Tiếng Anh hay Anh Ngữ (English ) là một ngôn ngữ German Tây, được nói từ thời Trung cổ tại Anh, ngày nay là lingua franca toàn cầu. Từ English bắt nguồn từ Angle, một trong những bộ tộc German đã di cư đến Anh (chính từ “Angle” lại bắt nguồn từ bán đảo Anglia (Angeln) bên biển Balt). Tiếng Anh có quan hệ gần gũi với các ngôn ngữ Frisia, nhưng vốn từ vựng đã chịu ảnh hưởng đáng kể từ các ngôn ngữ German khác, cũng như từ tiếng Latinh và các ngôn ngữ Rôman, nhất là tiếng Pháp/Norman.[6]
Tiếng Anh đã phát triển trong quãng thời gian hơn 1.400 năm. Dạng cổ nhất của tiếng Anh – một tập hợp các phương ngữ Anglo-Frisia được mang đến đảo Anh bởi người Anglo-Saxon vào thế kỷ V – được gọi là tiếng Anh cổ. Thời tiếng Anh trung đại bắt đầu vào cuối thế kỷ XI khi người Norman xâm lược Anh; đây là thời kỳ tiếng Anh chịu ảnh hưởng của tiếng Pháp/Norman. Thời tiếng Anh cận đại bắt đầu vào cuối thế kỷ XV với sự xuất hiện của máy in ép ở Luân Đôn và Kinh Thánh Vua James, theo đó là sự khởi đầu của Great Vowel Shift.[8] Nhờ ảnh hưởng toàn cầu của Đế quốc Anh, tiếng Anh hiện đại lan rộng ra toàn thế giới trong thời gian từ thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ XX. Nhờ vào các loại hình truyền thông in ấn và điện tử, cũng như việc Hoa Kỳ nổi lên thành một siêu cường, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ dẫn đầu trong giao tiếp quốc tế, là lingua franca ở nhiều khu vực và ở nhiều phạm vi chuyên biệt như khoa học, hàng hải và luật pháp.
Tiếng Anh là bản ngữ lớn thứ ba trên thế giới, sau tiếng Trung Quốc và tiếng Tây Ban Nha. Đây là ngôn ngữ thứ hai được học nhiều nhất và là ngôn ngữ chính thức của gần 60 quốc gia có chủ quyền. Ngôn ngữ này có số người nói như ngôn ngữ thứ hai và ngoại ngữ lớn hơn số người bản ngữ. Tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất ở Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, Hoa Kỳ, Canada, Úc, Cộng hòa Ireland và New Zealand, và được nói rộng rãi ở một số khu vực tại Caribe, châu Phi và Nam Á. Đây là ngôn ngữ đồng chính thức của Liên Hợp Quốc, của Liên minh châu Âu và của nhiều tổ chức quốc tế và khu vực khác. Đây là ngôn ngữ German phổ biến nhất, chiếm ít nhất 70% số người nói của ngữ tộc này. Khối từ vựng tiếng Anh rất lớn, và việc xác định gần chính xác số từ cũng là điều không thể.
Bạn đang đọc: Tiếng Anh – Wikipedia tiếng Việt
Ngữ pháp tiếng Anh tân tiến là tác dụng của sự biến hóa từ từ từ một ngôn từ với sự biến tố hình thái phong phú và cấu trúc câu tự do, thành một ngôn từ mang tính nghiên cứu và phân tích với chỉ một chút ít biến tố, có cấu trúc SVO cố định và thắt chặt và cú pháp phức tạp. Tiếng Anh tân tiến dựa trên trợ động từ và thứ tự từ để diễn đạt mạng lưới hệ thống thì, thể và thức, cũng như sự bị động, nghi vấn và 1 số ít trường hợp phủ định. Dù có sự độc lạ đáng chú ý quan tâm về giọng và phương ngữ theo vùng miền và vương quốc – ở những mặt ngữ âm và âm vị, cũng như từ vựng, ngữ pháp và chính tả – người nói tiếng Anh trên toàn quốc tế hoàn toàn có thể tiếp xúc tương đối thuận tiện .
Cơ bản về ngữ pháp[sửa|sửa mã nguồn]
Tiếng anh là ngôn ngữ head-inital ở mức độ trung bình. Mặc dù từ vựng chứa phần lớn số lượng từ từ tiếng Latinh nhưng ngữ pháp vẫn mang đặc trưng của ngữ hệ giéc-manh với một số sự giản lược nhất định như:
- Không phân biệt giống danh từ. Tất cả 3 giống danh từ đều được giản lược thành một mạo từ duy nhất là the.
- Tính từ giữ nguyên mà không biến đổi theo vai trò của nó trong cấu trúc câu.
Trong ngôn từ cổ Latinh, tính từ chia theo 3 giống, 2 số lượng ( nhiều, ít ), và 4-6 cách ( danh cách, tặng cách, sở hữu cách, đối cách ) với trùng lặp nhất định ở từng trường hợp ( Ví dụ : Biến đổi của số ít và số nhiều là giống nhau so với giống cái trong tiếng đức ở danh cách đối cách nếu không có mạo từ xác lập đi kèm. )
- Mệnh đề quan hệ luôn đứng sau danh từ hoặc cụm danh từ mà nó bổ trợ và được dẫn dắt bởi một từ tố quan hệ, phổ biến nhất là that. Các từ tố quan hệ khác có thể được dùng như là who, which, whom, when, where nhưng không cần biến đổi nghiêm ngặt. Một ví dụ minh hoạ như sau:
I saw the police that had shot a black guy here.
Ở ví dụ trên, cụm từ that had shot a black guy là mệnh đề quan hệ xác định. Trái ngược với các ngôn ngữ head-final khác như tiếng Quan Thoại, tiếng Nhật, hay ngay như tiếng Đức trong cùng ngữ chi thường đặt mệnh đề quan hệ lên đằng trước tiếng Anh lại đặt nó đằng sau, một đặc điểm của ngữ hệ Rôman. Mệnh đề quan hệ có thể được rút gọn thành một cụm V-ing và có thể đảo trật tự như các ngôn ngữ head-final khác nhưng nó chỉ xuất hiện trong các văn viết, văn nói hàng ngày vẫn tuân theo cấu trúc cơ bản trên, chẳng hạn:
I saw the police shooting a black guy here.
I saw the black-guy-shooting police here.
Mệnh đề quan hệ được rút gọn với tần suất cực lớn nếu như nó ở thể bị động, khiến nó Open như một cụm tính từ đứng đằng sau bổ trợ cho danh từ mà vốn dĩ tính từ luôn đứng đằng trước và đôi lúc gây nhầm lẫn với thì quá khứ. Điều này là tác nhân để xếp tiếng anh vào ngôn từ head-intial .
This is the phenomenon that was unknown until the 20th century.
This is the phenomenon unkown until the 20th century.
Cụm tính từ unkown until the 20th century rất giống với phong cách luôn luôn đặt tính từ ra đằng sau của ngữ hệ Rôman và ngữ hệ Nam Á, ví dụ: la(cái) casa ((ngôi) nhà) blanca(màu trắng) trong tiếng Tây Ban Nha,…
Phân loại Tiếng Anh[sửa|sửa mã nguồn]
Tiếng Anh là một ngôn từ Ấn – Âu, đúng mực hơn là thuộc ngữ chi German Tây của ngữ tộc German. Gần gũi nhất với tiếng Anh là nhóm ngôn từ Frisia ; tiếng Anh và những tiếng Frisia cùng nhau tạo nên phân nhóm Anglo-Frisia. Tiếng Saxon cổ và hậu duệ của nó là tiếng Hạ Saxon ( Hạ Đức ) cũng có quan hệ gần, và đôi lúc, tiếng Hạ Saxon, tiếng Anh, và những tiếng Frisia được gộp lại với nhau thành nhóm German biển Bắc. Tiếng Anh tân tiến là hậu thân của tiếng Anh trung đại và tiếng Anh cổ. Một số phương ngữ của tiếng Anh cổ và trung đại đã tăng trưởng thành một vài ngôn từ gốc Anh khác, gồm tiếng Scots và những phương ngữ Fingal và Forth and Bargy ( Yola ) tại Ireland .Tiếng Anh san sẻ 1 số ít đặc thù với tiếng Hà Lan, tiếng Đức, và tiếng Thụy Điển. Những đặc thù này cho thấy chúng xuất phát từ cùng một ngôn từ tổ tiên. Một vài điểm chung của những ngôn từ German là việc sử dụng modal verb, sự phân động từ thành lớp mạnh và yếu, và những luật biến hóa phụ âm, gọi là luật Grimm và luật Verner .Tiếng Anh, như hai ngôn từ German hải đảo khác là tiếng Iceland và tiếng Faroe, đã tăng trưởng một cách độc lập với những ngôn từ German lục địa. Tiếng Anh do đó không hề thông hiểu với ngôn từ nào, do sự độc lạ về từ vựng, cú pháp, và ngữ âm học, dù một số ít, như tiếng Hà Lan, cho thấy nhiều sự tương đương với tiếng Anh, nhất là ở những dạng cổ .Vì tiếng Anh đã biến hóa đáng kể do ảnh hưởng tác động của những ngôn từ khác, nhất là tiếng Bắc Âu cổ và tiếng Pháp Norman, một số ít học giả cho rằng tiếng Anh hoàn toàn có thể được xem là một ngôn từ hỗn hợp hoặc creole – một giả thuyết gọi là giả thuyết creole tiếng Anh trung đại. Dù ảnh hưởng tác động to lớn của những ngôn từ khác lên từ vựng và ngữ pháp tiếng Anh là điều hiển nhiên, đa phần những chuyên viên không xem tiếng Anh là ngôn từ hỗn hợp thực sự .
Cây phát sinh cho thấy mối quan hệ giữa những ngôn từ German Tây .Theo luật Grimm, những từ gốc German mở màn bằng / f /, thì những từ cùng gốc ( cognate ) phi German của chúng sẽ mở màn bằng / p /. Ngoài ra, tiếng Anh và những tiếng Frisia còn san sẻ với nhau một vài điểm riêng, như sự vòm hóa những phụ âm ngạc mềm trong ngôn từ German nguyên thủy .
- Tiếng Anh sing, sang, sung; tiếng Hà Lan zingen, zong, gezongen; tiếng Đức singen, sang, gesungen (động từ bất quy tắc)
- Tiếng Anh laugh, laughed; tiếng Hà Lan và Đức lachen, lachte (động từ có quy tắc)
- Tiếng Anh foot, tiếng Đức Fuß, tiếng Na Uy và Thụy Điển fot, tiếng Goth fōtus (âm đầu / f / bắt nguồn từ * p trong ngôn ngữ Ấn-Âu nguyên thủy, theo luật Grimm)
- Tiếng Latinh pes, gốc từ ped-; tiếng Hy Lạp hiện đại πόδι pódi; tiếng Nga под pod; tiếng Phạn पद ् pád (* p gốc, thừa hưởng từ ngôn ngữ Ấn-Âu nguyên thủy)
- Tiếng Anh cheese, tiếng Tây Frisia tsiis (ch và ts nhờ vòm hóa)
- Tiếng Đức Käse và tiếng Hà Lan kaas (k không qua vòm hóa)
Tiếng Anh cổ[sửa|sửa mã nguồn]
Beowulf, được
Hƿæt ƿē Gārde / na ingēar dagum þēod cyninga / þrym ge frunon …Phần mở màn của sử thi tiếng Anh cổ, được viết tay
Dạng cổ nhất của tiếng Anh được gọi là tiếng Anh cổ hay tiếng Anglo-Saxon (550–1066). Tiếng Anh cổ phát triển từ một tập hợp các phương ngữ German biển Bắc ban đầu được nói dọc theo vùng duyên hải Frisia, Niedersachsen, Jylland, và Nam Thụy Điển bởi các bộ tộc German gọi là Angle, Saxon, và Jute. Thế kỷ thứ V, người Anglo-Saxon đến Anh và người La Mã rút khỏi đảo Anh. Đến thế kỷ thứ VII, ngôn ngữ của người Anglo-Saxon đã chiếm ưu thế trên đảo Anh, thay thế các ngôn ngữ của Anh thuộc La Mã (43–409): tiếng Britton chung, một ngôn ngữ Celt, và tiếng Latinh, được mang đến đảo Anh bởi người La Mã. Hai từ England và English (ban đầu là Ænglaland và Ænglisc) xuất phát từ tên gọi “Angle”.
Tiếng Anh cổ có bốn phương ngữ: hai phương ngữ Angle, Mercia và Northumbria, và hai phương ngữ Saxon, Kent và Tây Saxon. Nhờ cải cách giáo dục của Vua Alfred vào thế kỷ thứ IX và ảnh hưởng của vương quốc Wessex, phương ngữ Tây Saxon trở thành dạng ngôn ngữ viết tiêu chuẩn. Sử thi Beowulf được viết bằng phương ngữ Tây Saxon, còn bài thơ tiếng Anh cổ nhất, Cædmon’s Hymn, được viết bằng phương ngữ Northumbria. Tiếng Anh hiện đại phát triển từ phương ngữ Mercia, còn tiếng Scots[32] phát triển từ phương ngữ Northumbria. Một vài bản khắc ngắn trong thời kỳ đầu tiên của tiếng Anh cổ được viết bằng chữ rune. Đến thế kỷ thứ VI, bảng chữ cái Latinh được chấp nhận và sử dụng. Bảng chữ cái này vẫn còn dấu vết của chữ rune, ở các ký tự wynn ⟨ƿ⟩ và thorn ⟨þ⟩. Ngoài ra, eth ⟨ð⟩, và ash ⟨æ⟩ là hai ký tự Latinh được biến đổi.
Tiếng Anh cổ rất khác với tiếng Anh hiện đại và người bản ngữ thế kỷ XXI cũng không thể hiểu được. Ngữ pháp của nó giống với của tiếng Đức hiện đại, và ngôn ngữ gần với nó nhất là tiếng Frisia cổ. Danh từ, tính từ, đại từ, và động từ đều có nhiều đuôi và dạng biến tố, và thứ tự từ thì tự do hơn nhiều so với tiếng Anh hiện đại. Tiếng Anh hiện đại lưu giữ dạng cách ngữ pháp của đại từ (he, him, his) và một vài đuôi động từ (I have, he has), nhưng tiếng Anh cổ thì còn biến tố danh từ dựa trên cách, và động từ biến tố nhiều hơn dựa trên ngôi và số.
Đoạn dịch Phúc Âm Mátthêu 8:20 (năm 1000) có thấy các đuôi cách (danh cách NOM số nhiều PL, đối cách ACC số nhiều, sở hữu cách GEN số ít SG) và đuôi động từ (thì hiện tại PRS số nhiều):
- Foxas habbað holu and heofonan fuglas nest
- Fox-as habb-að hol-u and heofon-an fugl-as nest-∅
- “Cáo có hang và chim thiên đường có tổ”
Tiếng Anh trung đại[sửa|sửa mã nguồn]
Trong thời kỳ thế kỷ VIII-XII, tiếng Anh cổ qua sự tiếp xúc ngôn từ đã chuyển thành tiếng Anh trung đại. Thời tiếng Anh trung đại thường được xem là mở màn từ cuộc xâm lược nước Anh của William Kẻ chinh phục năm 1066 .Ban đầu, những làn sóng thực dân hóa của người Norse ở miền bắc quần đảo Anh vào thế kỷ VIII-IX đưa tiếng Anh cổ đến sự tiếp xúc với tiếng Bắc Âu cổ, một ngôn từ German Bắc. Ảnh hưởng của tiếng Bắc Âu cổ mạnh nhất là ở những phương ngữ hướng đông bắc quanh York ( khu vực mà Danelaw được vận dụng ), nơi từng là TT của sự thuộc địa hóa ; ngày này những tác động ảnh hưởng này vẫn hiển hiện trong tiếng Scots và tiếng Anh bắc Anh .Với cuộc xâm lược của người Norman năm 1066, thứ tiếng Anh cổ được ” Bắc Âu hóa ” giờ lại tiếp xúc với tiếng Norman cổ, một ngôn từ Rôman rất gần với tiếng Pháp. Tiếng Norman tại Anh sau cuối tăng trưởng thành tiếng Anglo-Norman. Vì tiếng Norman được nói hầu hết bởi quý tộc và những tầng lớp cao của xã hội, trong khi thường dân liên tục nói tiếng Anglo-Saxon, tác động ảnh hưởng tiếng Norman mang đến một lượng lớn từ ngữ tương quan đến chính trị, lao lý và sự thống trị. Tiếng Anh trung đại lượt bỏ bớt mạng lưới hệ thống biến tố. Sự độc lạ giữa danh cách và đối cách mất đi ( trừ ở đại từ ), công cụ cách bị vô hiệu, và tính năng của sở hữu cách bị số lượng giới hạn. Hệ thống biến tố ” quy tắc hóa ” nhiều dạng biến tố bất quy tắc, và từ từ đơn giản hóa mạng lưới hệ thống hợp, khiến cấu trúc câu kém mềm dẻo đi. Trong Kinh Thánh Wycliffe thập niên 1380, đoạn Phúc Âm Mátthêu 8 : 20 được viết
- Foxis han dennes, and briddis of heuene han nestis[42]
Ở đây, hậu tố thì hiện tại số nhiều -n ở động từ han (nguyên mẫu “haven”, gốc từ ha-) hiện diện, nhưng không có cách ngữ pháp nào được thể hiện.
Đến thế kỷ XII, tiếng Anh trung đại phát triển hoàn toàn, dung hợp vào mình cả ảnh hưởng của tiếng Bắc Âu cổ và tiếng Norman; và tiếp tục được nói cho tới khoảng năm 1500 thì trở thành tiếng Anh hiện đại. Nền văn học tiếng Anh trung đại có những tác phẩm như The Canterbury Tales của Geoffrey Chaucer, và Le Morte d’Arthur của Malory.
Tiếng Anh cận đại[sửa|sửa mã nguồn]
Thời kỳ tiếp theo là tiếng Anh cận đại ( Early Modern English, 1500 – 1700 ). Thời kỳ tiếng Anh cận đại điển hình nổi bật với cuộc Great Vowel Shift ( 1350 – 1700 ), liên tục đơn giản hóa biến tố, và sự chuẩn hóa ngôn từ .
Great Vowel Shift ảnh hưởng lên những nguyên âm dài được nhấn. Đây là một sự “biến đổi dây chuyền”, tức là một âm được biến đổi làm tác động lên các âm khác nữa. Những nguyên âm vừa và nguyên âm mở được nâng lên, và nguyên âm đóng biến thành nguyên âm đôi. Ví dụ, từ bite ban đầu được phát âm giống từ beet ngày nay, nguyên âm thứ hai trong từ about được phát âm giống trong từ boot ngày này. Great Vowel Shift gây nên nhiều sự bất tương đồng trong cách viết, vì tiếng Anh hiện đại duy trì phần nhiều cách viết của tiếng Anh trung đại, và cũng giải thích tại sao, các ký tự nguyên âm trong tiếng Anh lại được phát âm rất khác khi so với những ngôn ngữ khác.
Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ uy tính dưới thời Henry V. Khoảng năm 1430, Tòa án Chancery tại Westminster bắt đầu sử dụng tiếng Anh để viết các tài liệu chính thức, và một dạng chuẩn mới, gọi là Chancery Standard, được hình thành dựa trên phương ngữ thành Luân Đôn và East Midlands. Năm 1476, William Caxton giới thiệu máy in ép tới nước Anh và bắt đầu xuất bản những quyển sách đầu tiên, làm lan rộng sự ảnh hưởng của dạng chuẩn mới. Những tác phẩm của William Shakespeare và bản dịch Kinh Thánh được ủy quyền bởi Vua James I đại diện cho nền văn học thời kỳ này. Sau cuộc Vowel Shift, tiếng Anh cận đại vẫn có nét khác biệt với tiếng Anh ngày nay: ví dụ, các cụm phụ âm /kn ɡn sw/ trong knight, gnat, và sword vẫn được phát âm đầy đủ. Những đặc điểm mà độc giả của Shakespeare ngày nay có thể thấy kỳ quặc hay lỗi thời thường đại diện cho những nét đặc trưng của tiếng Anh cận đại.
Trong Kinh Thánh Vua James 1611, viết bằng tiếng Anh cận đại, Mátthêu 8 : 20 :
- The Foxes haue holes and the birds of the ayre haue nests
Sự lan rộng của tiếng Anh văn minh[sửa|sửa mã nguồn]
Tới cuối thế kỷ XVIII, Đế quốc Anh đã lan rộng tiếng Anh lên hầu khắp những thuộc địa và vùng thống trị. Thương mại, khoa học và kỹ thuật, ngoại giao, nghệ thuật và thẩm mỹ, giáo dục đều góp thêm phần đưa tiếng Anh trở thành ngôn từ toàn thế giới đích thực tiên phong. Tiếng Anh cũng trở thành ngôn từ tiếp xúc quốc tế. Do nước Anh lập nên nhiều thuộc địa, những thuộc địa này lại giành độc lập và tăng trưởng cách nói và viết tiếng Anh riêng. Tiếng Anh hiện hữu ở Bắc Mỹ, Ấn Độ, một phần châu Phi, Australasia, và nhiều vùng khác. Thời hậu thuộc địa, những vương quốc mới với nhiều ngôn từ địa phương thường chọn tiếng Anh làm ngôn từ chính thức để tránh việc một ngôn từ địa phương đứng trên những ngôn từ khác. Thế kỷ XX, sự tăng trưởng và tầm tác động ảnh hưởng văn hóa truyền thống, chính trị của Hoa Kỳ như một siêu cường sau Thế Chiến thứ II đã tăng cường việc lan rộng ngôn từ này ra toàn thế giới. Đến thế kỷ XXI, tiếng Anh được nói và viết nhiều hơn bất kể ngôn từ nào trong lịch sử dân tộc .
Phân bố địa lý[sửa|sửa mã nguồn]
Phần trăm số người bản ngữ tiếng Anh .
80–100%
60–80%
40–60%
20–40%
0–20%
Không rõ
Xem thêm: Những giống chó Pug lai phổ biến
Phần trăm số người nói tiếng Anh theo vương quốc .Tính đến năm năm nay, 400 triệu người có ngôn từ mẹ đẻ là tiếng Anh, và 1,1 tỉ người dùng nó làm ngôn từ thứ hai hoặc ngoại ngữ. [ 55 ] Tiếng Anh là ngôn từ đứng thứ ba về số người bản ngữ, sau tiếng Quan Thoại và tiếng Tây Ban Nha. Tuy nhiên, khi kết hợp số người bản ngữ và phi bản ngữ, nó hoàn toàn có thể, tùy theo ước tính, là ngôn từ thông dụng nhất quốc tế. [ 57 ] [ 58 ] Tiếng Anh được nói bởi những hội đồng ở mọi nơi và ở hầu khắp những hòn hòn đảo trên những đại dương .
Ba vòng tròn vương quốc nói tiếng Anh[sửa|sửa mã nguồn]
Braj Kachru phân biệt những vương quốc nơi tiếng Anh được nói bằng quy mô ba vòng tròn. Trong quy mô này, ” vòng trong ” là vương quốc với những hội đồng bản ngữ tiếng Anh lớn, ” vòng ngoài ” là những vương quốc nơi tiếng Anh chỉ là bản ngữ của số ít nhưng được sử dụng thoáng đãng trong giáo dục, truyền thông online và những mục tiêu khác, và ” vòng lan rộng ra ” là những vương quốc nơi nhiều người học tiếng Anh. Ba vòng tròn này đổi khác theo thời hạn .
Ba vòng tròn tiếng Anh của Braj Kachru.của Braj Kachru .Những vương quốc với những hội đồng bản ngữ lớn gồm Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, Hoa Kỳ, Úc, Canada, Cộng hòa Ireland, và New Zealand, những nơi phần lớn dân số nói tiếng Anh, và Cộng hòa Nam Phi, nơi một thiểu số đáng kể nói tiếng Anh. Các vương quốc đông người bản ngữ tiếng Anh nhất là Hoa Kỳ ( tối thiểu 231 triệu ), Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland ( 60 triệu ), Canada ( 19 triệu ), Úc ( tối thiểu 17 triệu ), Cộng hòa Nam Phi ( 4,8 triệu ), Cộng hòa Ireland ( 4,2 triệu ), và New Zealand ( 3,7 triệu ). Ở những vương quốc này, con của những người bản ngữ học tiếng Anh từ cha mẹ, còn người địa phương nói ngôn từ khác hay người nhập cư thường học tiếng Anh để tiếp xúc với mọi người xung quanh .
Ngữ âm và âm vị học[sửa|sửa mã nguồn]
Ngữ âm và mạng lưới hệ thống âm vị tiếng Anh biến hóa theo từng phương ngữ, tuy thường không cản trở việc tiếp xúc. Phần này hầu hết diễn đạt cách phát âm chuẩn tại Vương quốc Liên hiệp và Hoa Kỳ : Received Pronunciation ( RP ) và General American ( GA ). Những ký tự ngữ âm bên dưới là của bảng mẫu tự ngữ âm quốc tế ( IPA ) .
Phụ âm là gì[sửa|sửa mã nguồn]
Đa số những phương ngữ tiếng Anh có cùng 24 phụ âm. Hệ thống phụ âm bên dưới đúng với tiếng Anh Mỹ California, và RP.
* Thường được ghi là / r / .
Trong bảng trên, khi âm cản (tắc, tắc xát, và xát) đi theo cặp, như /p b/, /tʃ dʒ/, và /s z/, thì âm đầu là fortis (mạnh) và thứ hai là lenis (yếu). Những phụ âm cản fortis (như /p tʃ s/) được phát âm căng về cơ và hơi hơn phụ âm lenis (như /b dʒ z/), và luôn luôn vô thanh. Phụ âm lenis hữu thanh một phần khi ở đầu và cuối từ, và hữu thanh hoàn toàn khi nằm giữa hai nguyên âm. Những âm tắc fortis như /p/ có thêm vài đặc điểm ngữ âm khác ở đa phần phương ngữ: nó trở thành phụ âm bật hơi [pʰ] khi đứng một mình ở đầu một âm tiết được nhấn, không bật hơi ở đa số các trường hợp khác, và thường biến thành âm không thả hơi [p̚ ] hay âm thanh hầu hóa trước [ˀp] ở cuối âm tiết. Ở từ đơn âm tiết, nguyên âm đứng trước phụ âm tắc fortis được rút ngắn: nên nip [nɪˑp̬] có một nguyên âm ngắn (về mặt ngữ âm, không phải về mặt âm vị) hơn nib.
- phụ âm tắc lenis: bin [ b ̥ ɪˑn ], about [ əˈbaʊt ], nib [ nɪˑb ̥ ]
- phụ âm tắc fortis: pin [ ˈpʰɪn ], spin [ spɪn ], happy [ ˈhæpi ], nip [ ˈnɪp ̚ ] hay [ ˈnɪˀp ]
Trong RP, âm tiếp cận cạnh lưỡi chân răng /l/, có hai tha âm: [l] thông thường và “sáng”, như trong light (‘nhẹ, ánh sáng’), và [ɫ] “tối” và được ngạc mềm hóa, như trong full (‘no, đầy’). GA dùng ɫ trong hầu hết trường hợp.
- l thường: RP light [ laɪt ]
- l “tối”: RP và GA full [ fʊɫ ], GA light [ ɫaɪt ]
Tất cả phụ âm tiếp cận ( / l, r / ) và phụ âm mũi ( / m, n, ŋ / ) được vô thanh hóa khi đứng sau một âm cản vô thanh, và được âm tiết hóa khi nằm cuối từ, sau một phụ âm khác .
- vô thanh hóa: clay [ ˈkl ̥ ɛɪ ̯ ] và snow [ ˈsn ̥ oʊ ]
- âm tiết hóa: paddle [ pad. l ̩ ], và button [ bʌt. n ̩ ]
Nguyên âm là gì[sửa|sửa mã nguồn]
Sự phát âm nguyên âm biến thiên theo phương ngữ và là một trong những góc nhìn dễ nhận thấy nhất trong giọng của người nói. Bảng dưới là những âm vị nguyên âm trong Received Pronunciation ( RP ) và General American ( GA ), và những từ mà chúng Open. Âm vị được bộc lộ bằng IPA ; những từ trong RP là chuẩn trong những từ điển nước Anh .
nguyên âm đơn
RP
GA
từ
iː
i
need
ɪ
bid
e
ɛ
bed
æ
back
nguyên âm đơn
RP
GA
từ
(ɪ)
ɨ
roses
ə
comma
ɜː
ɜr
bird
ʌ
but
nguyên âm đơn
RP
GA
word
uː
u
food
ʊ
good
ɔː
ɔ
paw
ɒ
cloth
ɑ
box
ɑː
bra
nguyên âm đôi
RP
GA
word
eɪ
bay
əʊ
oʊ
road
aɪ
cry
aʊ
cow
ɔɪ
boy
Trong RP, độ dài nguyên âm được phân biệt; nguyên âm dài được đánh dấu ⟨ː⟩, ví dụ, nguyên âm trong need [niːd] khác với trong bid [bɪd]. GA không có nguyên âm dài.
Khác với nhiều ngôn ngữ Ấn-Âu khác, tiếng Anh đã gần như loại bỏ hệ thống biến tố dựa trên cách để thay bằng cấu trúc phân tích. Đại từ nhân xưng duy trì hệ thống cách hoàn chỉnh hơn những lớp từ khác. Tiếng Anh có bảy lớp từ chính: động từ, danh từ, tính từ, trạng từ, hạn định từ (tức mạo từ), giới từ, và liên từ. Có thể tách đại từ khỏi danh từ, và thêm vào thán từ. Tiếng Anh có một tập hợp trợ động từ phong phú, như have (nghĩa đen ‘có’) và do (‘làm’). Câu nghi vấn có do-support, và wh-movement (từ hỏi wh– đứng đầu).
Một vài đặc điểm tiêu biểu của ngữ tộc German vẫn còn ở tiếng Anh, như những thân từ được biến tố “mạnh” thông qua ablaut (tức đổi nguyên âm của thân từ, tiêu biểu trong speak/spoke và foot/feet) và thân từ “yếu” biến tố nhờ hậu tố (như love/loved, hand/hands). Vết tích của hệ thống cách và giống hiện diện trong đại từ (he/him, who/whom) và sự biến tố động từ to be.
Trong ví dụ sau, cả bảy lớp từ xuất hiện :
The
chairman
of
the
committee
and
the
loquacious
politician
clashed
violently
when
the
meeting
started
HĐT.
DT.
GT.
HĐT.
DT.
LT.
HĐT.
TiT.
DT.
ĐT.
TrT.
LT.
HĐT.
DT.
ĐT.
- (Chủ tịch ủy ban và vị chính khách lắm lời va vào nhau dữ dội khi cuộc họp bắt đầu)
Danh từ là gì[sửa|sửa mã nguồn]
Danh từ dùng biến tố để chỉ số và sự chiếm hữu. Danh từ mới hoàn toàn có thể được tạo ra bằng cách ghép từ ( gọi là compound noun ). Danh từ được chia ra thành danh từ riêng và danh từ chung. Danh từ cũng được chia thành danh từ đơn cử ( như ” table ” – cái bàn ) và danh từ trừu tượng ( như ” sadness ” – nỗi buồn ), và về mặt ngữ pháp gồm danh từ đếm được và không đếm được .
Đa số danh từ đếm được có thể biến tố để thể hiện số nhiều nhờ hậu tố –s/es, nhưng một số có dạng số nhiều bất quy tắc. Danh từ không đếm được chỉ có thể “số nhiều hóa” nhờ một danh từ có chức năng như phân loại từ (ví dụ one loaf of bread, two loaves of bread).
Ví dụ :Cách lập số nhiều thường thì :
- Số ít: cat, dog
- Số nhiều: cats, dogs
Cách lập số nhiều bất quy tắc :
- Số ít: man, woman, foot, fish, ox, knife, mouse
- Số nhiều: men, women, feet, fish, oxen, knives, mice
Sự sở hữu được thể hiện bằng (‘)s (thường gọi là hậu tố sở hữu), hay giới từ of. Về lịch sử (‘)s được dùng cho danh từ chỉ vật sống, còn of dùng cho danh từ chỉ vật không sống. Ngày nay sự khác biệt này ít rõ ràng hơn. Về mặt chính tả, hậu tố -s được tách khỏi gốc danh từ bởi dấu apostrophe.
Cấu trúc chiếm hữu :
- Với -s: The woman’s husband’s child
- Với of: The child of the husband of the woman
- (Con của chồng của người phụ nữ)
Động từ là gì[sửa|sửa mã nguồn]
Động từ tiếng Anh được chia theo thì và thể, và hợp (agreement) với đại từ ngôi số ba số ít. Chỉ động từ to be vẫn phải hợp với đại từ ngôi thứ nhất và thứ hai số nhiều. Trợ động từ như have và be đi kèm với động từ ở dạng hoàn thành và tiếp diễn. Trợ động từ khác với động từ thường ở chỗ từ not (chỉ sự phủ định) có thể đi ngay sau chúng (ví dụ, have not và do not), và chúng có thể đứng đầu trong câu nghi vấn.
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh
