bất định. Thuyết Darwin xã hội cho rằng xã hội Mỹ luôn chạy đua để thích nghi, để dành thắng lợi tuy nhiên vẫn có những chuẩn mực đạo đức mà toàn xã hội phải tuân theo.[430][cần số trang]

Trong khi văn hóa truyền thống Mỹ xác lập rằng Hoa Kỳ là một xã hội không giai cấp do mọi người đều tự do, bình đẳng và có thời cơ ngang nhau, [ 431 ] những nhà kinh tế tài chính và xã hội học đã nhận ra sự độc lạ văn hóa truyền thống giữa những giai cấp xã hội của Hoa Kỳ. [ 432 ] Giai cấp nhiệm vụ và trung lưu Mỹ đã và đang là nguồn của nhiều khunh hướng biến hóa xã hội văn minh như chủ nghĩa bình đẳng nam nữ, chủ nghĩa bảo vệ thiên nhiên và môi trường, và chủ nghĩa đa văn hóa. [ 433 ] Phụ nữ, trước đây chỉ hạn chế với vai trò nội trợ, giờ đây hầu hết thao tác bên ngoài và là nhóm đa phần lấy được bằng cử nhân. [ 434 ]

Giữa thế kỷ 20 trở lại đây chứng kiến sự thay đổi trong văn hóa gia đình Mỹ: tỷ lệ ly hôn, con ngoài giá thú và số người không kết hôn tăng nhanh. Năm 2005, số hộ gia đình chỉ có một người (sống độc thân) chiếm 30% tổng số hộ gia đình; nhiều cặp vợ chồng không có con là chuyện bình thường với tỉ lệ 28%. Việc nới rộng quyền kết hôn cho những người đồng tính luyến ái là một vấn đề gây tranh luận, các tiểu bang cấp tiến cho phép sống chung giữa những người đồng tính (civil union) và những tiểu bang phía bắc như Massachusetts, Vermont, Iowa, Connecticut, Maine và New Hampshire vừa qua đã hợp thức hóa hôn nhân đồng tính. Tiểu bang California cũng đã hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính vào tháng 4 năm 2008, nhưng sau đó những người đồng tính lại bị tước quyền kết hôn sau khi Dự luật 8 được ban hành vào tháng 11 năm 2008.[435]. Đến năm 2015 kết hôn đồng tính chính thức được hợp pháp hóa tại tất cả các bang của Hoa Kỳ.

Nước Mỹ là nơi chủ nghĩa cá nhân thịnh hành. Chủ nghĩa cá nhân ở đây có thể hiểu là “sự khẳng định các quyền của cá nhân và của từng nhóm đối với tập thể” và mở rộng ra là “bảo hộ các thực thể văn hóa nhỏ chống các thực thể lớn“. Chủ nghĩa cá nhân bắt nguồn từ những cha xứ chạy trốn khỏi sự đàn áp của các chính phủ Châu Âu sau năm 1620. Chủ nghĩa cá nhân được hoàn chỉnh thêm bằng thuyết đa nguyên cho rằng mọi tư tưởng, mọi khuynh hướng đều được tự do phát biểu và thực hiện, bảo đảm ai cũng có cơ hội như nhau. Chủ nghĩa cá nhân còn thể hiện qua việc mỗi người, mỗi nhóm tình nguyện gia nhập cộng đồng dân tộc nhưng không từ bỏ cá tính, quyền lựa chọn; mỗi bang hòa nhập vào liên bang mà không bỏ bản sắc văn hóa và những quyền được coi là bất khả xâm phạm của mình. Do xã hội Mỹ không thuần nhất, đa văn hóa, đa chủng tộc nên người Mỹ theo chủ nghĩa đa nguyên. Sự khác biệt giữa các cá nhân, địa phương, tôn giáo, chủng tộc, nghề nghiệp, nhóm xã hội, quan điểm, ý thức hệ,… được tôn trọng và có thể tồn tại hòa bình bên cạnh nhau. Người Mỹ cũng theo chủ nghĩa bình quân hiểu theo nghĩa mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và có cơ hội thăng tiến ngang nhau. Vai trò của nhà nước là bảo vệ sự bình đẳng này. Người Mỹ không hiểu bình đẳng là mọi người được hưởng thụ ngang nhau nên họ phản đối dùng áp lực để phân phối lại của cải mà chỉ khuyến khích làm từ thiện để giảm bớt sự chênh lệch của cải giữa người giàu và người nghèo. Chủ nghĩa tự do là nền tảng của nước Mỹ. Người Mỹ không thích nhà nước can thiệp vào đời sống xã hội cũng không ỷ lại vào nhà nước. Họ không trông chờ nhà nước giải quyết các vấn đề của họ cũng không đổ lỗi cho nhà nước về những thất bại của họ. Nếu nhà nước không thể làm điều gì thì họ sẽ làm thay nhà nước. Người Mỹ cũng không thích ý tưởng dùng ngân sách nhà nước để trợ cấp cho các cá nhân và doanh nghiệp. Quyền có việc làm, quyền được hưởng trợ giúp xã hội không phải là những ý tưởng dễ được chấp nhận. Khi nhà nước tỏ ra lấn lướt, xã hội sẽ phản ứng lại; tuy nhiên, nước Mỹ vẫn cần sự can thiệp có chừng mực, có cân nhắc của nhà nước để bảo vệ tự do của đa số dù thực tế là nó hạn chế tự do cá nhân.[436] Dù theo chủ nghĩa cá nhân nhưng người Mỹ vẫn có tinh thần cộng đồng rất cao. Họ có thói quen tham gia vào các hoạt động chính trị, xã hội, văn hóa mà không hưởng lương. Tinh thần tự nguyện này bắt nguồn từ khái niệm dân chủ trực tiếp đề cao trách nhiệm cá nhân, không đổ thừa thất bại cho người khác hoặc cho tổ chức. Chính vì thế, xã hội dân sự ở Mỹ phát triển rất mạnh với rất nhiều tổ chức tồn tại trong mọi lĩnh vực. Các hoạt động thiện nguyện cũng phát triển mạnh ở Mỹ và được xã hội khuyến khích.[437]

Tất nhiên, văn hóa truyền thống Mỹ cũng như những nền văn hóa truyền thống khác trên quốc tế, có mặt tích cực lẫn cái xấu đi. Trong bức thư tháng 2/2002 của 60 tri thức lớn của Mỹ, những tác giả công nhận những xấu đi của văn hóa truyền thống Mỹ lúc bấy giờ : nhiều lúc tỏ ra hung hăng và kém hiểu biết so với những xã hội khác, đôi lúc theo đuổi những chủ trương không đúng hướng và phi nghĩa. Có những giá trị văn hóa truyền thống Mỹ ít mê hoặc hoặc tai hại, như là Chủ nghĩa tiêu thụ được coi là tiêu chuẩn, sự tự do quá trớn không còn quy luật, sự suy yếu của văn hóa truyền thống mái ấm gia đình và đời sống mái ấm gia đình. Các loại sản phẩm văn hóa truyền thống Mỹ có những thứ tôn vinh đấm đá bạo lực, kích thích sự quái gở, hoặc bộc lộ sự trống rỗng trong tâm hồn [ 438 ] .

Truyền thông đại chúng[sửa|sửa mã nguồn]

Bảng Hollywood nhìn từ Highland Avenue là biểu tượng của kinh đô điện ảnh thế giới

Năm 1878, Eadweard Muybridge đã chứng minh khả năng của thuật nhiếp ảnh có thể chụp được ảnh di động. Năm 1894, triển lãm hình ảnh di động thương mại đầu tiên của thế giới được trình diễn tại thành phố New York, sử dụng máy ảnh của Thomas Edison chế tạo. Năm sau đó, người ta thấy phim thương mại đầu tiên được chiếu trên màn bạc, cũng tại New York, và Hoa Kỳ luôn đi đầu trong việc phát triển phim có tiếng nói trong những thập niên sau đó. Kể từ đầu thế kỷ 20, ngành công nghiệp điện ảnh Hoa Kỳ chủ yếu tập trung ở khu vực Hollywood thuộc thành phố Los Angeles, California. Bộ phim Citizen Kane (1941) của Đạo diễn Orson Welles luôn được bình chọn như là một bộ phim vĩ đại nhất của mọi thời đại.[439] Các diễn viên điện ảnh như John Wayne và Marilyn Monroe đã trở thành những khuôn mặt biểu tượng trong khi đó nhà sản xuất phim kiêm kinh doanh Walt Disney là một người đi đầu trong cả lĩnh vực phim hoạt hình và dùng phim ảnh để quảng cáo các sản phẩm.

Trong những năm 1970, các đạo diễn phim như Martin Scorsese, Francis Ford Coppola và Robert Altman là một thành phần quan trọng trong cái được gọi là “Tân Hollywood” hay “Hollywood Phục hưng”, với những bộ phim kinh điển chẳng hạn như The Godfather (1974).
Các phim trường chính của Hollywood cũng là nơi sản xuất ra các bộ phim thương mại thành công nhất trên thế giới như Star Wars (1977), Titanic (1997), Avatar (2010) và Avengers: Endgame (2019). Các sản phẩm của Hollywood ngày nay chiếm lĩnh công nghệ điện ảnh thế giới[440]. Giải Oscar là giải thưởng điện ảnh uy tín nhất thế giới đã được tổ chức hàng năm bởi Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh kể từ năm 1929.

Người Mỹ là những người nghiện xem truyền hình nhất trên thế giới,[441] và thời gian trung bình dành cho xem truyền hình tiếp tục tăng cao, lên đến 5 giờ mỗi ngày vào năm 2006.[442] Tất cả bốn hệ thống truyền hình lớn là thuộc truyền hình thương mại. Tỷ lệ sở hữu TV của các hộ gia đình trong cả nước là 96,7%[443]. Bốn đài truyền hình lớn nhất tại Hoa Kỳ là NBC, CBS, ABC và Fox. Người Mỹ cũng lắng nghe các chương trình radio, phần lớn là thương mại hoá, trung bình là trên 2 tiếng rưỡi một ngày.[444]. Các tờ báo nổi tiếng nhất tại Hoa Kỳ bao gồm The Wall Street Journal, The New York Times, và USA Today. Ngoài các cổng trang mạng (web portal) và trang tìm kiếm trên mạng (search engine), các trang mạng phổ biến nhất là Google, Facebook, Youtube, Twitter, Instagram, Wikipedia, eBay, Amazon.com, Reddit, Yahoo, Netflix và Pornhub [445]
. Năm 2007, 12 triệu người Mỹ viết blog.[446]

Loại nhạc có nhịp điệu và trữ tình của người Mỹ gốc châu Phi nói chung đã tác động ảnh hưởng sâu đậm âm nhạc Mỹ, làm cho nó độc lạ với âm nhạc truyền thống cuội nguồn châu Âu. Những làn điệu từ nhạc truyền thống như nhạc blues và loại nhạc mà giờ đây được biết như là old-time music đã được tích lũy và đưa vào trong âm nhạc tầm trung mà được chiêm ngưỡng và thưởng thức khắp nơi trên quốc tế. Nhạc Jazz được tăng trưởng bởi những nhà phát minh sáng tạo âm nhạc như Louis Armstrong và Duke Ellington đầu thế kỷ XX. Nhạc đồng quê, rhythm and blues, và rock and roll Open giữa thập niên 1920 và thập niên 1950, với những cái tên nổi tiếng ví dụ điển hình như Elvis Presley. Những phát minh sáng tạo mới gần đây của người Mỹ gồm có funk và hip hop. Những ngôi sao 5 cánh âm nhạc đại chúng của Mỹ như Whitney Houston được ca tụng là ” Nữ hoàng nhạc R&B “, Michael Jackson được ca tụng là ” Ông hoàng nhạc pop “, Madonna được ca tụng là ” Nữ hoàng nhạc pop “, và còn nhiều ca sĩ khác nữa như Aretha Franklin, Stevie Wonder, Prince, Luther Vandross, Frank Sinatra, Billie Holiday đã trở thành những lịch sử một thời âm nhạc .

Văn chương, triết học, kiến trúc và thẩm mỹ và nghệ thuật[sửa|sửa mã nguồn]

Núi Rushmore, một công trình điêu khắc khổng lồ gồm bốn vị tổng thống Mỹ lừng danh Tòa nhà Empire State, tòa nhà chọc trời tiên phong trên quốc tế, khánh thành vào những năm 30

Trong thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX, văn chương và nghệ thuật Mỹ bị ảnh hưởng đậm nét của châu Âu. Những nhà văn như Nathaniel Hawthorne, Edgar Allan Poe, và Henry David Thoreau đã lập nên một nền văn chương Mỹ rõ rệt vào khoảng giữa thế kỷ XIX. Mark Twain và nhà thơ Walt Whitman là những gương mặt lớn trong nửa cuối thế kỷ; Emily Dickinson, gần như không được biết đến trong suốt đời bà, đã được công nhận là nhà thơ quan trọng khác của Mỹ. 12 công dân Hoa Kỳ đã đoạt được Giải Nobel Văn chương, gần đây nhất là Bob Dylan năm 2016. Ernest Hemingway, người đoạt giải Nobel năm 1954, thường được coi là một trong những nhà văn có ảnh hưởng nhất thế kỷ XX.[447] Một tác phẩm được xem như cô đọng mọi khía cạnh cơ bản kinh nghiệm và đặc tính của quốc gia – như Moby-Dick (1851) của Herman Melville, Những cuộc phiêu lưu của Huckleberry Finn (1885) của đại văn hào Mark Twain, Giết con húng nhại của Harper Lee và Đại gia Gatsby (1925) của F. Scott Fitzgerald – có thể được tặng cho danh hiệu là “đại tiểu thuyết Mỹ.” Các thể loại văn chương bình dân như văn chương miền Tây và tiểu thuyết tội phạm đã phát triển tại Hoa Kỳ.

Người theo thuyết tiên nghiệm do Ralph Waldo Emerson và Thoreau khởi xướng đã thiết lập nên trào lưu triết học Mỹ tiên phong. Sau Nội chiến Hoa Kỳ, Charles Sanders Pierce và rồi William James và John Dewey là những người tiên phong trong việc tăng trưởng chủ nghĩa thực dụng. Trong thế kỷ XX, khu công trình của Willard Van Orman Quine và Richard Rorty đã giúp đưa triết học nghiên cứu và phân tích trở nên điển hình nổi bật trong nền triết học MỹVề nghệ thuật và thẩm mỹ thị giác, Trường phái Sông Hudson là một trào lưu quan trọng giữa thế kỷ XIX theo truyền thống lịch sử chủ nghĩa tự nhiên châu Âu. Chương trình Armory năm 1913 tại thành phố Thành Phố New York là một triển lãm thẩm mỹ và nghệ thuật đương đại châu Âu đã gây cơn sốt đến công chúng và góp thêm phần đổi khác thẩm mỹ và nghệ thuật Hoa Kỳ. [ 448 ] Georgia O’Keefe, Marsden Hartley, và những người khác đã thử nghiệm những phong thái mới, mang hướng cá thể nhiều hơn. Những trào lưu mỹ thuật chính như chủ nghĩa biểu lộ trừu tượng của Jackson Pollack và Willem de Kooning hay nghệ thuật và thẩm mỹ văn hóa truyền thống dân gian của Andy Warhol và Roy Lichtenstein đã tăng trưởng rộng khắp Hoa Kỳ. Làn sóng chủ nghĩa văn minh và sau đó là chủ nghĩa hậu hiện đại cũng đã đưa những kiến trúc sư Mỹ như Frank Lloyd Wright, Philip Johnson, và Frank Gehry lên đỉnh điểm trong nghành của họ .Một trong những người khét tiếng tiên phong trong việc tăng trưởng thể loại kịch mới của Mỹ là ông bầu P. T. Barnum. Ông khởi đầu bằng việc quản lý một nhà hát ở hạ Manhattan năm 1841. Kịch đoàn Harrigan and Hart đã dàn dựng một loạt những vở nhạc hài kịch lôi cuốn đông công chúng tại Thành Phố New York khởi đầu vào cuối thập niên 1870. Trong thế kỷ XX, hình thức nhạc kịch văn minh đã Open trên Sân khấu Broadway nơi mà những bản nhạc của những nhà soạn nhạc kịch như Irving Berlin, Cole Porter, và Stephen Sondheim đã trở thành những tiêu chuẩn cho thể loại nhạc văn hóa truyền thống dân gian. Nhà soạn kịch Eugene O’Neill đã đoạt được giải Nobel văn chương năm 1936 ; những nhà soạn kịch nổi danh khác của Hoa Kỳ còn có nhiều người đoạt Giải Pulitzer như Tennessee Williams, Edward Albee, và August Wilson .Mặc dù bị coi nhẹ vào lúc đương thời, khu công trình của Charles Ives trong thập niên 1910 đã đưa ông lên thành một nhà soạn nhạc lớn tiên phong của Hoa Kỳ về thể loại nhạc truyền thống cuội nguồn cổ xưa ; những người tiếp bước theo sau như Henry Cowell và John Cage đã tạo được một bước tiến gần hơn trong việc sáng tác nhạc cổ xưa có sắc tố riêng của Mỹ. Aaron Copland và George Gershwin đã tăng trưởng một thể loại nhạc cổ xưa và tầm trung tổng hợp riêng không liên quan gì đến nhau của Mỹ. Các nhà biên đạo múa Isadora Duncan và Martha Graham là những khuôn mặt tiêu biểu vượt trội trong việc phát minh sáng tạo ra khiêu vũ tân tiến ; George Balanchine và Jerome Robbins là những người đi đầu về múa balê của thế kỷ XX .Kiến trúc Hoa Kỳ tác động ảnh hưởng bởi những phong thái kiến trúc từ khắp nơi trên quốc tế [ 449 ]. Hiện nay, kiến trúc Hoa Kỳ đa phần mang phong thái tân tiến, như được bộc lộ trong những tòa nhà chọc trời được xây từ thế kỷ 20 .Hoa Kỳ từ lâu luôn đi đầu trong nghành nghề dịch vụ thẩm mỹ và nghệ thuật nhiếp ảnh văn minh với những nhà nhiếp ảnh như Alfred Steiglitz, Edward Steichen, Ansel Adams, và nhiều người khác. Truyện tranh nhiều kỳ trên báo gọi là comic strip và sách truyện tranh là hai thứ phát minh sáng tạo của người Mỹ. Superman của hãng DC Comics hay Captain America của hãng truyện tranh Marvel, những siêu anh hùng trong sách truyện tranh tinh hoa, đã trở thành hình tượng Mỹ .

Thực phẩm và quần áo[sửa|sửa mã nguồn]

Nghệ thuật nấu ăn đại chúng của Mỹ thì tương tự như của các quốc gia Phương Tây. Lúa mì là loại ngũ cốc chính yếu. Ẩm thực truyền thống Mỹ sử dụng các loại nguyên liệu nấu ăn như gà tây, thịt nai đuôi trắng, khoai tây, khoai lang, bắp, bí rợ loại trái dài (squash), và xi-rô cây phong, là các loại thực phẩm được người bản thổ Mỹ và dân định cư xưa từ châu Âu đến chế biến. Thịt heo nấu theo phương pháp nấu chậm (Slow-cooked pork), thịt bò nướng, bánh thịt cua (crab cake), khoai tây thái mỏng từng miếng và chiên (potato chips), và bánh tròn nhỏ có những hạt sô cô la trộn lẫn gọi là chocolate chip cookie là những loại thực phẩm chính cống Mỹ. Thực phẩm chua của người nô lệ phi Châu, phổ biến khắp miền Nam và tại những nơi có người Mỹ gốc Phi. Gà chiên kết hợp với nghệ thuật ẩm thực truyền thống của người Mỹ gốc Phi và người Scotland là một món khoái khẩu quốc gia. Các món ăn mang tính biểu tượng của Mỹ như bánh nhân táo, pizza, hamburger, và hot dog là những món ăn đúc kết từ những phương thức chế biến thức ăn đa dạng của các di dân đến từ châu Âu. Loại thức ăn gọi là khoai tây chiên kiểu Pháp, các món Mexico như burritos và taco, pasta là có nguồn gốc từ Ý được mọi người khắp nơi thưởng thức.[450] Trong hai thập niên cuối cùng của thế kỷ XX, lượng calorie mà người Mỹ trung bình ăn vào cơ thể tăng 24%,[450] khi tỉ lệ số người Mỹ ăn thức ăn bên ngoài tăng từ 18 đến 32%.[451] Ăn uống thường xuyên tại những nhà hàng thức ăn nhanh như McDonald’s, KFC hay Burger King gần như có liên quan đến hiện tượng mà các nhà nghiên cứu của chính phủ gọi đó là “dịch bệnh béo phì.”[452]

Người Mỹ thích uống cafe hơn trà với khoảng chừng hơn phân nửa dân số người lớn uống tối thiểu một tách cafe một ngày. [ 453 ] Các loại rượu Mỹ có Bourbon whiskey, Tennessee whiskey, applejack, và Rượu Rum Puerto Rico. Rượu martini là loại rượu trái cây đặc trưng của Mỹ. [ 454 ] Một người Mỹ trung bình tiêu thụ 81,6 lít bia mỗi năm. [ 455 ] Các loại bia nhẹ kiểu Mỹ mà nổi bật là tên thương hiệu số 1 Budweiser nhẹ cả trong người và trong mùi vị ; Chủ nhân của Budweiser là Anheuser-Busch đang sở hữu 50 % thị trường bia vương quốc. [ 456 ] Trong những thập niên vừa mới qua, việc sản xuất và tiêu thụ rượu đã ngày càng tăng đáng kể. Việc làm rượu hiện tại là một ngành công nghiệp số 1 tại California. Ngược với những truyền thống lịch sử châu Âu, người Mỹ uống rượu trước bữa ăn, thay vì uống những loại rượu trái cây khai vị. [ 457 ] Công nghiệp Hoa Kỳ phần đông sản xuất ra đồ uống cho ăn sáng gồm có sữa và nước cam. [ 458 ] Các loại nước ngọt có ga được yêu thích khắp nơi ; những loại nước uống có đường chiếm 9 % lượng calorie tiêu thụ hàng ngày của một người Mỹ trung bình, gấp đôi tỉ lệ của 3 thập niên về trước. [ 452 ] Nhà sản xuất nước ngọt số 1 Coca-Cola là tên thương hiệu được công nhận nhất trên quốc tế, xếp trên McDonald’s. [ 459 ]Không kể đến kiểu quần áo nhiệm vụ chỉnh tề, thời trang Hoa Kỳ có tính trung hòa và thường là không nghi thức. Trong khi nguồn gốc văn hóa truyền thống phong phú của người Mỹ phản ánh trong cách ăn mặc, đặc biệt quan trọng là những di dân vừa mới đến gần đây, mũ cao bồi, giày cao bồi và áo khoác ngoài kiểu đi xe mô tô là hình tượng kiểu Mỹ đặc biệt quan trọng. Quần áo Jeans rất thông dụng như quần áo lao động trong thập niên 1850 của thương nhân Levi Strauss, một di dân Đức tại San Francisco, đã được giới trẻ Mỹ đảm nhiệm một thế kỷ sau đó. Hiện nay, quần áo Jeans được mặc khắp nơi trên mọi lục địa bởi mọi giới và mọi giai cấp xã hội. Song song với việc sử dụng làm quần áo thông dụng được bày bán đầy ở những chợ, quần áo jeans hoàn toàn có thể nói rằng là góp phần chính yếu của văn hóa truyền thống Mỹ vào thời trang quốc tế. [ 460 ] Hoa Kỳ cũng là nơi đặt trụ sở của nhiều thương hiệu phong cách thiết kế thời trang số 1 như Ralph Lauren và Calvin Klein .
Trận đấu bóng bầu dục Mỹ gồm toàn những ngôi sao 5 cánh được tổ chức triển khai hàng năm ( 2006 ) Cầu thủ bóng rổ nổi tiếng Michael Jordan trong một trận đấu tại NBATừ cuối thế kỷ XIX, bóng chày được xem là môn thể thao vương quốc ; bóng bầu dục Mỹ, bóng rổ và khúc côn cầu là 3 môn thể thao đồng đội chuyên nghiệp khác của vương quốc. Bóng bầu dục Đại học và Bóng rổ Đại học cũng mê hoặc nhiều người theo dõi. Hiện nay, bóng bầu dục, tính theo 1 số ít góc nhìn, là môn thể thao có nhiều người xem nhất tại Hoa Kỳ. [ 461 ] Giải bóng bầu dục vương quốc ( NFL ) là giải đấu thể thao có số lượng người theo dõi trung bình cao nhất trên quốc tế và trận đấu tranh Siêu cúp bóng bầu dục Mỹ ( Super Bowl ) hàng năm nhận được sự chăm sóc rất lớn không chỉ ở nước Mỹ, mà cả trên khắp hành tinh. Quyền Anh và đua ngựa trước đây là những môn thể thao cá thể được nhiều người xem nhất, nhưng nay đã phải nhường chỗ cho golf và đua xe hơi, đặc biệt quan trọng là Hội Đua xe NASCAR. Mặc dù bóng đá không phải là một môn thể thao chuyên nghiệp số 1 tại Hoa Kỳ, nó được giới trẻ và giới tài tử mọi lứa tuổi chơi khắp nơi. Đội tuyển bóng đá nam Hoa Kỳ đã từng tham gia FIFA World Cup 10 lần với thành tích tốt nhất là hạng 3 năm 1930 và vòng tứ kết năm 2002, và vô địch CONCACAF 6 lần vào những năm : 1991, 2002, 2005, 2007, 2013 và 2017, với bên cạnh 1 chức vô địch CONCACAF Nations League vào năm 2021. [ 462 ] Đội tuyển bóng đá nữ vương quốc Hoa Kỳ đã 4 lần giành chức vô địch quốc tế. Hoa Kỳ là nước chủ nhà World Cup 1994 và sẽ liên tục đăng cai giải đấu này vào năm 2026 ( đồng chủ nhà với Canada và Mexico ). Ngoài những môn kể trên, đánh tennis và những môn thể thao ngoài trời cũng được yêu thích .Đa số những môn thể thao chính của Hoa Kỳ tiến hóa từ những môn tựa như của châu Âu. Tuy nhiên, bóng rổ đã được Tiến sĩ James Naismith phát minh sáng tạo tại Springfield, Massachusetts năm 1891, và môn thể thao quen thuộc lacrosse là một môn thể thao của người bản thổ Mỹ, đã có từ trước thời thuộc địa. Về mặt thể thao cá thể, trượt ván và lướt tuyết là những môn phát minh sáng tạo của Mỹ trong thế kỷ XX. Chúng có liên hệ với môn lướt sóng là một môn thể thao của người Hawaii có trước khi tiếp xúc với Tây phương. Đã có 8 lần Thế vận hội được đăng cai ở Hoa Kỳ : 4 thế vận hội mùa hè và 4 thế vận hội mùa đông. Hoa Kỳ sẽ có lần thứ 9 tổ chức triển khai một kỳ Thế vận hội vào năm 2028. Tính đến năm 2017, Hoa Kỳ đã đoạt được 2.522 huy chương tổng số trong những kỳ Thế vận hội mùa hè, hơn bất kỳ vương quốc nào, và 305 trong những kỳ Thế vận hội mùa đông, xếp vị trí thứ hai sau Na Uy [ 463 ]. Một số vận động viên Mỹ đã trở thành nổi tiếng quốc tế, đặc biệt quan trọng là cầu thủ bóng chày Babe Ruth, võ sĩ Muhammad Ali, cầu thủ bóng rổ Michael Jordan, vận động viên quần vợt Pete Sampras và Serena Williams, vận động viên lượn lờ bơi lội Michael Phelps và tay golf Tiger Woods .
Hoa Kỳ là một liên bang gồm 50 tiểu bang. 13 tiểu bang bắt đầu là hậu thân của 13 thuộc địa nổi dậy chống sự quản lý của Vương quốc Anh. Đa số những tiểu bang còn lại đã được xây dựng từ những chủ quyền lãnh thổ chiếm được qua cuộc chiến tranh hoặc được nhà nước Hoa Kỳ mua lại từ những vương quốc khác. Ngoại trừ Vermont, Texas và Hawaii ; mỗi tiểu bang vừa kể xưa kia là một cộng hòa độc lập trước khi gia nhập vào liên bang. Trừ một khoảng chừng thời hạn trong thời điểm tạm thời những tiểu bang miền nam ly khai trong Nội chiến Hoa Kỳ, số lượng những tiểu bang của Hoa Kỳ chưa khi nào bị thu nhỏ lại. Trong lịch sử vẻ vang Hoa Kỳ từ thời mới lập quốc, có 3 tiểu bang được xây dựng từ chủ quyền lãnh thổ của những tiểu bang đã sống sót : Kentucky được tách ra từ Virginia ; Tennessee từ Bắc Carolina ; và Maine từ Massachusetts. Tây Virginia tự tách ra khỏi Virginia trong Nội chiến Hoa Kỳ nhưng sau đó được sáp nhập trở lại. Ngoài ra, ranh giới giữa những tiểu bang phần nhiều là không đổi khác ; trừ vài lần chính duy nhất là Maryland và Virginia nhường một phần đất để xây dựng Đặc khu Columbia ( phần đất của Virginia sau đó được trả lại ) ; một lần nhường đất của Georgia ; và việc lan rộng ra tiểu bang Missouri và Nevada. Hawaii trở thành tiểu bang gần đây nhất gia nhập Liên bang vào ngày 21 tháng 8 năm 1959 .Các tiểu bang bao trùm phần đông chủ quyền lãnh thổ to lớn của Hoa Kỳ ; những vùng khác được xem là chủ quyền lãnh thổ không hề bị chia cắt của vương quốc là Đặc khu Columbia, TP. hà Nội của Hoa Kỳ ; và Đảo Palmyra, một chủ quyền lãnh thổ chưa hợp nhất của Hoa Kỳ nhưng không có người ở trong Thái Bình Dương. 13 trong 14 chủ quyền lãnh thổ hiện tại của Hoa Kỳ vẫn chưa được hợp nhất chính thức vào Liên bang nên thực trạng chính trị hoàn toàn có thể biến hóa trong tương lai ( được phép độc lập, trở thành tiểu bang hay vẫn giữ nguyên thực trạng hiện tại ). Thí dụ Puerto Rico đã từng được phép thực thi trưng cầu dân ý để biến hóa thực trạng chính trị của chủ quyền lãnh thổ, nhưng sau cuối chọn giữ nguyên thực trạng hiện tại .

Những ngày lễ hội liên bang[sửa|sửa mã nguồn]

Dưới đây là những dịp nghỉ lễ liên bang tại Hoa Kỳ. Đa số những đợt nghỉ lễ tại Hoa Kỳ được ấn định theo kiểu ngày trong tuần, khác kiểu ngày trong tháng mà người Việt quen dùng đến. Lấy ngày Lễ Tạ ơn để làm thí dụ thì dịp nghỉ lễ rơi vào ngày thứ năm lần thứ tư trong tháng 11 ( không phải thứ năm sau cuối của tháng 11, thí dụ năm 2012 có đến 5 ngày thứ năm trong tháng 11 ). Có nghĩa là vào đầu tháng 11, ta đếm ngày thứ năm lần thứ nhất, ngày thứ năm lần thứ hai, ngày thứ năm lần thứ ba và ngày thứ năm lần thứ tư thì chính là ngày Lễ Tạ ơn .

• Aarts, L., and van Schagen, I. (2006). Driving speed and the risk of road crashes: A review. Accident, Analysis and Prevention. tr. 215-224.
• Acemoglu, D. and Johnson, S. (2007). Disease and development: The effect of life expectancy on economic growth. Journal of Political Economy. tr. 925-985.
• Acemoglu, D., and Robinson, J.A. (2012). Why nations fail: The origins of power, prosperity and poverty. New York: Crown.
• Acevedo-Garcia, D., Osypuk, T.L., McArdle, N., and Williams, D.R. (2008). Toward a policy-relevant analysis of geographic and racial/ethnic disparities in child health. Health Affairs, 27. tr. 321-333.
• Acs, G. (2011). Downward mobility from the middle class: Waking up from the American dream. Washington, DC: PEW Charitable Trusts, Economic Mobility Project.
• Adler, N.E., and Rehkopf, D.H. (2008). U.S. disparities in health: Descriptions, causes, and mechanisms. Annual Review of Public Health. tr. 235-252.
• Adler, N.E., and Stewart, J. (2010). Health disparities across the lifespan: Meaning, methods, and mechanisms. Annals of the New York Academy of Sciences. tr. 5-23.
• Ahern, J., and Galea, S. (2011). Collective efficacy and major depression in urban neighborhoods. American Journal of Epidemiology.
• Ahern, J., Hubbard, A., and Galea, S. (2009). Estimating the effects of potential public health interventions on population disease burden: A step-by-step illustration of causal inference methods. American Journal of Epidemiology.
• Alderson, A.S., and Nielsen F. (2002). Globalization and the great U-turn: Income inequality trends in 16 OECD countries. American Journal of Sociology.
• Aliyu, M.H., Luke, S., Kristensen, S., Alio, A.P., and Salihu, H.M. (2010). Joint effect of obesity and teenage pregnancy on the risk of preeclampsia: A population-based study. Journal of Adolescent Health. tr. 77-82.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

(tiếng Việt)

(tiếng Anh)

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh