Bảo tồn loài chó quý của Bắc HàLên núi “săn quốc khuyển”
Ngày cuối năm, trên xã vùng cao Bản Già, huyện Bắc Hà, giữa trưa mà sương mù vẫn trắng xóa, nhiệt độ chỉ khoảng 8 độ C. Sau bữa cơm trưa đơn giản, Thào Mùa, thanh niên người Mông lại tiếp tục công việc quen thuộc là lặn lội đến những thôn, bản tít hút trên đỉnh núi để săn tìm loài chó “lửa” quý hiếm.
Thào Mùa san sẻ rằng, từ lâu, người Bắc Hà, đặc biệt quan trọng là dân tộc bản địa Mông, đã nuôi được giống chó lông xù, chó cộc đuôi dũng mãnh như sư tử, săn thú cực giỏi, mà trông nhà cũng rất tốt. Mấy năm trở lại đây, biết trên Bắc Hà có giống chó quý và hiếm, nên nhiều người mê nuôi chó khắp nơi không ngại “ đổ ” tiền ra để được chiếm hữu giống chó này .Cũng do đó, giống chó ở Bắc Hà ngày càng bị săn lùng ráo riết, những chú chó con loại tốt có giá từ 1 triệu đồng đến 3 triệu đồng, chó to mã đẹp có giá cả chục triệu đồng. Cá biệt, có chú chó lông xù màu đỏ, gọi là chó “ lửa ” là “ hàng độc ” đang được bán với giá 40 triệu đồng đến 50 triệu đồng .
Chợ tù đế Bắc Hà lôi cuốn đông du khách tới du lịch thăm quan .Lần này lên Bắc Hà đúng dịp áp Tết Mậu Tuất, tôi còn được mấy người bạn ra mắt làm quen với anh Sùng Quang Quân, dân tộc bản địa Phù Lá ở xã Na Hối, người đam mê giống chó của Bắc Hà. Anh Quân bảo, muốn khám phá về giống chó này thì phải đi chợ chó Bắc Hà, tiếng Mông gọi là “ chợ tù đế ” .Quả thực, tôi đã đi nhiều chợ phiên vùng cao, nhưng chưa thấy ở đâu bán nhiều chó như “ chợ tù đế ” ở Bắc Hà. Đồng bào những dân tộc bản địa vùng cao Bắc Hà, Si Ma Cai, thậm chí còn từ Hà Giang mang về đây những chú chó đẹp nhất. Chó to, chó nhỏ đủ loại, có chú màu đen tuyền, có chú lại trắng như bông, có chú body toàn thân vằn vện như hổ .Là người có nhiều kinh nghiệm tay nghề chọn mua chó Bắc Hà, anh Quân bảo, chó ở đây thuần chủng từ nhỏ đã có đôi tai cúp, lông xù như bông, khi lớn lên, lông chúng dài ra, phần lông cổ xù bờm sư tử đực, đuôi đẹp như đuôi sóc. Còn có loại chó H’Mông cộc đuôi từ khi mới sinh ra, tai vểnh, lông ngắn, dáng nhanh gọn như sói rừng, là những “ thợ săn ” bậc nhất .
Huyền thoại sói lửa cao nguyên
Theo lời những cụ già người Mông trên “ cao nguyên trắng ” kể lại, trước đây, trên vùng cao Bắc Hà có một đàn sói lửa, chúng sống trên núi cao, hay bắt gia súc của người dân. Một mùa đông giá rét, mọi người trong bản hoảng hồn khi thấy những con chó đực trong bản đều bị cắn chết bi thảm với nhiều vết thương .Thì ra, con sói lửa đầu đàn đã xuống bản và cắn chết toàn bộ chó đực của xóm để giành quyền giao phối với đàn chó cái. Một thời hạn sau đó, đàn sói lửa không về làng nữa và người ta thấy một số ít chó con được sinh ra có lông màu hung đỏ như chó sói, đặc biệt quan trọng là tính có phần hoang dại, hung tợn. Nguồn gốc của chó Bắc Hà có lẽ rằng bắt nguồn từ đó .Ông Đoàn Văn Quang, người lính quê miền xuôi, lên Tỉnh Lào Cai lập nghiệp mấy chục năm nay, cũng là người chiếm hữu những chú chó lửa Bắc Hà đẹp nổi tiếng, san sẻ : Tôi cũng từng nghe câu truyện do những người già ở Bắc Hà kể lại, trước đây, “ vua Mèo ” Hoàng A Tưởng có nuôi một đàn chó “ lửa ” dũng mãnh lắm, chuyên Giao hàng cho những chuyến đi săn hươu, nai, gấu, lợn rừng trên núi cao. Khi người Pháp lên Bắc Hà có mang theo đàn chó Tây, đó là giống chó chăn cừu nổi tiếng. Thấy “ vua Mèo ” có đàn chó dữ, người Pháp đưa đàn chó Tây đến để thách đấu nhưng những con chó tây to cao, hung tợn đã bị đàn chó “ lửa ” của Hoàng A Tưởng “ bày binh bố trận ” cắn cho tan tác .
Cũng theo ông Quang, giống chó Bắc Hà không chỉ có bộ lông xù nhìn oai vệ như sư tử mà còn rất ranh mãnh, dũng mãnh, phẩm chất điển hình nổi bật nhất là năng lực trông nhà, bảo vệ chủ cực tốt. Nhà nào nuôi chó Bắc Hà thì ngay cả những tên trộm “ cao thủ ” mấy cũng phải kiềng .“ Đàn chó Bắc Hà của tôi bảo vệ nhà cực tốt, người lạ đặt chân vào cổng nhà hay khu vực thuộc chủ quyền lãnh thổ của mái ấm gia đình đều bị chúng tiến công khi chủ vắng mặt. Chúng còn rất giỏi săn thú, biết phối hợp với nhau theo tổ chức triển khai của đàn rất hợp tác ăn ý, con thú nào bị săn cũng không hề chạy thoát. Đặc tính này của chó Bắc Hà rất giống với chó sói ”, ông Quang nói .Nghe ông Quang kể khiến tôi nhớ lại câu truyện có thật về đàn sói lửa nhiều lần về làng tiến công gia súc ở vùng cao tỉnh Sơn La, Kon Tum những năm qua. Tiếng tru của chúng trở thành nỗi ám ảnh của người dân địa phương. Theo những tài liệu ghi lại, ở vùng Tây Bắc, hai khu rừng còn nhiều chó sói lửa nhất là rừng Sốp Cộp giáp Lào và rừng Huổi Luông, cánh rừng giáp 3 huyện Quỳnh Nhai ( Sơn La ) và Sìn Hồ, Than Uyên ( Lai Châu ) .
Bảo vệ nguồn gen quý
Trở lại câu truyện với Sùng Quang Quân, là người sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Bắc Hà, anh rất tự hào vì quê nhà mình có giống chó quý và hiếm. Buổi trưa hôm đó, tôi về thăm nhà anh Quân, vừa bước vào trang trại phía sau nhà, có đến hơn chục con chó to như sư tử chồm ra, con nào con nấy nhe nanh, xù lông khiến tôi giật thót tim. Anh Quân quát một tiếng “ thôi ”, đàn chó nghe lệnh đi vào chuồng không sủa nữa. Thì ra từ một người mê nuôi giống chó Bắc Hà, có thời hạn làm nghề “ săn quốc khuyển ” để bán, từ năm năm ngoái anh đã làm một việc chưa từng có đó là bỏ ra cả trăm triệu đồng để mở một … trại chó Bắc Hà .Anh Quân san sẻ rằng, nhìn những chú chó Bắc Hà đẹp cứ từ từ bị bán đi, bị lai tạo thấy đau lòng, nên anh mới quyết tâm tuyển chọn đàn chó cha mẹ thuần chủng về nuôi với kỳ vọng sẽ bảo tồn được nguồn gen quý và hiếm. Có thời gian, trại chó của anh lên tới trên 80 con chó. Khi nhân ra được đàn chó con thuần chủng, anh Quân phân phối cho những người thực sự đam mê và tiếp tục trao đổi kinh nghiệm tay nghề về nuôi dưỡng, chăm nom, giảng dạy giống chó Bắc Hà .
Vợ chồng ông Đoàn Văn Quang và những chú chó quý .Trong giới mê săn chó cả nước, thì cái biệt danh Thành babilon ở thành phố Hải Phòng Đất Cảng đã quá quen thuộc. Trò chuyện với tôi, anh Thành bảo vì mê chó Bắc Hà mà cách đây nửa năm đã bỏ ra hơn 100 triệu đồng để tuyển chọn giống chó “ lửa ” Bắc Hà về Hải Phòng Đất Cảng nuôi sinh sản .
Hiện nay, trại chó của anh Thành có tới 170 con chó bản địa, gồm các dòng chó quý hiếm, như chó Phú Quốc, giống chó Bắc Hà, giống chó vùng cao đuôi cộc (một số người gọi là giống chó H’Mông).
Trong số đó, có 10 chú “ chó lửa ” Bắc Hà là anh Thành quý hơn vàng. Các cụ bảo “ khuyển mã chi tình ”, tôi đã nuôi rất nhiều dòng chó địa phương của Nước Ta, nhưng thấy chó Bắc Hà vừa có dáng đẹp, lại là giống chó quy tụ nhiều phẩm chất điển hình nổi bật như tình cảm, trung thành với chủ, tinh ranh, dũng mãnh, xứng danh là “ quốc khuyển ”, anh Thành nhận xét .Ông Nguyễn Minh Khang, Thương Hội những người yêu chó giống Nước Ta ( VKA ), Trưởng Ban Phát triển chó địa phương của VKA san sẻ với tôi : ” Hiện nay, ở Nước Ta có 3 loài chó quý cần được bảo tồn là chó xoáy Phú Quốc, giống chó H’Mông đuôi cộc và chó Bắc Hà. Chúng tôi mong ước rằng, trong thời hạn tới sẽ sớm hoàn thành xong Bản tiêu chuẩn chó giống Bắc Hà để giống chó này tham gia những hội thi, như Dog show Nước Ta hằng năm, tiến tới cấp giấy ghi nhận chó giống Bắc Hà cho những chú chó thuần chủng. Đây là cơ sở để nâng cao ý thức hội đồng trong việc bảo tồn giống chó quý và hiếm này ” .Nguồn : Báo Tỉnh Lào Cai
Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh
