Nhiễm sán dây: chẩn đoán và điều trị

2016-05-26 11:57 AM

Hiện chưa có những xét nghiệm huyết thanh học cho những bệnh nhiễm sán dây, xét nghiệm ELISA phát hiện những kháng nguyên trong phân hiện đang được nghiên cứu và điều tra .

Phân loại

Có sáu loại sán dây hay gây bệnh ở người. Các sán dây size lớn là Taenia saginata ( sán dây bò, dài tới 25 m ), Taenia solium ( sán dây lợn, 7 m ) và Diphyllobothrium latum ( sán dây cá, 10 m ). Các sán dây size nhỏ là Hymenolepis nana ( loài sán tí hon, 25 – 40 mm ), Hymenolepis diminuta ( sán dây của loài gặm nhâm, 20 – 60 cm ), và Dipylidium canium ( sán dây chó, 10 – 70 cm ). Bốn trong sáu loài sán xuất hiện trên toàn quốc tế ; sán dây lợn và cá có phân chia hạn chế hoai. Người là vật chủ cuối củng duy nhất của T. saginata và T. solium. Cấu tạo của sán dây trưởng thành gồm có một đầu ( scolex ), cổ, và một chuỗi những đốt độc lập ( proglottid ) là noi trứng hình thành trong những đốt trưởng thành. Đầu sán là bộ phận kết nối của sán, thường nằm ở phần trên của ruột non .

Nhiễm nhiều sán là quy luật cho các sán nhỏ và có thể xuất hiện với D. latum; tuy nhiên, ít khi một người có trên 1 hoặc 2 con taeniae.

Sán dây bò

Nhiễm sán bò xuất hiện ở hầu hết những nước chăn nuôi bò nhưng lưu hành cao ở một số ít vùng viễn Đông, Trung và Đông Phi, và vùng Trung Á của Liên Xô cũ. Các đốt trưởng thành của T. saginata trong ruột người tự rời ra khỏi chuỗi và thải theo phân ra đất. Khi những đốt sán hoặc trứng bị động vật hoang dã móng guốc ăn cỏ hoặc những loài bò nhà ăn phải, trứng nở và giải phóng ra phôi ; đóng thành kén trong tổ chức triển khai cơ gọi là những ấu trùng sán ( cysticerci ). Người bị nhiễm bệnh khi ăn thịt bò sống hoặc nấu chưa chín chứa những ấu trùng sán còn sống – Cysticercus bovis. Trong ruột người, những ấu trùng sán tăng trưởng thành sán trưởng thành .

Sán dây lợn

Loài sán này đặc biệt quan trọng gặp nhiều ở Mexico, Châu Mỹ La Tinh, bán đảo Iberia, những nước Slavơ, Châu Phi, Khu vực Đông Nam Á, Ấn Độ và Trung Quốc. Ở Hoa Kỳ và Canada, nhiễm sán lợn ở người ít gặp, thường chỉ ở những người nhiễm bệnh ở quốc tế ; nhiễm ấu trùng sán Cysticercus ở lợn đực thường ít gặp. Bệnh không còn thấy ở Tây Bắc Châu Âu. Vòng đời của T. solium cũng giống như vòng đời của T. saginata ngoại trừ lợn ăn phân người có chứa những đốt sán và trứng, và trở thành vật chủ của tiến trình ấu trùng. Người bị mắc bệnh khi ăn thịt lợn nấu chưa chln chứa C. cellulosae còn sống. Người còn là vật chủ trung gian khi bị nhiễm tiến trình ấu trùng ( xem nhiễm cysticercus ở dưới ) do vô tình ăn phải trứng sán trong phân người ; trứng có năng lực gây bệnh ngay. Lây nhiễm trứng hoàn toàn có thể Open như tình trạng tự nhiễm ( tay tới miệng ), lây truyền trực tiếp từ người sang người, do ăn phải thức ăn và nước nhiễm trứng, hoặc ( hiếm khi ) trào ngược những đốt sán vào dạ dày .

Sán dây cá

Sán D. latum xuất hiện ở những vùng hồ ôn đới và cận cực ở nhiều nơi trên quốc tế, gồm có Bắc Âu, Canada, Alaska, ven biển Thái Bình Dương của Hoa Kỳ ( bệnh hoàn toàn có thể không còn sống sót ở vùng Hổ Lớn ), Nhật Bản, Đài Loan, Siberia, Manchuria, nước Australia, và Nam Nam Mỹ và Nam Châu Phi. Trứng sán theo phân người vào nước ngọt, tiên phong bị những động vật hoang dã giáp xác ăn, những động vật hoang dã giáp xác này sau đó lại bị cá ăn ; cả hai loài này đều là vật chủ trung gian. Người bị bệnh khi ăn cá nước lợ hoặc cá nước ngọt còn sống hoặc chưa nấu chín, kể cả cá hồi. Ngoài người, những vật chủ ( ổ bệnh ) còn gồm có chó, gấu, và những súc vật ăn cá khác .

Sán dây tí hon

H. nana là loài sán đốt phổ cập nhất. Nhiễm H. nana có phân bổ rộng, nhất là ở trẻ nhỏ, ở những vùng vệ sinh phân còn kém và những cơ sở tập trung chuyên sâu khép kín trên toàn quốc tế. Người là vật chủ sau cuối của những dòng sán người ; những dòng sán thích nghi với động vật hoang dã gặm nhấm Open ở động vật hoang dã gặm nhấm. Vòng đời của sán đặc biệt quan trọng ở chỗ cả quá trình ấu trùng và tiến trình trưởng thành đều có trong ruột người, quá trình tự nhiễm nội sinh hoàn toàn có thể Open, và nói chung không có vật chủ trung gian. Sự lây truyền diễn ra khi nhiễm trứng trực tiếp từ người sang người ( trứng sán có năng lực gây bệnh ngay ) nhưng đôi lúc tương quan đến những đồ vật, nước, hoặc thức ăn, hoặc do nuốt phải bọ chét hay bọ cánh cứng nhiễm ấu trùng sán. Nhiễm H. nana ở trẻ nhỏ thường tự khỏi khi trẻ lớn .

Sán dây của động vật gặm nhấm

Sán H. diminuta là loài ký sinh thường gặp của động vật hoang dã gặm nhấm. Nhiều loài côn trùng nhỏ ( như bọ chét, chuột, bọ cánh cứng và gián ) đóng vai trò vật chủ trung gian. Người – phần đông là trẻ nhỏ – bị nhiễm bệnh do vô tình nuốt phải những côn trùng nhỏ nhiễm sán, thường là trong ngũ cồc hoặc những thực phẩm tàng trữ .

Sán dây chó

Nhiễm sán D. caninum thường Open ở trẻ nhỏ tiếp xúc gần với chó hoặc mèo nhiễm bệnh. Sự lây truyền xảy ra do nuốt phải những vật chủ trung gian nhiễm bệnh như bọ chét hoặc rận .

Triệu chứng và dấu hiệu

Các sán dây kích thước lớn

Nhiễm những sán dây lớn nói chung không triệu chứng. Đôi khi, những triệu chứng tiêu hóa không rõ ràng ( như buồn nôn, ỉa chảy, đau bụng ) và những triệu chứng body toàn thân ( như căng thẳng mệt mỏi, đói, chóng mặt ) được cho là nhiễm sán. Nôn ra những đốt sán hoặc tắc ống mật, tắc ống tụy, hoặc viêm ruột thừa hiếm gặp .
Một số người ( phần nhiều là dân cư bán đảo Scandinavia ) nhiễm sân dây cá có biểu lộ thiếu máu hồng cẩu to đi kèm với giảm tiểu cầu và bạch cầu. Độ acid dịch vị thông thường. Thiếu máu là tác dụng tranh giành B12 của sán với khung hình vật chủ. Các tín hiệu lâm sàng không độc lạ với thiếu máu ác tính và gồm có viêm lưỡi, khó thở, tim đập nhanh, và những biểu lộ thần kinh ( tê bì, rối loạn cảm xúc, rối loạn cân đối, nghe kém và cảm xúc khoảng trống, sa sút trí tuệ ) .

Các sán dây kích thước nhỏ

Nhiễm sán nhẹ nói chung không có bộc lộ lâm sàng. Nhiễm sán nặng, nhất là H. nana, hoàn toàn có thể gây ỉa chảy, đau bụng, chán ăn, nôn, gầy. sút, và bứt rứt .

Các dấu hiệu cận lâm sàng

Nhiễm sán dây bò hoặc lợn hoàn toàn có thể được bệnh nhân tự phát hiện khi thấy có những đốt sán trong phân, quần áo hoặc chăn đệm. Để xác lập loại sán, những đốt sán được ép phẳng giứa hai lam kính và soi hiển vi tìm những chi tiết cụ thể cấu trúc hoặc phân biệt bằng chiêu thức phân tích điện di men glucose phosphat isomerase. Trứng sán ít khi có trong phân, nhưng xét nghiệm bằng nilon hậu môn giống như trong chẩn đoán giun kim đôi lúc có ích trong việc phát hiện trứng T. saginata. Tuy nhiên, trứng của những loài taenia trông giống nhau, không hề phân biệt được nếu không sử dụng những chiêu thức đặc chủng. Phát hiện những kháng nguyên đặc hiệu của taenia trong phân hiện đang được điều tra và nghiên cứu hoàn toàn có thể là chiêu thức nhạy cảm nhất để xác lập bệnh .
Sán dây cá được chẩn đoán khi tìm thấy những trứng sán có nắp đặc trưng trong phân ; hoàn toàn có thể cần xét nghiệm nhiều lần. Các đốt sán đôi lúc thải ra ngoài, và cấu trúc bên trong của đốt cũng có giá trị chẩn đoán. Sự hiện hữu của acid hydrochloric trong dịch vị giúp chẩn đoán phân biệt thiếu máu do sán với thiếu máu ác tính ; trong cả hai trường hợp, test Schilling đều không bình thường .
Nhiễm sán H. nana và H. diminuta được chẩn đoán khi tìm thấy những trứng đặc trưng trong phân ; những đối sán thường không tìm thấy. Nhiễm D. canium được chẩn đoán khi phát hiện những đốt sán ( size bằng hạt dưa hấu ) trong phân hoặc sau khi chúng tự vận động và di chuyển ra ngoài hậu môn .
Hiện chưa có những xét nghiệm huyết thanh học cho những bệnh nhiễm sán dây ; xét nghiệm ELISA phát hiện những kháng nguyên trong phân hiện đang được điều tra và nghiên cứu .

Điều trị

Các biện pháp đặc hiệu

Mặc dù cả praziquantel và niclosamid là những thuốc điều trị lựa chọn cho phần đông bệnh do sán dây, praziquantel có tính năng hơn trong nhiễm sán H. nana, và 1 số ít tác giả cho rằng thuốc này có vẻ như có hiệu suất cao hơn trong những bệnh sán taenia, ở những vùng có bệnh cysticercus thần kinh, liều praziquantel 5 mg / kg hoặc cao hơn mang rủi ro tiềm ẩn nhỏ gây hoạt hóa những tổn thương .
T. saginata và D. latum
Praziquantel liều duy nhất 10 mg / kg đạt tỷ suất chữa khỏi khoảng chừng 99 %. Với liều này, những tính năng phụ rất hiếm. Với liều duy nhất bốn viên ( 2 g ) niclosamid, tỷ suất chữa khỏi trên 90 % hoàn toàn có thể Dự kiến. Thuốc được uống vào buổi sáng, trước khi bệnh nhân ăn. Các viên thuốc phải được nhai kỹ và uống với nước. Có thể ăn sau đó 2 giờ. Niclosamid thường không gây tính năng phụ .
Không dùng thuốc nhuận tràng trước và sau dùng thuốc với bất kể thuốc nào. Thiếu máu và những bộc lộ thần kinh trong nhiễm D. latum cung ứng với vitamin B12 như trong điều trị thiếu máu ác tính .
T. solium
Lựa chọn thuốc và giải pháp điều trị như ở trên. Đối với cả hai loại thuốc, hoàn toàn có thể cần cho nhuận tràng nhẹ 2 – 3 giờ sau điều trị để nhanh gọn thải trừ những đốt sán ra khỏi ruột. Bệnh nhân cần được dặn dò về sự thiết yếu của việc rửa tay và rửa vùng hậu môn kỹ lưỡng sau khi đi ngoài, và việc giải quyết và xử lý phân bảo đảm an toàn trong 4 ngày sau điều trị .
H. nana
Praziquantel, thuốc điều trị lựa chọn, có tỷ suất chữa khỏi 95 % với liều duy nhất 25 mg / kg. Niclosamid thuốc điều trị thay thế sửa chữa, có tỷ suất chữa khỏi 75 % khi cho liều như trên trong 5 – 7 ngày ; 1 số ít tác giả nhắc lại liệu trình trên sau 5 ngày .
H. diminuta và D. caninum

Điều trị bằng niclosamid hoặc praziquantel ở liều như đối với H. nana. Tỷ lệ chứa khỏi chưa được xác định.

Chăm sóc sau điều trị

Trong điều trị nhiễm những sán dây size lớn, thành viên sán thường thải ra ngoài làm nhiều đoạn trong vòng 24 – 48 giờ sau điều trị. Do những đốt sán thải ra nói chung không được thu nhặt và xác lập đầu, điều trị coi như là khỏi nếu sau 3 – 5 tháng không thấy có những đốt sán tái tạo Open lại. Nếu cần xác lập khỏi bệnh ngay, cần tìm đầu sán trong phân sau điều trị ; cần cho thuốc nhuận tràng 2 giờ sau điều trị, và thu thập phân trong 24 giờ. Để giúp cho việc xét nghiệm, giây vệ sinh phải được loại riêng cẩn trọng .

Phòng bệnh và tiên lượng

C. cellulosae bị diệt khi đun đến 65 ° c hoặc làm lạnh đến – 20 ° c trong 12 giờ ; C. bovis ở 56 ° c hoặc – 10 °C trong 5 ngày. Trộn giấm hoặc chanh không đủ diệt ấu trùng sán. Do tiên lượng thường xấu trong bệnh nhiễm cysticercus não, nhiễm T. solium phải điều trị ngay lập tức .

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh