Bài giảng bệnh do leptospira (Leptospirosis)

2012-11-04 01:19 PM

Tổn thư ¬ ơng gan trong leptospirosis gây triệu chứng vàng da. Nguyên nhân do tổn thư ¬ ơng mạch máu nuôi dư ¬ ỡng tế bào gan dẫn đến hoại tử tế bào và do độc tố xoắn khuẩn gây huỷ hồng cầu .

Định nghĩa

Leptospirosis là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do xoắn khuẩn Leptospira gây ra. Lây truyền hầu hết qua đ ­ ờng da, niêm mạc. Đặc điểm lâm sàng là hội chứng nhiễm khuẩn nhiễm độc body toàn thân và hội chứng tổn th ­ ương gan, thận .

Là bệnh của động vật lan truyền sang người, có ổ bệnh thiên nhiên.

Lịch sử nhiên cứu

Trư ­ ớc năm 1886, bệnh do Leptospira thường đư ­ ợc chẩn đoán nhầm với bệnh sốt vàng, sốt rét, sốt xuất huyết Dengue, viêm gan …
Năm 1886, Weil đã diễn đạt bệnh do Leptospira như ­ một bệnh riêng không liên quan gì đến nhau khác với những bệnh trên, nh ­ ng phảI đến năm 1914 Spiroche mới đư ­ ợc nuôi cấy thành công xuất sắc. Từ năm 1914 đến 1940 nhiều bệnh đư ­ ợc tò mò là do Leptospira gây ra như ­ bệnh sốt mùa thu, sốt 7 ngày ở Nhật Bản, sốt đầm lầy ở châu âu …

Mầm bệnh

Là xoắn khuẩn họ Leptospiraceae, soi tư ­ ơi dưới kinh hiển vi nền đen thấy xoắn khuẩn hình sợi dài, mảnh có 15-30 vòng xoắn nhỏ rất sát nhau, 2 đầu thường cong hình chữ C. Kích thư ­ ớc : 4-30 mm 0,1 – 0,2 mm di động mạnh theo kiểu xoáy và bật thẳng như ­ lò xo. Xoắn khuẩn có năng lực xuyên qua da và niêm mạc, nhất là da bị xây xư ­ ớc. Bắt mầu Gram âm, ưa khí, mọc chậm ở những môi trư ­ ờng nuôi cấy, pH thích hợp 7,2 – 7,5, nhiệt độ 28-300 C .
Xoắn khuẩn có sức đề kháng yếu, bị diệt ở nhiệt độ 500C / 10 phút. ánh sáng và những thuốc khử trùng thông th ­ ường dễ diệt được Leptospira. Tuy vậy Leptospira chịu đư ­ ợc lạnh, và sống được lâu ở nư ­ ớc tới 3 tuần. Sống dai dẳng trong bùn lầy, nư ­ ớc đọng với pH bazơ ( pH = 7,7 ), tốt nhất là nư ­ ớc cống rãnh ruộng đồng, khe suối .
Leptospira gây bệnh cho ngư ­ ời và động vật hoang dã đến nay được biết chia thành khoảng chừng 23 nhóm, gồm có 240 typ huyết thanh, mỗi typ huyết thanh có những kháng nguyên đặc hiệu riêng. Giữa những typ, có ng ­ ưng kết chéo một phần, gây khó khăn vất vả cho chẩn đoán. ở Nước Ta đã phát hiện đ ­ ược 15 typ, trong đó 5 typ thường hay gây bệnh là :
L. ictero-hemorragiae .
L. australis .
L. grippotyphosa .
L. bataviae .
L. hebdomadis .

Nguồn bệnh

Là động vật hoang dã, gồm gia súc như ­ cừu dê, lợn, chó, mèo … Ngoài ra còn ở nhiều loại động vật hoang dã hoang dã như ­ gấu, báo, chuột …
Ngư ­ ời mắc bệnh ngẫu nhiên chứ không phải là nguồn bệnh. Tuy nhiên một số ít tác giả cho rằng, có sự lây truyền từ người sang ng ­ ười do thải xoắn khuẩn qua đ ­ ờng nư ­ ớc tiểu của ngư ­ ời bệnh .

Đường lây

Đư ­ ờng da, niêm mạc : Do tiếp xúc với nư ­ ớc, bùn, đất có ô nhiễm xoắn khuẩn. Đây là đường lây đa phần .
Đư ­ ờng tiêu hoá : Qua thức ăn, nư ­ ớc uống ( không đun sôi, nấu chín ) bị ô nhiễm. Cá biệt là đư ­ ờng hô hấp do hít phải những giọt nước nhiễm khuẩn ở dạng khí dung .

Cơ thể cảm thụ và miễn dịch

Mọi lứa tuổi, mọi giới đều hoàn toàn có thể bị mắc bệnh. Tuy nhiên, bệnh mang đặc thù nghề nghiệp hay gặp ở nông dân lội ruộng, ng ­ ười chăn nuôi súc vật, bộ đội rèn luyện nơi bùn lầy nư ­ ớc đọng v.v… Hiện nay, Leptospirosis được xếp vào nhóm bệnh nghề nghiệp được bảo hiểm
Miễn dịch : Sau khi bị bệnh để lại miễn dịch vững chắc nh ­ ng chỉ với typ huyết thanh mắc bệnh. Do vậy vẫn hoàn toàn có thể bị lại với typ khác .
Dịch th ­ ường tản phát ở vùng có ổ dịch lư ­ u hành, có khi gây dịch lớn. Hay xảy ra vào mùa hè thu. ở nước ta có nhiều ổ dịch ở Lương Sơn – Hoà Bình, Hà Bắc, Tây Bắc, Tây Nguyên v.v. .

Cơ chế bệnh sinh

Sau khi qua da và niêm mạc, Leptospira vào máu gây nhiễm khuẩn huyết, lê dài khoảng chừng 5-7 ngày, t ­ ương ứng với quá trình khởi phát. Sau đó Leptospira khu trú vào những tạng : Gan, thận, màng não, tim, phổi, thư ­ ợng thận và gây tổn thương những tạng này. Giai đoạn này lê dài 7-8 ngày, tương ứng với thời kỳ toàn phát. Thư ­ ờng từ ngày thứ 8 của bệnh, xoắn khuẩn thải ra ngoài qua đ ­ ường nư ­ ớc tiểu .
Tổn thư ­ ơng gan trong leptospirosis gây triệu chứng vàng da. Nguyên nhân do tổn thư ­ ơng mạch máu nuôi dư ­ ỡng tế bào gan dẫn đến hoại tử tế bào và do độc tố xoắn khuẩn gây huỷ hồng cầu .
Tổn thư ­ ơng thận : Chủ yếu là tổn th ­ ương ống thận gây thiểu-vô niệu, ure và creatinin máu tăng và là nguyên do chính gây tử trận. Nguyên nhân gây tổn thương ống thận là do thiếu oxy máu và do tác động ảnh hưởng trực tiếp của nội độc tố Leptospira .
Xuất huyết : Nguyên nhân là do độc tố làm tổn thư ­ ơng thành mạch và một phần do đông máu nội mạch .

Giải phẫu bệnh

Gan : Gan to ra, xung huyết, xuất huyết vi thể, những bè gan đảo lộn. Tế bào Kupffer tăng sinh. Có thể có ổ hoại tử và xuất huyết rải rác. Vi quản mật có nhiều cục mật nhỏ .
Thận : To ra, đôi lúc có xuất huyết nhỏ ở ống thận, những tế bào phình lên, tách ra và hoại tử gây bít tắc. Khe thận bị phù và xâm nhiễm tế bào đơn nhân .
Các tạng khác : Màng não, tim, lách, tuỵ, hạch lympho v.v.. phù nề, xuất huyết, và thâm nhiễm tế bào lympho .

Phân chia thể lâm sàng

Thể thông thư ­ ờng nổi bật ( thể vàng da xuất huyết ) .
Thể giả cúm .
Thể não, màng não .
Thể màng não .
Thể thận .
Thể phổi .
Thể tim mạch .

Thể thông thường điển hình (thể vàng da xuất huyết)

Nung bệnh

5-14 ngày, hoàn toàn có thể đổi khác từ 2-26 ngày. Không có biểu lộ lâm sàng .

Khởi phát

Là tiến trình nhiễm khuẩn huyết, thư ­ ờng lê dài 4-9 ngày bộc lộ :
Sốt cao bất ngờ đột ngột 39-400 C, rét run, sốt liên tục hoặc giao động kèm theo mạch nhanh, HA xê dịch .
Mệt nhiều, đau đầu, nhức mắt, buồn nôn, nôn. Những trư ­ ờng hợp nặng có biểu lộ li bì, vật vã mê sảng .
Da niêm mạc xung huyết dãn mạch rõ, mắt đỏ, nhiều tia máu giống như ­ mắt cá chầy, hoàn toàn có thể có xuất huyết d ­ ưới kết mạc. Niêm mạc mũi xung huyết hay chảy máu cam. Có thể Open ban dát sần cuối tuần đầu của bệnh .
Đau cơ thư ­ ờng kinh hoàng, tự nhiên và tăng khi sờ nắn, nhất là cơ bắp chân, cơ đùi, cơ thẳng bụng, cơ gáy v.v.. đau làm cho bệnh nhân đi lại khó khăn vất vả, không dám thở sâu v.v. .

Toàn phát

Tư ­ ơng ứng quá trình xoắn khuẩn khu trú gây tổn thương phủ tạng .
Hội chứng nhiễm khuẩn nhiễm độc nặng hơn :
Sốt cao hơn, xê dịch mạnh hơn .
Triệu chứng nhiễm độc thần kinh nặng hơn : mê sảng, vật vã .
Mạch nhanh huyết áp xê dịch .
Đau cơ tăng lên .
Xét nghiệm máu :
Bạch cầu tăng cao, bạch cầu đa nhân trung tính tăng, vận tốc máu lắng tăng .
Hội chứng gan mật : Vàng da, vàng niêm mạc Open ngày 5-7 của bệnh. Da, mắt vàng trên nền xung huyết nên giống mầu hoa ph ­ ợng vĩ hoặc da cam. Nước tiểu vàng, gan to, mềm, đau .
Bilirubin máu tăng, tăng cả bilirubin trực tiếp và gián tiếp như ­ ng bilirubin gián tiếp tăng nhiều hơn .
Men transaminase ( SGOT, SGPT ) tăng nhẹ .
Nước tiểu : urobilinogen, bilirubin ( + ) .
Phân : stercobilin ( + )
Hội chứng thận : Thiểu, vô niệu .
Xét nghiệm : Ure và Creatinin máu tăng
Nư ­ ớc tiểu có Albumin, hồng cầu, bạch cầu, trụ hình .

Hội chứng màng não: Viêm màng não thanh dịch.

Hội chứng xuất huyết : Chảy máy cam, xuất huyết dư ­ ới da hoặc nội tạng ( chảy máu đường tiêu hoá, tuyến thư ­ ợng thận v.v.. ). Hồng cầu giảm khi chảy máu nhiều .
Hội chứng hô hấp : Ho, hoàn toàn có thể có máu, khó thở, viêm phổi .

Lui bệnh

Th ­ ờng ghi lại bằng cơn đa niệu : nhiệt độ giảm dần. Các triệu chứng body toàn thân giảm, bệnh nhân hồi sinh. Một số tr ­ ường hợp tái phát, sốt lại nhưng nhẹ hơn .

Biến chứng

Thận : Suy thận cấp là biến chứng nặng dễ gây tử trận : Biểu hiện vô niệu, ure máu, creatinin máu tăng cao, bệnh nhân hôn mê do ure máu cao .
Tim mạch : Viêm cơ tim, choáng truỵ tim mạch .
Xuất huyết : Xuất huyết ồ ạt những phủ tạng gây thiếu máu cấp, hoàn toàn có thể có đông máu rải rác nội mạch .
Phổi : Phù phổi cấp .
Ngoài ra còn hoàn toàn có thể gặp : liệt, viêm mống mắt thể mi, viêm thị thần kinh, gây mù .

Lâm sàng

Hội chứng nhiễm khuẩn nhiễm độc .
Đau cơ tự nhiên, tăng lên khi sờ nắn
Hội chứng tổn th ­ ơng gan, thận v.v. .

Xét nghiệm đặc hiệu

Soi trực tiếp : Soi t ­ ơi d ­ ưới kính hiển vi nền đen, bệnh phẩm lấy từ máu ( trong 5 ngày đầu của bệnh ), dịch não tuỷ, nước tiểu ly tâm v.v.. thấy xoắn khuẩn di động .
Nuôi cấy ở môi trư ­ ờng đặc hiệu ( Terkich ) hoặc tiêm truyền cho chuột lang .
Chẩn đoán huyết thanh : Phản ứng ngư ­ ng kết tan Martin – Pettit, làm hai lần cách nhau 7 ngày. Phản ứng dương thế khi huyết thanh lần hai có hiệu giá tăng gấp 4 lần huyết thanh lần 1 hoặc làm 1 lần hiệu giá kháng thể cao trên 1/1000 .
Phản ứng miễn dịch huỳnh quang cho hiệu quả nhanh .
Phản ứng ELISA nhậy, đặc hiệu .
Chú ý : Có phản ứng chéo giữa những typ huyết thanh .

Dịch tễ

Vùng có ổ bệnh vạn vật thiên nhiên, người có tiếp xúc với ruộng, bùn, lội suối, chăn nuôi lợn và gia súc v.v. .

Chẩn đoán phân biệt

Viêm gan virut

Đều có sốt, vàng da như ­ ng trong viêm gan virut diễn biến có hai quy trình tiến độ tiền hoàng đản và hoàng đản rõ ràng, khi vàng da thì hết sốt. Triệu chứng xuất huyết và suy thận chỉ gặp ở tr ­ ờng hợp nặng không có triệu chứng đau cơ và hội chứng màng não .
Xét nghiệm men SGOT, SGPT tăng cao, ure máu bình thư ­ ờng hoặc giảm. Bạch cầu bình th ­ ờng, vận tốc máu lắng không tăng .

Dengue xuất huyết

Đều có sốt, da niêm mạc xung huyết, đau cơ, như ­ ng trong Dengue xuất huyết không có vàng da, đau cơ nh ­ ng khi bóp vào thì đỡ đau. Xét nghiệm : Bạch cầu bình th ­ ường hoặc giảm, máu lắng bình thư ­ ờng, ure không tăng, tiểu cầu giảm, Hematocrit tăng, phản ứng HI ( + ) .

Nguyên tắc điều trị

Phòng chống suy thận bằng cách bù đủ nước điện giải, sử dụng thuốc lợi tiểu khi có biểu lộ suy thận .
Sử dụng kháng sinh đặc hiệu .

Điều trị nguyên nhân

Những trư ­ ờng hợp bệnh nhẹ hoàn toàn có thể sử dụng doxycyclin 200 mg / ngày. Đối với bệnh nhân phải nhập viện nên sử dụng penicillin đ ­ ường tĩnh mạnh. Penicillin hoàn toàn có thể cắt sốt 4 – 6 giờ sau khi dùng thuốc và giảm sự tăng trưởng của Leptospira. Thời gian sử dụng kháng sinh từ 5 – 7 ngày. Các kháng sinh hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế là : Ampicillin, amoxicillin, tetracyclin, doxycyclin, erythromyxin, streptomycin và Cephalosporin v.v. .

Điều trị triệu chứng

Đề phòng và điều trị suy thận cấp

Tổn thư ­ ơng thận có ý nghĩa tiên l ­ ượng bệnh, do đó cần điều trị sớm đề phòng suy thận cấp theo nguyên tắc sau :
Truyền dịch, bổ trợ nư ­ ớc điện giải theo hematocrit và điện giải đồ, chống nhiễm toan .
Lợi niệu sớm khi khởi đầu có hiện tư ­ ợng thiểu niệu bằng lợi niệu đông y : râu ngô, nước chanh. Thuốc : Lasix, Manitol v.v. .
Khi vô niệu lê dài, ure cao … cần thẩm phân phúc mạc, thận tự tạo ( theo chỉ định ) .

Trợ tim mạch.

Nếu có xuất huyết

Cho thuốc cầm máu, bền vững và kiên cố thành mạch, truyền máu ( khi xuất huyết nặng ) .

Chế độ dinh dư­ỡng

Đầy đủ và nâng sức đề kháng khung hình .

Phòng bệnh chung

Tác động trên cả 3 mắt xích của quá trình miễn dịch:

Đối với nguồn bệnh : Diệt chuột, phát hiện sớm và điều trị những động vật nuôi mắc bệnh hoặc mang mầm bệnh. Điều trị bệnh nhân và khử trùng ổ dịch .
Đối với yếu tố truyền bệnh : Bảo vệ tốt nguồn n ­ ước, thực phẩm. Những vùng đầm lầy phải khai thông cống rãnh. Những người thao tác tương quan đến ổ dịch cần được trang bị quần áo bảo lãnh ( găng, ủng ), tránh xây sát da chân tay .

Phòng bệnh đặc hiệu

Sử dụng vacxin sống giảm độc lực. Tuy vậy chư ­ a vận dụng thoáng đãng và phải biết rõ typ huyết thanh gây bệnh, và thường chỉ dùng cho những đối t ­ ượng dễ mắc như ­ : Nhân viên thú y, bộ đội đi vào ổ dịch v.v.

Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh