1. Khái quát
Ký sinh trùng là sinh vật ký sinh trên sinh vật khác lấy chất dinh dưỡng của sinh vật đó làm thức ăn đồng thời gây hại cho sinh vật đó. Qua trong thực tiễn sản xuất có định nghiã khác : Hiện tượng ký sinh là mối quan hệ phức tạp giữa 2 khung hình. Trong đó một sinh vật trong thời điểm tạm thời hay liên tục cư trú ở trong hay ở trên khung hình một sinh vật khác lấy tổ chức triển khai cơ và dịch thể của sinh vật ấy làm thức ăn cho mình đồng thời gây hại cho sinh vật đó. Với ý nghĩa này làm sáng tỏ 3 mối quan hệ : Quan hệ chổ ở, quan hệ dinh dưỡng, quan hệ gây hại. Động vật sống ký sinh gọi là ký sinh trùng. Sinh vật bị sinh vật khác gây mối đe dọa gọi là ký chủ. Ký chủ không những là nguồn phân phối thức ăn cho ký sinh trùng mà còn là nơi cư trú trong thời điểm tạm thời hay vĩnh cửu của nó. Các loại bộc lộ sự hoạt động giải trí của ký sinh trùng và mối quan hệ qua lại giữa ký sinh trùng với ký chủ gọi là hiện tượng kỳ lạ ký sinh. Khoa học điều tra và nghiên cứu một cách có mạng lưới hệ thống những hiện tượng kỳ lạ ký sinh gọi là ký sinh trùng học .
2. Sáu cách phòng ngừa ký sinh trùng trên ao nuôi tôm, cá hiệu quả.
Cải tạo triệt để, đúng tiến trình kỹ thuật ; Sử dụng nguồn nước đã được giải quyết và xử lý mầm bệnh để nuôi tôm .
Thả giống với tỷ lệ vừa phải .
Hạn chế những sinh vật trung gian ( cua, còng, giáp xác … ) .
Thức ăn cho ăn bị dính trên thành bạt, cầu nhá, máy quạt .. lâu ngày bị nhiễm nấm mốc, vi trùng rơi xuống tôm ăn phải bệnh lây lan thế cho nên cần vệ sinh kỹ những thiết bị ở ao nuôi tôm, cá .
Khi tôm được 45 ngày tuổi hoàn toàn có thể cho nhịn ăn 1-2 cữ 1 tuần để làm sạch lại môi trường tự nhiên nước .
Diệt ký sinh trùng bằng thuốc và hóa chất .
3. Diệt ký sinh trùng bằng Praziquantel
Praziquantel là thuốc trị sán, là dẫn xuất pyrazino – isoquinolonei. Thuốc Praziquantel được sán hấp thu nhanh, tăng tính thẩm thấu của màng tế bào, dẫn tới mất calci nội bào, làm co cứng và liệt hệ cơ của sán nhanh gọn, đồng thời da của sán trưởng thành Open những mụn nước rồi sau đó bị vỡ tung và phân hủy .
Praziquantel có hoạt phổ kháng rộng, gồm có những loại sán lá, sán máng và sán dây. Thuốc có công dụng trên cả ấu trùng và sán trửơng thành .
Cơ chế tác dụng của Praziquantel : thuốc có công dụng làm tăng tính thẩm thấu của màng tế bào ở sán dẫn đến mất Ca + + nội bào làm co cứng và liệt cơ. Ngoài ra thuốc còn tạo ra những không bào trên da sán sau đó vỡ ra phân hủy làm sán bị hủy hoại. ( 5 )
4. Diệt ký sinh trùng bằng Mebendazole
Dược lực:
Mebendazole là dẫn xuất benzimidazol, ít tan trong nước và dung môi hữu cơ. Không hút ẩm, không thay đổi ở không khí .
Mebendazole cản trở sự tạo thành vi ống tế bào ở ruột giun bằng cách tích hợp đặc hiệu vào vi ống và gây ra những biến hóa thoái hoá siêu cấu trúc ở ruột giun. Kết quả, sự sử dụng glucose và tính năng tiêu hóa của giun bị rối loạn đến một mức độ mà quá trình tự phân giải xảy ra .
Dược động học:
Thuốc ít hấp thu qua ống tiêu hóa, sinh khả dụng qua đường uống dưới 20 %. Sự hấp thu sẽ tăng lên khi uống mebendazol cùng với thức ăn có chất béo. Sau khi uống 4 giờ, thuốc đạt được nồng độ tối đa trong máu .
Khoảng 95 % thuốc gắn với protein huyết tương .
Chuyển hóa hầu hết ở gan thành những chất hydroxy và amino hóa mất hoạt tính .
Tác dụng :
Thuốc có phổ chống giun rộng, tính năng trên nhiều loại giun như giun đũa, giun móc, giun tóc, giun kim. Liều cao có tính năng trên cả nang sán, trùng roi Giardia lambia .
Mebendazol làm thoái hóa vi cấu trúc hình ống trong bào chất của những KST và ức chế hấp thu glucose ở quá trình trưởng thành của giun sán ký sinh ở ruột non và ấu trùng của chúng ở mô, làm giảm tích góp glucogen .
Kết quả làm giảm ATP thiết yếu cho sự sống và sinh trưởng của giun sán. Từ đó làm chết những ký sinh trùng .
Mebendazol không làm tác động ảnh hưởng đến glucose trong huyết thanh người .
Hiệu quả điều trị : với giun đũa, giun kim, giun tóc là 90-100 %, với giun móc khoảng chừng 70 %. ( 4 )
5. Diệt ký sinh trùng bằng hóa chất CuSO4
Hiệu ứng này xuất phát từ những ion sắt kẽm kim loại bộc lộ tính độc so với những tế bào sống như tảo, nấm mốc, bào tử, vi sinh vật và virus … Hiệu ứng đặc biệt quan trọng đó gọi là ” Oligodynamic ” những ion sắt kẽm kim loại làm biến tính protein của tế bào bằng cách gắn vào chúng 1 số ít nhóm chức làm chúng kết tủa và ngừng hoạt động giải trí ”. Ngoài ra những ion đồng còn được cho là rút nước ra khỏi những vi trùng có hại .
6. Diệt ký sinh trùng bằng hóa chất Glutaldehyt
Phản ứng tạo link chéo gồm có sự tạo thành peptit với một amino axit nào đó tùy thuộc vào khung hình có tương quan, ơ những vi trùng Gram âm như Escherichia co lì sự link chéo xảy ra giữa DAP ( axit điaminopimelic ) trên một peptit với D – alanin trền peptit bên cạnh .
7. Diệt ký sinh trùng bằng hóa chất BKC
Hợp chất BKC có hoạt tính ảnh hưởng tác động rất nhanh và thời hạn hoạt động giải trí của hoạt chất mang tính vừa phải. Benzalkonium Chloride hoàn toàn có thể được gọi với những tên gọi khác nhau : BKC, BAC … nhưng ở Nước Ta, BKC là tên gọi thông dụng .
Cơ chế gây độc:
Cơ chế đúng mực của BKC lên sinh vật lúc bấy giờ vẫn chưa được nghiên cứu và điều tra vừa đủ. Tuy nhiên, chính sách được biết đến là sự ngăn ngừa hoạt tính của một số ít enzyme trong tế bào. Cơ chế gây độc của BKC là sự xâm nhập của nhóm lipophilic alkyl vào trong màng tế bào, làm biến hóa tầng kép của phân tử phospholipid, dẫn đễn sự suy yếu của màng tế bào và tàn phá màng tế bào làm ngưng trệ quy trình tinh chỉnh và điều khiển của những enzyme điều tiết quy trình hô hấp và trao đổi chất của tế bào .
Hoạt tính của BKC ít bị tác động ảnh hưởng bởi pH của môi trường tự nhiên ao nuôi, hoạt tính sẽ ngày càng tăng khi thời hạn tiếp xúc của hợp chất lên sinh vật lâu hơn cũng như nhiệt độ và pH tăng nhưng nước trong ao có độ cứng và độ đục cao sẽ làm giảm tính năng của BKC. Hoạt tính hóa học của BKC sẽ bị giảm hoặc mất đi công dụng khi sử dụng chung với những hợp chất hữu cơ như xà phòng, những hợp chất tẩy rữa mặt phẳng tích điện âm như sodium laurilsulfate hay sodium dodecyl sulfate ( SDS ), sodium lauryl ether sulfate ( SLES )
Công dụng:
BKC được sử dụng thoáng đãng trong trại giống, ao nuôi nhằm mục đích khử trùng ấu trùng, bể, ao và những đồ vật khác. Hiện nay chưa có vật chứng chứng tỏ BKC có sự tích lũy sinh học hoặc tồn lưu trong thiên nhiên và môi trường. Việc sử dụng BKC trong việc khử trùng được cho là bảo đảm an toàn so với tôm cá nuôi và thiên nhiên và môi trường. Việc tích hợp BKC và Formalin cũng cho hiệu quả cao trong việc khử trùng. BKC có công dụng hủy hoại vi trùng, nấm, protozoa và 1 số ít loại virút. Nhóm vi trùng gram dương ( + ) thường nhạy cảm so với BKC hơn là nhóm vi trùng gram âm ( – ) .
Ngoài ra BKC có tính năng khống chế sự tăng trưởng của tảo trong thiên nhiên và môi trường ao nuôi. Tuy nhiên, năng lực diệt tảo của BKC phụ thuộc vào vào độ dầy vách tế bào của tảo. Nhóm tảo không có vách tế bào thường nhạy cảm với BKC. BKC cũng được sử dụng để khống chế hiệu suất cao những bệnh về vi trùng trong ao nuôi gây ra bởi những nhóm vi trùng Edwardsiella, Vibrio, Staphylococcus, và Aeromonas. Ngoài ra, việc sử dụng BKC ở liều lượng thấp cũng có năng lực kích thích tôm lột xác. ( 2 )
8. Diệt ký sinh trùng bằng hóa chất Iodine
Chất khử khuẩn thuộc nhóm iodophor được sử dụng thoáng đãng nhất trong những cơ sở y tế là povidone-iodin ( phối hợp giữa ponivinylpyroiodin và iod ). Chất này có ưu điểm là duy trì được hiệu suất cao diệt khuẩn của iod nhưng khác với iod là chúng không để lại màu sau khi sử dụng và ít gây kích ứng da hơn iod .
Hoạt tính diệt khuẩn của iodophor được triển khai nhờ giải phóng cấc phân tử iode dạng tự do. Các hợp chất iodiphor khi được pha loãng có hiệu suất cao diệt khuẩn mạnh hơn so với hợp chất bắt đầu. Điều này do những mối link iodin trong chuỗi polimer bị suy yếu khi pha loãng dung dịch iodophor, vì vậy làm tăng lượng iod tự do, dẫn đến tăng hiệu suất cao diệt khuẩn của dung dịch
PVP-I là một dạng loại sản phẩm khử trùng có năng lực hủy hoại vi trùng hay những vi sinh vật gây nhiễm trùng khác bằng cách hủy hoại những nguyên sinh chất .
Hợp chất iodophor có năng lực xâm nhập rất nhanh vào vách tế bào của vi sinh vật, phá vỡ cấu trúc protein và acid nucleic của vi sinh vật .
. ( 6 )
9. Diệt ký sinh trùng bằng các hợp chất chứa Chlorine
Thông thường những hợp chất khử trùng có chứa nguyên tố chlorine ( Cl ) được sử dụng để khử trùng nguồn nước đầu vụ nuôi hoặc dùng để diệt khuẩn định kỳ trong quy trình nuôi trồng thủy hải sản. Các hợp chất được sử dụng hay gặp : Hypochlorite Natri ( NaOCl ), Hypochlorite Canxi ( Ca ( OCl ) 2 ), Trichlorocyanuric axít hay còn được gọi tắt là TCCA ( C3N3O3Cl3 ), Chloramine B ( C6H5SO2NClNa ) và Chloramine T ( C7H7SO2NClNa ) .
Phản ứng sinh hoạt chất khử trùng:
Các chất khử trùng có chứa nguyên tố Cl khi hòa tan vào trong nước sẽ sinh ra hoạt chất oxy hóa mạnh, ion hypochlorite ( OCl – ) và acid hypochlorous ( HOCl ) gây bất hoạt vi sinh vật. Các phản ứng sinh ra hoạt chất như sau :
Phản ứng của hypochlorite :
Hàm lượng HOCL và ion OCl – phụ thuộc vào vào pH của môi trường tự nhiên ao nuôi khi pH cao thì OCl – chiếm tỷ trọng cao hơn và ngược lại. Khả năng khử trùng của HOCl cao hơn từ 80-100 lần so với OCl – do HOCl là chất trung hòa dễ thấm qua màn tế bào điện tích âm của vi trùng hơn. Vì vậy Chlorine sử dụng hiệu suất cao hơn khi ở môi trường tự nhiên pH thấp
Phản ứng của TCCA:
Các hợp chất chlorine hữu cơ ( TCCA, chloramine ) phản ứng sinh hoạt chất xảy ra chậm nên công dụng khử trùng chậm nhưng lê dài giúp tiết kiệm ngân sách và chi phí ngân sách, đặc biệt quan trọng TCCA có tính năng lê dài do axít cyanuric ( C3H3N3O3 ) sinh ra sau phản ứng có năng lực hấp thụ ánh sáng nên làm giảm quy trình quang phân li .
Cơ chế tác động gây bất hoạt vi sinh vật:
HOCl và OCl-thường được gọi là chlorine tự do, chúng ảnh hưởng tác động mạnh ( phản ứng ) đến một vài bộ phận trong tế bào của vi sinh vật. HOCl tác động ảnh hưởng đến vi sinh vật trải qua những chính sách như : phản ứng oxy hóa ( oxidation ), thủy phân ( hydrolysis ) và khử amin ( deamination ). Cơ chế phản ứng của HOCl gồm có link với protein tạo nên những hợp chất N-chloro, link với gốc SH ( sulfhydryl ) của protein và oxy hóa a-amino axít thành nitrile ( R-C ≡ N ) và aldehyde ( R-CHO ) .
HOCl hoàn toàn có thể phản ứng trọn vẹn với nhữngamino axitcó chuỗi nhữngnhóm amino, với clo từ HClO thay thế sửa chữa hiđro, tác dụng là tạo ra những chất hữu cơ cloamin. Cácamino axitđược clo hoá nhanh gọn phân huỷ, trừproteincloamin thì sống sót lâu hơn và giữ lại năng lực ôxi hoá, hầu hết những chất hữu cơ cloamin bị phân huỷ do sự sắp xếp lại bên trong và càng có ít hơn những nhómNH2tham gia phản ứng vớichuỗi peptit, dẫn đến sự phân cắtprotein.
HClO là một chất ức chếsulfhydryl, với một lượng vừa đủ, nó hoàn toàn có thể ức chế trọn vẹn những protein chứanhóm sulfhydryl. Điều này xảy ra do HClO oxi hoá đượcnhóm sulfhydryl, thành phần chính của nhữngcầu nối disulfide
là link ngang của những phân tửprotein
Khi thấm vào tế bào HOCl sẽ gây tổn thương cho vách và màng tế bào của vi sinh vật. Bên trong tế bào chất, HOCl ảnh hưởng tác động lên ty thể gây hủy hoại những enzyme bên trong việc này gây tác động ảnh hưởng đến sự tổng hợp nguồn năng lượng để duy trì sự sống của tế bào .
Phản ứng của HOCl bên trong tế bào sinh ra gốc · OH ( hydroxyl radical ) có tính oxy hóa mạnh làm đổi khác purine và pyrimidine gây tác động ảnh hưởng đến vật chất di truyền ( AND ) của vi sinh vật .
Ion OCl-thường có công dụng khử trùng rất thấp do chúng khó thấm qua vách hoặc màng tế bào vi sinh vật. Do. Ion OCl – mang điện tích âm nên không hề xuyên qua màng kép của tế bào vi sinh vật, màng tế bào của vi trùng gram dương và gram âm. Vì màng kép của tế bào vi sinh vật ( phospholipid bilayer ) được cấu trúc từ phospholipid có chứa phosphatidylserine và phosphstidylinositol tích điện âm trong khi đó vách tế bào vi trùng gram dương được cấu trúc từ peptidoglycan có chứa axít teichoic ( gồm glycerolphosphate và ribitalphosphate ) tích điện âm, trong khi đó màng ngoài của vi trùng gram âm có chứa lipopolysaccharide tích điện âm cao. ( 1 )
Cơ chế tác động gây bất hoạt vi sinh vật
Sản phẩm diệt ký sinh trùng
KS. Trần Đinh Minh Đức
TÀI LIỆU THAM KHẢO
“ Cơ Chế Khử Trùng Của Các Hợp Chất Chứa Chlorine ” .
PGS. TS. Trương Quốc Phú, Trưởng Khoa Thủy sản – Đại học Cần Thơ.
“ BKC – Chất Khử Trùng Hiệu Quả Trong Nuôi Trồng Thủy Sản ” .
Ts. Huỳnh Trường Giang, Khoa Thủy sản – Trường Đại học Cần Thơ .
Thuốc biệt dược và cách sử dụng, Nhà xuất bản Y học, năm 2004, trang 764. Tác giả : DS Phạm Thiệp và Ds. Vũ Ngọc Thúy .
Giải đáp vướng mắc Chuyên ngành sốt rét, ký sinh trùng và côn trùng nhỏ truyền bệnh tháng 9 năm 2012 ,
PGS.TS. Triệu Nguyên Trung, Ths. Bs. Huỳnh Hồng Quang, Ds. Huỳnh Bình Phước, CN. Phạm Thanh Hiền .
Bộ Y tế Viện sốt rét – ký sinh trùng – con trùng TPHCM
Bài giảng chuyên ngành bệnh viện quân y 103 – vô khuẩn ngoại khoa
Source: https://thucanh.vn
Category: Chó cảnh
